خوردن نوشابه در کودکان، راه حل چیست؟
تمام نوشابه هاى گازدار خاصیت اســیدى داشته و سبب فرسایش میناى دندان ها مى شوند.
پرسش: خواهرزاده ی من به دلیل بی توجهی والدین او نسبت به مواد خوراکی خیلی عاشق نوشابه های گازدار شده است و حتی والدینش به او نوشابه می دهند در حالی که 2 سال سن بیشتر ندارد من از شما میخواهم تا مضرات این نوشیدنی خصوصا در این سن برای والدین او گوشزد کنید.
پاسخ: برخی از مضرات نوشابه از این قرار است:
1- پـوسیدگى دندان ها: تمام نوشابه هاى گازدار خاصیت اســیدى داشته و سبب فرسایش میناى دندان ها مى شوند.
۲- چاقى: نوشابه هاى گازدار عمدتاً از آب تصفیه شده، افزودنى هاى مصنوعى و شکر تصفیه شده تهیه مى شوند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه اى بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان داراى کالرى زیادى هستند که سبب چاقى در فرد مصرف کننده مى شوند.
3- اختلالات گوارشی:PH نوشابه هاى گازدار بین ۲/۵ تا ۳/۵ است که موجب پدید آمدن محیطى اسیدى در معده مى شود. در کل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدى است. اما در دیگر اعضاى سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مرى در پى مصرف نوشابه هاى گازدار محیط اسیدى ناهنجارى ایجاد مى شود. اسید فسفریک موجود در این نوشابه ها نیز با رقابت با اسید هیدروکلریک معده عملکرد صحیح معده را تحت تأثیر قرار مى دهد. هنگامى که معده ناکارآمد مى شود غذاى مصرفى گوارش نیافته باقى مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ مى شود. افرادى که از زخم معده و سوزش سر دل رنج مى برند باید از مصرف نوشابه هاى گازدار جداً خوددارى کنند.
۴- سنگ کلیه : مصرف نوشابه هاى گازدار سبب مى شود تا کلسیم از استخوان ها برداشته شده و درون خون جریان یابد، این امر موجب رسوب کلسیم اضافى در کلیه ها شده که در نهایت منجر به سنگ کلیه مى شود.
5- چین و چروک پوست: افرادى که نوشابه مصرف مى کنند معمولاً مصرف آبمیوه، شیر و حتى آب را کاهش مى دهند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروک مى شود.
۶-پوکی استخوان ها: اسید فسفریک موجود در نوشابه هاى گازدار که براى طعم دهى به آنها اضافه مى شود، بشدت بافت استخوانى را مورد حمله قرار داده و موجب کاهش شدید تراکم و استحکام استخوان مى شود.
انواع دوغ (چه محلی و چه صنعتی) جز گروه لبنیات بوده و می تواند هر روز در برنامه غذایی قرار گیرد. البته نوع کم نمک و پروبیوتیک آن خواص بیشتری برای سلامتی دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده در بالا نوشابه در کودکان عوارض دیگری نیز دارد که در زیر ذکر شده اند:
- مصرف بیش از حد نوشابه در رویش دندان‌های کودک که معمولا از ۶ تا ۸ ماهگی شروع می‌شود، تاخیر ایجاد می‌کند. نوشابه‌های گازدار به علت مواد قندی موجود در آنها چنانچه با غذاهای آماده مصرف شوند باعث چاقی کودکان می‌شود. اگر پایش رشد این کودکان بیش از حد طبیعی باشد، در معرض خطر دیابت یا بلوغ زوردرس قرار می‌گیرند، به خصوص که زمینه دیابت را داشته باشند. مصرف زیاد نوشابه برای کودکان علاوه بر اختلال در جذب کلسیم وتشدید پوسیدگی دندان باعث مشکلات گوارشی و ابتلا به چاقی می‌شود. فسفر موجود در نوشابه موجب اختلال در رشد کودکان و بروز بیماری راشیتیسم در آنها می‌شود. بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان یک بیماری مربوط به رشد استخوان‌هاست که در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. اگر کودکی که کمبود ویتامین D دارد نوشابه مصرف کند، علائم نرمی استخوان در او مشاهده می‌شود.
- انواع نوشابه‌های گازدار حاوی مقداری فسفر هستند که می‌توانند تعادل کلسیم و فسفر بدن را به هم بزند و باعث ایجاد اختلالات استخوانی می‌شود.
- مصرف زیاد نوشابه موجب افزایش چربی‌های نامطلوب در خون می‌شود و به این دلیل که اسید فسفریک به نوشابه‌ها اضافه می‌کنند، موجب افزایش فسفر خون می‌شود و در فرآیند جذب اختلال ایجاد می‌کند. قند موجود در نوشابه موجب بی‌اشتهای آنها می‌شود.
- مصرف نوشابه‌های گازدار برای کودکان به علت مواد قندی اکیدا ممنوع است زیرا علاوه بر مضراتی که دارند سبب دریافت مقدار کمتر غذا یا شیر مادر می‌شوند. این نوشابه‌ها هیچ ارزش غذایی ندارند. غذا‌ها باید حاوی مواد پروتئینی و انوع ویتامین‌ها باشند ولی نوشابه‌های گازدار فاقد این گونه مواد هستند. به علت وجود گاز در نوشابه‌ها مصرف آنها در کودکان باعث نفخ درشکم می‌شود و معمولا مشاهده می‌کنیم که اغلب کودکان از نفخ شکم شکایت دارند.
-دندان‌ها نیز مانند استخوان، از نوشابه‌ها در امان نیستند. قند فراوان موجود در نوشابه برای دندان‌ها مضر است. نوشابه، علاوه بر قند، حاوی موادی است که برای دادن طعم و رنگ به آن اضافه شده و می‌تواند موجب فرسایش و تخریب مینای دندان شود. به علاوه، اسیدیته بالای نوشابه هم منجر به فرسایش شدید مینای دندان می‌شود.
-مینای دندان‌های شیری بیش از دندان‌های دائم آسیب‌پذیر است و در معرض نوشابه خیلی زود تخریب می‌شود. از آن‌جا که مهم‌ترین عامل در سخت‌شدن مینای دندان، رعایت رژیم غذایی صحیح است، مصرف مداوم نوشابه باعث می‌شود مینای دندان کودک، سختی لازم را نداشته باشد و به طور مداوم در معرض پوسیدگی قرار بگیرد. برای همین است که توصیه می‌شود نوشابه حتما با نی مصرف شود تا تماس بین نوشابه و دندان‌ها به حداقل برسد. به علاوه، باید حتما بعد از مصرف نوشابه دهان را با آب شست تا خطر پوسیدگی دندان کاهش پیدا کند.
- مصرف نوشابه در کودکان نیز باعث سوء تغذیه می‌شود چون مصرف نوشابه جلوی اشتهای کودکان را می‌گیرد و به این ترتیب مانع رسیدن مواد مغذی به بدن و در نتیجه سوء تغذیه می‌شود. کودکان زمانی که به نوشابه دسترسی داشته باشند، نوشابه را به شیر و میوه ترجیح می‌دهند و میزان فسفر، منیزیم، کلسیم، پروتئین و ویتامین دریافتی آنها با افزایش مصرف نوشابه‌ها کاهش پیدا می‌کند. مصرف نوشابه در کودکان سبب بی‌میلی آنها نسبت به استفاده از غذاهاى مقوى مى‌شود ودر نتیجه مصرف نوشابه کودکان را دچار مشکلات عدیده جسمانى می‌کند.
- اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار باعث برداشتن یون کلسیم از استخوان‌ها می‌شود و پوکی استخوان را سبب می‌شود. مصرف زیاد نوشابه و دیگر نوشیدنی‌های شیرین گازدار در دوران کودکی، خطر ابتلا به چاقی را افزایش می‌دهد.
- طبق تحقیقاتی که صورت گرفته کودکانی که بیش ازحد از این نوع نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند، علاوه بر اضافه وزن در معرض افزایش فشارخون، دیر‌تر هضم شدن غذا، پوسیدگی دندان و پوکی استخوان و از این دست بیماری‌ها می‌شوند. در نوشابه رنگ، اسانس و قند وجود دارد که مضرات زیادی برای مصرف کنندگان دارد.
به جای نوشابه چی بخورند؟
با توجه به مضرات نوشابه‌های گازدار باید به دنبال جایگزین باشیم. یکی از این جایگزین‌ها دوغ است که می‌توان به جای نوشابه از آن استفاده کرد. این نوشیدنی سالم و مفید تامین کننده یک چهارم نیاز روزانه کلسیم و حاوی ویتامین است. البته دوغ بهتر است بدون گاز و کم نمک باشد. در تابستان برای رفع تشنگی، شربت آبلیمو نیز گزینه خوبی است و با کمی حوصله و صرف کمترین هزینه می‌توانید یک نوشیدنی خنک و بهداشتی برای خود تهیه کنید. مصرف شربت خاک شیر هم در تابستان برای رفع عطش و جلوگیری از گرمازدگی توصیه می‌شود. شربت‌های عرقیات گیاهی نیز جایگزین بسیار خوبی برای نوشابه‌ها در گرمای تابستان است. خوب است بدانیم که بیماری‌ها یک شبه به وجود نمی‌آید بلکه طی سال‌ها بر اثر پیروی از رژیم‌های غذایی نامناسب، ایجاد می‌شود. بنابراین سعی کنید مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل برسانید و در عوض به نوشیدن آب و آب میوه‌های طبیعی روی آورید.
می‌توان آب میوه‌های طبیعی و خالص که از میوه‌های مجاز به روش بهداشتی در منزل تهیه شده باشند را از اواسط ماه هشتم به بعد در حد ۳۰ تا ۶۰ سی سی در روز به کودک داد، ولی باید توجه داشت آبمیوه هم به میزان لازم به کودک داده شود. استفاده شیرخوار از مقادیر زیاد آب میوه ممکن است سبب اسهال یا کاهش اشتهای او به غذا و حتی شیر مادر شود.
پاسخ: برخی از مضرات نوشابه از این قرار است:
1- پـوسیدگى دندان ها: تمام نوشابه هاى گازدار خاصیت اســیدى داشته و سبب فرسایش میناى دندان ها مى شوند.
۲- چاقى: نوشابه هاى گازدار عمدتاً از آب تصفیه شده، افزودنى هاى مصنوعى و شکر تصفیه شده تهیه مى شوند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه اى بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان داراى کالرى زیادى هستند که سبب چاقى در فرد مصرف کننده مى شوند.
3- اختلالات گوارشی:PH نوشابه هاى گازدار بین ۲/۵ تا ۳/۵ است که موجب پدید آمدن محیطى اسیدى در معده مى شود. در کل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدى است. اما در دیگر اعضاى سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مرى در پى مصرف نوشابه هاى گازدار محیط اسیدى ناهنجارى ایجاد مى شود. اسید فسفریک موجود در این نوشابه ها نیز با رقابت با اسید هیدروکلریک معده عملکرد صحیح معده را تحت تأثیر قرار مى دهد. هنگامى که معده ناکارآمد مى شود غذاى مصرفى گوارش نیافته باقى مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ مى شود. افرادى که از زخم معده و سوزش سر دل رنج مى برند باید از مصرف نوشابه هاى گازدار جداً خوددارى کنند.
۴- سنگ کلیه : مصرف نوشابه هاى گازدار سبب مى شود تا کلسیم از استخوان ها برداشته شده و درون خون جریان یابد، این امر موجب رسوب کلسیم اضافى در کلیه ها شده که در نهایت منجر به سنگ کلیه مى شود.
5- چین و چروک پوست: افرادى که نوشابه مصرف مى کنند معمولاً مصرف آبمیوه، شیر و حتى آب را کاهش مى دهند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروک مى شود.
۶-پوکی استخوان ها: اسید فسفریک موجود در نوشابه هاى گازدار که براى طعم دهى به آنها اضافه مى شود، بشدت بافت استخوانى را مورد حمله قرار داده و موجب کاهش شدید تراکم و استحکام استخوان مى شود.
انواع دوغ (چه محلی و چه صنعتی) جز گروه لبنیات بوده و می تواند هر روز در برنامه غذایی قرار گیرد. البته نوع کم نمک و پروبیوتیک آن خواص بیشتری برای سلامتی دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده در بالا نوشابه در کودکان عوارض دیگری نیز دارد که در زیر ذکر شده اند:
- مصرف بیش از حد نوشابه در رویش دندان‌های کودک که معمولا از ۶ تا ۸ ماهگی شروع می‌شود، تاخیر ایجاد می‌کند. نوشابه‌های گازدار به علت مواد قندی موجود در آنها چنانچه با غذاهای آماده مصرف شوند باعث چاقی کودکان می‌شود. اگر پایش رشد این کودکان بیش از حد طبیعی باشد، در معرض خطر دیابت یا بلوغ زوردرس قرار می‌گیرند، به خصوص که زمینه دیابت را داشته باشند. مصرف زیاد نوشابه برای کودکان علاوه بر اختلال در جذب کلسیم وتشدید پوسیدگی دندان باعث مشکلات گوارشی و ابتلا به چاقی می‌شود. فسفر موجود در نوشابه موجب اختلال در رشد کودکان و بروز بیماری راشیتیسم در آنها می‌شود. بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان یک بیماری مربوط به رشد استخوان‌هاست که در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. اگر کودکی که کمبود ویتامین D دارد نوشابه مصرف کند، علائم نرمی استخوان در او مشاهده می‌شود.
- انواع نوشابه‌های گازدار حاوی مقداری فسفر هستند که می‌توانند تعادل کلسیم و فسفر بدن را به هم بزند و باعث ایجاد اختلالات استخوانی می‌شود.
- مصرف زیاد نوشابه موجب افزایش چربی‌های نامطلوب در خون می‌شود و به این دلیل که اسید فسفریک به نوشابه‌ها اضافه می‌کنند، موجب افزایش فسفر خون می‌شود و در فرآیند جذب اختلال ایجاد می‌کند. قند موجود در نوشابه موجب بی‌اشتهای آنها می‌شود.
- مصرف نوشابه‌های گازدار برای کودکان به علت مواد قندی اکیدا ممنوع است زیرا علاوه بر مضراتی که دارند سبب دریافت مقدار کمتر غذا یا شیر مادر می‌شوند. این نوشابه‌ها هیچ ارزش غذایی ندارند. غذا‌ها باید حاوی مواد پروتئینی و انوع ویتامین‌ها باشند ولی نوشابه‌های گازدار فاقد این گونه مواد هستند. به علت وجود گاز در نوشابه‌ها مصرف آنها در کودکان باعث نفخ درشکم می‌شود و معمولا مشاهده می‌کنیم که اغلب کودکان از نفخ شکم شکایت دارند.
-دندان‌ها نیز مانند استخوان، از نوشابه‌ها در امان نیستند. قند فراوان موجود در نوشابه برای دندان‌ها مضر است. نوشابه، علاوه بر قند، حاوی موادی است که برای دادن طعم و رنگ به آن اضافه شده و می‌تواند موجب فرسایش و تخریب مینای دندان شود. به علاوه، اسیدیته بالای نوشابه هم منجر به فرسایش شدید مینای دندان می‌شود.
-مینای دندان‌های شیری بیش از دندان‌های دائم آسیب‌پذیر است و در معرض نوشابه خیلی زود تخریب می‌شود. از آن‌جا که مهم‌ترین عامل در سخت‌شدن مینای دندان، رعایت رژیم غذایی صحیح است، مصرف مداوم نوشابه باعث می‌شود مینای دندان کودک، سختی لازم را نداشته باشد و به طور مداوم در معرض پوسیدگی قرار بگیرد. برای همین است که توصیه می‌شود نوشابه حتما با نی مصرف شود تا تماس بین نوشابه و دندان‌ها به حداقل برسد. به علاوه، باید حتما بعد از مصرف نوشابه دهان را با آب شست تا خطر پوسیدگی دندان کاهش پیدا کند.
- مصرف نوشابه در کودکان نیز باعث سوء تغذیه می‌شود چون مصرف نوشابه جلوی اشتهای کودکان را می‌گیرد و به این ترتیب مانع رسیدن مواد مغذی به بدن و در نتیجه سوء تغذیه می‌شود. کودکان زمانی که به نوشابه دسترسی داشته باشند، نوشابه را به شیر و میوه ترجیح می‌دهند و میزان فسفر، منیزیم، کلسیم، پروتئین و ویتامین دریافتی آنها با افزایش مصرف نوشابه‌ها کاهش پیدا می‌کند. مصرف نوشابه در کودکان سبب بی‌میلی آنها نسبت به استفاده از غذاهاى مقوى مى‌شود ودر نتیجه مصرف نوشابه کودکان را دچار مشکلات عدیده جسمانى می‌کند.
- اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار باعث برداشتن یون کلسیم از استخوان‌ها می‌شود و پوکی استخوان را سبب می‌شود. مصرف زیاد نوشابه و دیگر نوشیدنی‌های شیرین گازدار در دوران کودکی، خطر ابتلا به چاقی را افزایش می‌دهد.
- طبق تحقیقاتی که صورت گرفته کودکانی که بیش ازحد از این نوع نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند، علاوه بر اضافه وزن در معرض افزایش فشارخون، دیر‌تر هضم شدن غذا، پوسیدگی دندان و پوکی استخوان و از این دست بیماری‌ها می‌شوند. در نوشابه رنگ، اسانس و قند وجود دارد که مضرات زیادی برای مصرف کنندگان دارد.
به جای نوشابه چی بخورند؟
با توجه به مضرات نوشابه‌های گازدار باید به دنبال جایگزین باشیم. یکی از این جایگزین‌ها دوغ است که می‌توان به جای نوشابه از آن استفاده کرد. این نوشیدنی سالم و مفید تامین کننده یک چهارم نیاز روزانه کلسیم و حاوی ویتامین است. البته دوغ بهتر است بدون گاز و کم نمک باشد. در تابستان برای رفع تشنگی، شربت آبلیمو نیز گزینه خوبی است و با کمی حوصله و صرف کمترین هزینه می‌توانید یک نوشیدنی خنک و بهداشتی برای خود تهیه کنید. مصرف شربت خاک شیر هم در تابستان برای رفع عطش و جلوگیری از گرمازدگی توصیه می‌شود. شربت‌های عرقیات گیاهی نیز جایگزین بسیار خوبی برای نوشابه‌ها در گرمای تابستان است. خوب است بدانیم که بیماری‌ها یک شبه به وجود نمی‌آید بلکه طی سال‌ها بر اثر پیروی از رژیم‌های غذایی نامناسب، ایجاد می‌شود. بنابراین سعی کنید مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل برسانید و در عوض به نوشیدن آب و آب میوه‌های طبیعی روی آورید.
می‌توان آب میوه‌های طبیعی و خالص که از میوه‌های مجاز به روش بهداشتی در منزل تهیه شده باشند را از اواسط ماه هشتم به بعد در حد ۳۰ تا ۶۰ سی سی در روز به کودک داد، ولی باید توجه داشت آبمیوه هم به میزان لازم به کودک داده شود. استفاده شیرخوار از مقادیر زیاد آب میوه ممکن است سبب اسهال یا کاهش اشتهای او به غذا و حتی شیر مادر شود.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼