مراحل رشد کودک، تاثیر صفحه نمایش

حتما متوجه شده‌اید که سبک بازی‌های دوران کودکی خود و همسرتان با سبک زندگی فرزندتان مقداری متفاوت شده است و شیطنت‌ها و بازی‌های پر تحرک و پر هیجان دوران کودکیتان در بچه‌ها کم‌تر دیده می‌شوند. نوجوانان و حتی کودکان خردسال وقت زیادی را صرف کار کردن با تلفن‌های هوشمند می‌کنند، با انگشتانشان روی صفحه نمایش تبلت‌ها ضربه می‌زنند و ساعت‌ها به صفحه‌های تلویزیون خیره می‌شوند. احتمالا این نگرانی برایتان پیش آمده است که این زمان‌های طولانی که فرزندم پشت صفحه‌های نمایش سپری می‌کند چه تاثیری بر رشد جسمی.

منظور از صفحه نمایش و استفاده‌ی بی ‌رویه از آن چیست؟
تماشای تلویزیون، استفاده از رایانه، بازی ‌های ویدئویی و استفاده از رایانه ‌های شخصی و تبلت ‌های هوشمند از انواع کار با صفحه نمایش هستند. صفحه نمایش‌ها،‌ دستگاه‌های چند منظوره‌ای هستند که می‌توانند برای اهداف زیادی استفاده شوند. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که به طور متوسط​​، کودکان در روز ۷ ساعت از زمان خود را صرف استفاده از صفحه نمایش می‌کنند و تقریبا ۵ ساعت را جلوی تلویزیون هستند. این مقدار فراتر از مقدارهای توصیه شده توسط آکادمی اطفال آمریکا (AAP) است.
ما انسان‌ها از صفحه نمایش برای چهار منظور اصلی استفاده می‌کنیم.
مصرف غیرفعال: تماشای تلویزیون، مطالعه با صفحه نمایش و گوش دادن به موسیقی
مصرف تعاملی: بازی‌های ویدئویی و اینترنت گردی
ارتباطات: مکالمه‌ی تصویری و استفاده از رسانه‌های اجتماعی
تولید محتوا: استفاده از دستگاه‌های موجود برای ایجاد هنر دیجیتال یا موسیقی
واضح است که بین این فعالیت‌ها تفاوت زیادی وجود دارد. اگرچه تکنولوژی جدید می‌تواند ارزشمند باشد اما لازم است فرزندان با کسب تجربیات از محیط اطراف و بدون استفاده از صفحه نمایش، رشد سالمی داشته باشند. کودکان با تعامل با دنیای پیرامون و داشتن فعالیت جسمی مانند دویدن، بالا رفتن، و بازی در زمین بازی و انجام کارهای خلاقانه مانند نقاشی یا لباس پوشیدن یاد می‌گیرند. استفاده‌ی منفعل از صفحه نمایش نباید جایگزین کتاب خواندن، بازی یا حل مسئله شود.

اثرات زیان بار استفاده ‌ی بی رویه از صفحه نمایش چیست؟
یک نوزاد سالم با تمام آنچه برای یک زندگی شاد و پربار لازم دارد متولد می‌شود. آن مغز کوچک حاوی میلیاردها سلول عصبی است که مشتاق به کار و آماده هستند تا اتصالات عصبی لازم را برای هر کاری که کودک انجام خواهد داد ایجاد کنند. از آن گریه‌ی اول تا گرفتن مدرک دیپلم و تا آغاز یک زندگی دوست داشتنی و معاشرت با دیگران، همه نیازمند رشد مغز و آموزش است. اما هیچ کودکی به تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد.
چند سال اول زندگی نوزاد مهم‌ترین زمان رشد مغز است و از هر زمان دیگری فعال‌تر است. مغز کودک در طی ماه‌های اول چنان فعال است که هر ثانیه ۱ میلیون اتصال عصبی جدید تشکیل می‌دهد. در حقیقت ۶۰ درصد از انرژی کودک صرف رشد مغز می‌شود! تا سال سوم زندگی، یک مغز سالم حدود یک هزار هزار میلیارد ارتباط برقرار خواهد کرد! اما این تکامل در شرایطی اتفاق می‌افتد که کودک مراقبت‌های مناسبی را دریافت کرده باشد. هر تجربه، هر لمس، مشاهده و حتی تجربه‌ی استرس در رشد و تکامل سلول‌های مغزی اثر می‌گذارد. وقتی کودکان به جای تعامل با دنیای خارج وقت زیادی را صرف خیره شدن به صفحه موبایل یا لپ تاپ می‌کنند، از جنبه‌های اصلی رشد مغز دور می‌شوند.

نازک شدن قشر سفید مغز
محققان مؤسسه‌ی ملی بهداشت، مطالعه‌ای انجام دادند که در این مطالعه بیش از ۱۱۰۰۰ کودک ۹ و ۱۰ ساله را در ۲۱ استان در سراسر ایالات متحده بررسی شدند. این مطالعه دو نتیجه‌ی مهم داشت:
اسکن‌های ام آر آی (MRI) مغز کودکانی که بیش از ۷ ساعت در روز از تلفن‌های هوشمند، تبلت و بازی‌های ویدئویی استفاده می‌کردند، با سایر کودکان که کم‌تر از صفحه نمایش استفاده می‌کردند، تفاوت چشمگیری داشت. این اسکن‌ها نشان داد، در بچه‌هایی که زمان زیادی به صفحه نمایش خیره می‌شوند، نازک شدن زودرس قشر سفید مغز رخ می‌دهد و انسجام ساختاری کم‌تری بین اتصالات موجود در ماده‌ی سفید مغز وجود دارد. قشر سفید مغز بیرونی‌ترین لایه‌ی مغز است که وظیفه‌ی پردازش اطلاعات را برعهده دارد.
در بچه‌هایی که زمان زیادی به صفحه نمایش خیره می‌شوند، نازک شدن زودرس قشر سفید مغز رخ می‌دهد و انسجام ساختاری کم‌تری بین اتصالات موجود در ماده‌ی سفید مغز وجود دارد.
کودکانی که بیش از دو ساعت در روز از صفحه نمایش استفاده می‌کردند، در آزمون‌های تفکر و تست زبان نمره‌ی کم‌تری کسب کردند. عملکرد تحصیلی این کودکان در مدرسه کاهش داشت.
تصویر سمت راست ساختار مغز کودکی را نشان می‌دهد که از صفحات نمایش استفاده‌ای نداشته است. تصویر سمت چپ ساختار مغز کودکی با استفاده فراوان از صفحات نمایش است.
تصویر سمت راست ساختار مغز کودکی را نشان می‌دهد که از صفحات نمایش استفاده‌ای نداشته است. تصویر سمت چپ ساختار مغز کودکی با استفاده فراوان از صفحات نمایش است.

نامنظم شدن برنامه ‌ی خواب و کاهش زمان خواب مفید
محققان دانشگاه هاروارد به این نتیجه رسیدند که استفاده از دستگاه‌های دارای نور آبی مانند گوشی‌های هوشمند، قبل از خواب می‌تواند الگوی خواب را با سرکوب ترشح هورمون ملاتونین مختل کند. بسیاری از نوجوانانی که شب‌ها تا دیروقت مشغول ارسال پیام و کار با تلفن همراه هستند، فاقد خواب عمیق REM هستند. در این مرحله از خواب اطلاعات کسب شده در طول روز در حافظه پردازش و ذخیره می‌شوند. این موضوع باعث ایجاد افسردگی نیز می‌شود. تحقیقی که بر روی دانشجویان دانشگاهی در آمریکا انجام شد نشان می‌دهد که افرادی که زمان استفاده از صفحه نمایش خود را به کم‌تر از ۳۰ دقیقه در روز محدود کردند، پس از گذشت سه هفته کاهش چشمگیر حس تنهایی و افسردگی را تجربه کردند.

افزایش وزن
فعالیت‌های کم تحرک مانند بازی‌های رایانه‌ای در کودکان، به افزایش روند اپیدمی جهانی چاقی کودکان کمک می‌کند. اگر کودک در حین تماشای صفحه نمایش مانند تلویزیون و تلفن هوشمند و تبلت در حال غذا خوردن باشد، باعث می‌شود نسبت به حجم غذای مصرفی کم‌تر فکر کند و بیش‌تر غذا بخورد.

دوری نسل ‌ها
فراموش نکنید که تجهیزات الکترونیکی پیوند بین والدین و کودک را خراب می‌کنند و کودکانی که در صفحات دیجیتال غرق هستند در آینده رابطه سطحی‌تری با والدین خود خواهند داشت. از حواس پرتی رسانه‌های دیجیتال آگاه باشید. نیمی از بچه‌ها و سه چهارم والدین احساس می‌کنند که هنگام صحبت با یکدیگر و کار با گوشی همراه حواسشان پرت می‌شود. دستگاه الکتریکی خود را خاموش کنید و با دیگران همراه شوید.

اختلالات رفتاری
با بزرگ شدن بچه‌ها استفاده از موبایل و انواع دیگر صفحه نمایش اثرات زیان باری مانند مشکلات رفتاری، از دست دادن مهارت‌های اجتماعی، خشونت، زورگویی، پرخاشگری و ضعف مهارت‌های بین فردی را در کودکان ایجاد می‌کند.

اعتیاد مجازی
استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی باعث آزادسازی دوپامین می‌شود. دوپامین ماده‌ی شیمیایی در مغز است که باعث ایجاد شادی و حس خوشایند در فرد می‌شود. پس از مدتی مغز به این آزادسازی دوپامین که هیچ فعالیت بدنی و تلاشی نیاز ندارد، عادت می‌کند و تنها در زمان خیره شدن به صفحه نمایش دوپامبن آزاد می‌کند. این امر باعث اعتیاد به موبایل و دیگر دستگاه‌های دیجیتال می‌شود.

تداخل الکترومغناطیسی
در هنگام استفاده از تلفن‌های همراه با فاصله‌ی نزدیک به بعضی از وسایل پزشکی (از جمله دستگاه‌های ضربان ساز، باتری قابل کاشت و برخی سمع‌ها) امکان ایجاد اختلال در عملکرد آن‌ها وجود دارد. همچنین امکان ایجاد اختلال در سیستم الکترونیک هواپیما نیز وجود دارد.

سرطان
در حال حاضر خطر ابتلا به تومورهای مغزی در اثر استفاده از تلفن‌های همراه اثبات نشده است. اما به علت افزایش روز افزون استفاده از تلفن‌های همراه، سازمان جهانی بهداشت (WHO) تحقیقات بیش‌تری را در زمینه انجام خواهد داد.

حوادث ترافیکی
تحقیقات نشان داده است که خطر تصادفات رانندگی به علت حواس پرتی در هنگام استفاده از تلفن همراه، ۳ تا ۴ برابر افزایش یافته است.