مسئولیت پذیری در کودکان، چه باید کرد؟ (۱)

از چه زمانی باید به کودکان مسئولیت داد؟
- این مسئله به روحیه و توانایی کودک بستگی دارد. باید در وهله اول کودک را به خوبی بشناسیم تا بتوانیم به او مسئولیت دهیم چون اگر به کودکی که آمادگی پذیرش مسئولیت ندارد مسئولیت دهیم، دچار مشکل می شود و اعتماد به نفسش پایین می آید.


در واقع چون نمی تواند آن مسئولیت را انجام دهد، احساس سرخوردگی می کند؟
- دقیقا همین طور است. احساس می کند که چرا مثل دیگران نمی تواند آن کار را انجام دهد و برای همین احساس شکست می کند.

در بعضی از خانواده ها به کودک مسئولیت هایی می دهند که واقعا مناسب سن و سالش نیست. این والدین فکر می کنند با سپردن مسئولیت های دشوار، کودک زودتر به رشد جسمی و عقلی می رسد. فکر می کنید چه کودکانی بیشتر در معرض این مشکل هستند؟
- معمولا کودکانی که در خانواده های پرجمعیت رشد می کنند و خواهر یا برادر بزرگتر از خود دارند، بیشتر دچار این مشکل می شوند و دیگر اعضای خانواده دائم به او دستور می دهند. ممکن است کودک در درازمدت از این دستورها خسته و حرف شنوی اش کمتر شود.

در این صورت چه راه حلی پیشنهاد می کنید؟
- والدین نباید اجازه دهند بچه های بزرگتر به کوچکتر دستور دهند یا او را تحت فشار بگذارند. درخواست پدر و مادر و شأن آنها به مراتب بالاتر از فرزندان دیگر در خانه است.

بعضی از والدین حتی روی لباس پوشیدن کودکان شان نیز حساسیت به خرج می دهند و فکر می کنند اگر لباس های بزرگتر از سن واقعی کودک تنش کنند، کودک زودتر احساس بزرگی خواهد کرد!
- این کار کاملا اشتباه است. باید اجازه دهیم کودک مطابق با سنش رشد کند و دوران کودکی اش را به خوبی بگذراند. اگر این اتفاق نیفتد و سعی کنیم او را بزرگتر از سنش جلوه دهیم، به مرور زمان از نقشی که به اجبار به او واگذار شده است، خسته می شود و از دوران کودکی اش هم آنطور که باید لذت نمی برد.

بچه هایی که دائم در حال اجرای دستورات افراد دیگر خانواده هستند، در درازمدت چه شخصیتی پیدا خواهند کرد؟
- ممکن است لجباز شوند و اعتماد به نفس شان پایین بیاید.

مسئولیت دادن به کودکان در دخترها و پسرها چقدر با یکدیگر متفاوت است؟
- معمولا چون دخترها حرف شنوی بیشتری دارند، از نظر کلامی قوی ترند و زودتر و راحت تر با مسئولیت هایی که به آنها واگذار می شود، کنار می آیند ولی پسرها چون شیطنت بیشتری دارند، ممکن است خیلی حرف شنوی نداشته باشند اما باید با توجه به سن کودک به او مسئولیت بدهیم و می توانیم از مسئولیت های کوچکتر شروع کنیم، مانند جمع کردن مدادرنگی ها یا بردن نمکدان یا قاشق و چنگال برای پهن کردن سفره.

به نظر شما بهتر است کودک در پذیرش مسئولیت آزاد باشد یا محدود؟
- نباید مسئولیت را به آنها تحمیل کنیم؛ برعکس باید سعی کنیم حس مسئولیت پذیری را در کودکان مان به وجود بیاوریم. به این معنا که بهتر است کودک در پذیرش مسئولیت خود آزاد باشد اما باز هم می گویم به توانمندی کودک هم باید توجه داشت.

ادامه دارد...