عوامل بیماری اوتیسم در کودکان، چیست؟

روی پنجه پا راه می‌رود و با وجود عبور از سه‌ سالگی ، زبان باز نمی‌کند. پدر و مادر نگران، تصور می‌کنند ناشنوایی دلیل زبان‌بسته بودن کودک‌شان است اما تست‌های شنوایی‌سنجی می‌گوید گوش‌های کودک سالم است. رفتارهای تکراری‌اش با بزرگ‌تر شدن او بیشتر به چشم می‌آید؛ توی چشم کسی نگاه نمی‌کند، اسمش را نمی‌گوید و گاهی خودزنی می‌کند. این نشانه‌ها که بعد از عبور از سه‌سالگی هر روز بیشتر از قبل خود را نشان می‌دهد، با وجود انکار‌های اولیه والدین خبر از ابتلای کودک به یک بیماری عصبی به نام اوتیسم دارد؛ بیماری که کودک را با اجتماع بیگانه می‌کند و در صورت شدید بودنش، امکان سازگار شدن او حتی با اعضای خانواده‌ را هم پایین می‌آورد.

محققان تا چند سال پیش می‌گفتند ژن‌ها اصلی‌ترین دلیل ابتلا به اوتیسم هستند اما در بررسی که به‌تازگی روی هفت‌و‌نیم میلیون کودک در پنج کشور انجام شده ‌است، محققان دلایل دیگری را هم برای اوتیسمی شدن کودکان اثبات کرده‌اند؛ دلایلی که در ادامه آنها را با شما در میان می‌گذاریم.

پدرهای مسن
شما هم شنیده بودید که خطری سلامت فرزندان پدرهای مسن را تهدید نمی‌کند؟ محققان در یکی از بزرگ‌ترین بررسی‌هایی که تاکنون در مورد دلایل ابتلای کودکان به اوتیسم صورت گرفته، این ادعای قدیمی را رد کرده‌اند. به باور پژوهشگران، گرچه پیر بودن پدر به اندازه بالا بودن سن مادر در سلامت فرزندان تاثیر ندارد اما بیماری اوتیسم از جمله اختلالاتی است که پیر بودن اسپرم‌های پدر می‌تواند خطر ابتلا به آن را بیشتر کند. به باور محققان، فرزند مردهایی که بعد از 50 سالگی پدر می‌شوند به احتمال 66 درصد بیشتر از کودکانی که پدرشان در دهه 20 زندگی‌شان و 28درصد بیشتر از بچه‌هایی که پدرشان در دهه 40 پدر شدند، به بیماری اوتیسم مبتلا می‌شوند. به عقیده محققان، مردهایی که بعد از 50سالگی پدر می‌شوند، سلامت فرزند آینده‌شان را به خطری جدی می‌اندازند چراکه جهش‌های ژنتیکی که در اسپرم مردان اتفاق می‌افتد، خطر ابتلای کودکان به اوتیسم را در آینده افزایش می‌دهد.

مادران مسموم
قرار داشتن مادران در معرض سموم شیمیایی تنها خطر ابتلای فرزندشان به آلرژی و مشکلات ریوی را بالا نمی‌برد. در یک بررسی دیگر محققان به این نتیجه رسیدند زنانی که هنگام بارداری در معرض یا در نزدیکی سموم یا کودهای شیمیایی قرار دارند یا در مزارعی که از این سموم استفاده می‌کنند، کار یا زندگی می‌کنند به احتمال بیشتری فرزندانی اوتیسمی به دنیا می‌آورند. با توجه به نتایج پژوهش‌ها، احتمال اینکه کودک این مادران به اوتیسم مبتلا شود، دوسوم بیشتر از فرزند مادرانی است که در دوره بارداری در معرض این سموم قرار نداشته‌اند.

خطر اوتیسمی شدن تنها فرزند مادرانی که با کود شیمیایی در ارتباط بوده‌اند را تهدید نمی‌کند بلکه کودکانی که در شکم مادر خود یا در دو سال اول زندگی، درمعرض دو ماده سمی موجود در هوا به نام‌های «استایرن» و «کروم» قرار می‌گیرند به احتمال بیشتری به اوتیسم مبتلا می‌شوند. دلیل این اتفاق از نظر محققان تماس نوزاد با مقادیر بالای کروم (یک نوع فلز سنگین) در دوران جنینی و سال‌های اول زندگی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد نفس کشیدن مادر در دوران بارداری و کودک در سال‌های ابتدای زندگی در هوای آلوده، خطر ابتلای کودک به اوتیسم را تا ۶۵ درصد افزایش می‌دهد. گذشته از این، به باور محققان قرار گرفتن مادر باردار در معرض دود خودروها و گازهای کارخانه‌ای، خطر ابتلا به اختلالات تکامل سیستم عصبی را تا دو برابر زیاد می‌کند.

مادران نوجوان
ناپختگی و بی‌دست و پایی تنها اتهامی نیست که به مادران نوجوان وارد است. از نظر محققان برخی بیماری‌هایی که از ابتدای تولد با فرزند همراه است هم می‌تواند حاصل کم‌سن بودن مادر باشد. درست است که بالا بودن سن مادر، سلامت فرزندش را از زمان تولد تا پایان زندگی‌اش به خطر می‌اندازد اما محققان می‌گویند مادرانی که بیش از اندازه کم‌سن و سال هستند هم نمی‌توانند بچه‌های سالمی را به دنیا بیاورند. از نظر آنها مادران نوجوان 18درصد بیشتر از دیگر زنان احتمال دارد که کودکی اوتیسمی به دنیا بیاورند.

گذشته از این، بالا رفتن سن مادر از 40 سال هم خطر اوتیسمی شدن کودکش را تا 15 درصد افزایش می‌دهد. محققان هنوز دلیل اصلی این اتفاق را نمی‌دانند اما میان کم‌سن یا میانسال بودن مادر و اوتیسمی شدن کودکش ارتباط پیدا کرده‌اند. پس اگر شما هم در چنین شرایطی صاحب فرزند شده‌اید و مشاوره ژنتیک را هم پشت سر نگذاشته‌اید، با کمک متخصص کودکان این احتمال را بررسی کنید.

نکند دیر بفهمید!
شاید در دوره نوزادی و نوپایی، والدین بچه‌های اوتیسمی نتوانند میان فرزند خود و کودکان سالم تفاوتی پیدا کنند اما بچه‌های اوتیسمی دچار نوعی معلولیت ذهنی هستند که معمولا در سه سال اول زندگی خود را نشان نمی‌دهد. آنها به‌خاطر ابتلا به این اختلال عصبی، نمی‌توانند مثل کودکان دیگر ارتباط برقرار کنند و بسته به درجه بیماری‌شان در تفکر، مهارت‌های اجتماعی و به‌کار‌گیری زبان هم دچار مشکل هستند.

زوج‌های با اختلاف سنی بالا
یافته‌های عجیب و غریب محققان ممکن است شما را متعجب کند. اختلاف سنی همسران هم در سالم بودن یا اوتیسمی شدن فرزندان‌‌شان تاثیرگذار است. به باور محققان، والدینی که اختلاف سنی زیادی با هم دارند، بیشتر احتمال دارد که فرزندی اوتیسمی به دنیا بیاورند. گذشته از این، بررسی‌ها نشان می‌دهد والدینی که هر دو سن و سالی از آنها گذشته است هم به احتمال بیشتری صاحب فرزندی اوتیسمی می‌شوند. پدرانی که بین 35 تا 44 سالگی قرار دارند، اگر همسرشان 10 سال از خودشان جوان‌تر باشد، ممکن است صاحب کودکی اوتیسمی شوند؛ البته مادرانی هم که در دهه 30 زندگی‌شان قرار دارند، اگر همسرشان 10 سال یا بیشتر از خودشان کوچک‌تر باشد، احتمال دارد که کودکی اوتیسمی به دنیا بیاورند.

برگه آزمایش چه می‌گوید؟
کمبود آهن و کم‌خونی در دوران بارداری ۴۰ تا ۵۰ درصد زنان و کودکان آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به نوشته مدیکال‌نیوز‌تودی از آنجا که آهن برای تکامل اولیه مغز حیاتی است، کمبود آن می‌تواند خطر اوتیسمی شدن کودک را تا پنج برابر بالا ببرد. گذشته از این، مادران دیابتی هم احتمال دارد فرزندی اوتیسمی به دنیا بیاورند. به باور محققان فرزند زنانی که از هفته ۲۶ بارداری به بعد به دیابت بارداری دچار می‌شوند، ۶۳ درصد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری اوتیسم قرار می‌گیرد.

خانواده‌های اوتیسمی
10 درصد اختلالات اوتیسمی در افراد یک خانواده دیده می‌شود و به همین دلیل زنانی که یک فرزند اوتیسمی به دنیا می‌آورند نمی‌توانند نسبت به مبتلا نشدن فرزندان بعدی به این بیماری مطمئن باشند. بیماران اوتیسمی اغلب جهش‌های ژنی دارند که باعث بیمار شدن‌شان می‌شود. از آنجا که ژن‌هایی که در دختران مبتلا به اوتیسم جهش پیدا می‌کند، نسبت به ژن پسرها، در مغز بسیار فعال‌تر است، خانم‌های مبتلا علائم شدید‌تری را نشان می‌دهند؛ البته به‌طور کلی این اختلال در میان پسرها شایع‌تر است.

برخی بررسی‌ها می‌گویند احتمال به ارث رسیدن اوتیسم از خانواده مادری بیشتر از خانواده پدری است اما در هر حال محققان شکی ندارند که ژن‌ها یکی از اصلی‌ترین دلایل اوتیسمی شدن کودکان است و 90 درصد قربانیان این بیماری به دلایل ژنتیکی به آن دچار شده‌اند. اغلب افراد تصور می‌کنند بیماری اوتیسم قابل پیش‌بینی نیست اما پزشکان بر این باورند که با مشاوره ژنتیک پیش از بارداری تا اندازه زیادی می‌توان احتمال اوتیسمی شدن کودک در آینده را پیش‌بینی کرد؛ البته آنها هنوز هم تاکید می‌کنند که نمی‌توان خطر ابتلای کودک به اوتیسم را صددرصد پیش‌بینی کرد.