مشاهده خون در مدفوع کودکان، باعث نگرانی است؟

شقاق آنال، بلع خون مادری، حساسیت به شیر و التهاب مری، برخی از علل وجود لکه های خون در مدفوع نوزادان است.

پرسش: بچه دو و نیم ساله دارم که درمدفوعش لکه های خون مشاهده کردم لطفا بگید علت چیست و درمانش چیه؟

پاسخ: مشاهده خون در مدفوع غالبا خطر به حساب آمده و والدین در این حالت سریعا به پزشک مراجعه می کنند. خونریزی ممکن است جزئی یا شدید باشد. ایتدا باید تعیین نمود که آیا رنگ قرمزی که دیده شده واقعا خون بوده یا نه. بایستی رنگ قوام و موقعیت خون نسبت به مدفوع به درستی مشخص شود. خونی که بصورت رگه هائی روی مدفوع را می پوشاند دارای اهمیتی متفاوت با خون موجود در اسهال خونی است. مقدارخون نیز باید معین گردد. از والدین بایستی در مورد درد هنگام دفع مدفوع و یا بیوست سوال شود. آیا درد شکم نیز وجود داشته ؟ آیا تب هم وجود داشته ؟ آیا استفراغ وجود داشته ؟ رنگ واقعی مدفوع چه بوده است؟ به تازگی مریض چه مواد غذائی مصرف کرده ؟ آیا اخیرا خونریزی از بینی وجود داشته ؟ آیا فرد دیگری در خانواده بیمار نمی باشد؟
در معاینه فیزیکی ناحیه مقعد باید معاینه شده و توش رکتال شود. علائم شکم حاد و شواهد ضربات شکمی باید بررسی شوند.علاوه برآن , ادرار نیز باید آزمایش شود زیرا خونی بودن کهنه بچه علاوه بر مدفوع خونی می تواند ناشی از خون در ادرار باشد.

علل مدفوع خونی کودک

بلع خون مادری، شقاق آنال، حساسیت به شیر، گاستریت و مسمومیت غذایی، برخی از علل مدفوع خونی کودک هستند که در ادامه به طور مفصل درباره آنها صحبت می کنیم.

بلع خون مادری
خون بلع شده مادری ممکن است در مدفوع نوزاد ظاهر شود.رنگ آن متغیر بوده ممکن است قرمز سیاه به رنگ خاکستری با مخلوط با مکونیوم (اولین مدفوع های کودک )باشد. بیمار حال عمومی خوبی دارد . تست APT جهت افتراق خون مادری از خون جنینی به کار می رود
شقاق آنال
شایع ترین علت مدفوع خونی در شیر خواران و کودکان شقاق آنال است. ممکن است سابقه ای از یبوست موجود بوده و والدین اظهار نمایند که دفع مدفوع کودک همراه با درد بوده است. مدفوع کم حجم و به رنگ قرمز روشن می باشد. خون غالبا سطح خارجی مدفوع را پوشانده و شقاق ممکن است در معاینه مقعد دیده شود. شقاق اغلب ناشی از یبوست یا ثانویه به تروما ( مثلا حین گرفتن دمای مقعدی ) می باشد. شقاق های مزمن بایستی پزشک را متوجه یک بیماری زمینه ای قبلی بنماید. تجاوز جنسی به کودک یکی از علل ایجاد شقاق مقعد است. شقاق مقعد به همراه کاهش تون دریچه مقعد( در صورت عدم وجود بیماری عضوی ) بایستی پزشک را بر آن دارد که به بررسی سایر علائم و نشانه های سوء استفاده جنسی از کودک اقدام نماید
حساسیت به شیر
میزان خون موجود در مدفوع, در حساسیت به شیر متغیر بوده و می تواند قابل ملاحظه یا خیلی کم باشد و رنگ آن معمولا قرمز روشن است. ممکن است سابقه ای از کولیک متناوب, استفراغ , اسهال , تورم حلق گرما , آسم و سایر تظاهرات آلرژیک نیز داده شود. سابقه مصرف شیر گاو در تاریخچه بیمار وجود دارد. معاینه فیزیکی غالبا مشخص کننده نبوده مگر اینکه شواهدی از یک واکنش آلرژیک مثل آسم یا اگزما موجود باشد. این کودکان ممکن است شدیدا کم خون شوند , لذا شمارش گلبولهای قرمز در تمام این شیرخوران ضروری است.
بیماری خونریزی دهنده نوزادی
مدفوع خونی و سایر تظاهرات مانند پتشی اکیموز هماتمز( علائم خونریزی های پوستی ) خونریزی از بینی و تستهای انعقادی غیر طبیعی اغلب جزء علائم بیماری هستند.
انتروکولیت نکروزان ( NEC )
این بیماری بیشتر در کودکان نارسی که بطور مصنوعی تغذیه می شوند دیده می شود. معمولا سابقه ای از هیپوکسی , سندرم دیسترس تنفسی بی دلیل ( بیماری غشاء هیالن ) , کاتتریزاسیون ورید نافی و بکار بردن بینی معدوی جهت تغذیه وجود دارد. اسهال خونی , هماتمز( مدفوع آغشته با خون ) , اتساع شکم و شوک از علائم دیگر NEC می باشند. این بیماران شدیدا بد حال بوده و درمان فوری باید برای آنها انجام شود مدفوع اغلب حاوی خون زیاد , موکوس و چرک است.
گاستریت ( ورم معده )
التهاب معده و تحریک آن به هر علت می تواند منجر به خونریزی گوارشی شود. لوله بینی معدوی می تواند باعث تحریک مخاط معده شده وبه خونریزی بینجامد. هموگلوبین محرک دستگاه گوارش بوده و می تواند باعث حرکات پریستالتیک گردد. خونریزی دستگاه گوارشی فوقانی در بالغین اغلب منجر به مدفوع سیاه رنگ و یا به رنگ خون شده و معمولا خون آشکار و روشن در مدفوع دیده نمی شود. بر عکس در کودکان به دلیل حرکات پریستالتیک پیشبرنده گوارشی خونریزی دستگاه گوارش فوقانی می تواند به دفع خون روشن از مدفوع منجر شود.

گاستروانتریت(مسمومیت غذائی )
هر عفونت گوارشی می تواند باعث ظهور خون در مدفوع گردد. اگر عامل عفونی به مخاط تهاجم برده و باعث ایجاد زخم یا شکنندگی مخاظ شود, خونریزی اتفاق می افتد. در این موارد پاتوژنهای انگلی یا باکتریال عامل ایجاد زخم می باشند. شایع ترین علت اسهال در کودکان عوامل ویروسی بوده, اما شیوع خونریزی در اثر عفونت های ویرال گوارشی خیلی کمتر از عوامل باکتریال یا انگلی است. علامت هائی که اغلب با اسهال همراهند عبارتند از استفراغ , اسهال چرکی موکوسی , درد شکم , کاهش اشتها و تب , شروع گاسترو انتریت اغلب حاد بوده و در صورت عدم کنترل کاهش وزن و دهیدراسیون بسرعت ایجاد می شود. کم خونی , بویژه در مورد عفونت های انگلی مزمن ممکن است ظاهر شود.
پولیپها
پولیپهای روده ای غالبا بی دلیل بوده اما اشکال ژنتیکی و خانوادگی بیماری نیز وجود دارد. علائم پولیپ در هر سنی می تواند بروز نماید. در صورتی که خونریزی گوارشی به منشاء پولیپ باشد مقدار خونریزی معمولا کم و رنگ آن قرمز روشن می باشد اما خونریزی متوسط نیز دیده شده است. اغلب درد شکم با این خونریزی همراه نبوده و ممکن است اسهال موکوسی متناوب ایجاد شود. پولیپهای روده ای با باریم , اندوسکوپی و سریوگرافی گوارشی فوقانی تشخیص داده می شوند.
انواژیناسیون( در هم فرورفتن روده ها)
در انواژیناسیون مدفوع خونی ممکن است دیده شده یا نشود. مدفوع خونی از علائم دیررس بیماری بوده و وجود خون در مدفوع اکثرا به نام ( current jelly ) خوانده می شود. انواژیناسیون در بچه های زیر ۲ سال شایع بوده اما در سنین بالا تر نیز ممکن است دیده شود. بیماری اغلب با درد کولیکی شکم شروع شده و کودک زانوهای خود را به طرف سینه خم کرده و از شدت درد جیغ می کشد. این دوره های درد حمله ای بوده و در فواصل آنها کودک خواب آلود است. کودکان مبتلا بدحال بنظر میرسند. از باریم انما هم به عنوان تشخیص و هم به عنوان درمان استفاده می شود. اگر نتوان با باریم انما انواژیناسیون را جا انداخت جراحی لازم می شود.
دیورتیکول مکل
خونریزی از دیورتیکول مکل معمولا قابل ملاحظه بوده و خونریزی از مقعد بطور ناگهانی ایجاد می شود. مریض رنگ پریده و در حالت شوک بوده و بسیار بدحال بنظر میرسد. درد شکم شدید نبوده و گاها وجود ندارد. این بیماری نیز در کودکان زیر ۲ سال شایعتر است. اگر دیورتیکول حاوی بافت نابجای معده باشد اسکن ایزوتوپ رادیو اکتیو می تواند آن را ظاهر ساخته در غیر اینصورت معمولا با برش معمول شکم ( لاپاراتومی ) تشخیص داده می شود.
کولیت اولسرو و بیماری کرون
در این دو بیماری خونریزی می تواند واضح یا مخفی باشد. بیماری کرون علاوه بر خونریزی گوارشی با بی اشتهائی , کاهش وزن و درد شکم منشخص می شود.در کولیت اولسراتیو تنسموس و درد شکم وجود داشته اما بی اشتهائی و کاهش وزن غالبا دیده نمی شود.
سایر علل مدفوع خونی
پروکتیت , استرس اولسر , دوپلیکاسیون , همانژیوما , زخم معده و دوازدهه , پورپورای هنوخ شوئن لاین , التهاب مری و واریسهای مری , بواسیر , جسم خارجی , سندروم اورمیک همولیتیک