دندانپزشکی در دوران بارداری، همه چیز را بدانید!
سلامت دندان‌ها و لثه برای یک خانم باردار امری ضروری است و باید یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های او باشد. ولی آیا یک خانم باردار می‌تواند درمان‌های دندانپزشکی انجام بدهد و خدمات دندانپزشکی تاثیری در سلامت جنین دارد یا نه؟
بیشتر بخوانید: خدمات دندانپزشکی در بارداری/ ویدئو
تاثیر بارداری بر سلامت دهان و دندان
بهتر است پیش از بارداری به پزشک مراجعه شود و اگر مشکلی هست برای رفع آن اقدام کرد. در طول دوران بارداری هم می‌شود به پزشک مراجعه کرد اما به دلیل شرایط خاصی که دارد ممکن است از نگهداری دندانهای خود با کیفیتی مطلوب غافل شوند. نه همه اما عده‌ای هستند که در این دوران به مواردی که در ادامه توضیح داده می‌شود مبتلا شوند.
التهاب لثه: در دوران بارداری با افزایش فشار خون به علت تغییرات هورمونی ممکن است در سه ماه دوم بارداری لثه‌های مادر باردار متورم شوند.
افزایش خطر پوسیدگی دندان: با توجه به افزایش اسید موجود در دهان مادر باردار مینای دندان و لثه‌های تحت تاثیرات منفی این تغییرات قرار گرفته و خطر ایجاد و افزایش پوسیدگی در آنها بیشتر می‌شود.
تاثیر بی حسی موضعی در دوران بارداری
چه عواملی در دوران بارداری باعث پوسیدگی دندان می‌شود؟
عوامل بسیاری ممکن است دست در دست هم دهند و مادر را در دوران بارداری دچار چالش‌هایی در دهان و دندان‌شان بکنند. خوب است که با شناخت این عوامل با آگاهی بیشتری نسبت به رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوران حساس اقدام شود. از جمله مواردی که در این نه ماه احتمال پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهند این موارد هستند:
خوراکی‌های شیرین
در دوران بارداری به‌خصوص سه ماهه اول، خانم‌ها دچار ضعف بدنی شدیدی می‌شوند و برای جبران این ضعف بدنی سراغ غذاهای شیرین، نرم و پرکالری می‌روند تا ضعف بدنی‌شان را سریع‌تر جبران کنند. در صورتی که در علم دندانپزشکی ثابت شده خوراکی‌ها و غذاهایی که نرم و شیرین هستند خطر پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهند.
اسید معده
مسئله دیگر تهوع (برگشتن محتویات معده) در چند ماهه اول بارداری است که اغلب خانم‌های باردار با این مشکل مواجه می‌شوند. با برگشت محتویات معده، اسید و شیره معده هم وارد دهان می‌شوند که با این فرایند احتمال تخریب دندان‌ها به مرور زمان افزایش پیدا میکند، چراکه مواد و شیره‌های گوارشی به‌شدت خاصیت خورندگی دارند و می‌توانند دندان‌ها را خراب کنند.
هورمون‌ها
نکته دیگر به‌هم خوردن تعادل هورمون‌های زنانه در دوران بارداری است، به‌دلیل این به‌هم خوردگی، لثه‌های‌شان مستعد التهاب و خونریزی هستند. به‌همین دلیل اگر خانم‌های باردار بهداشت را در زمینه بیماری و التهاب لثه رعایت نکنند، ممکن است باوجود مقدار کمی پلاک میکروبی و جرم (که در افراد عادی این میزان جرم و پلاک شکلی ایجاد نمی‌کند) دچار تورم یا خونریزی لثه شوند.
ترس از دندان پزشکی
ترس از مطب‌های دندانپزشکی یکی از مشکلات شایعی است که برخی اشخاص به آن دچار هستند. برای همین تا جایی که امکان داشته باشد از مراجعه به این مطب‌ها خودداری می‌کنند. البته این ترس و حساسیت در دوران بارداری بیشتر می‌شود؛ به‌طور کلی درمورد مراجعه به دندانپزشکی خیلی از خانم‌های باردار تردید دارند. برای همین وقتی با مشکلات دهان و دندان مواجه می‌شوند از رفتن به مطب‌های دندانپزشکی امتناع می‌کنند، چراکه اغلب خانم‌های باردار به اشتباه فکر می‌کنند مواد دندانپزشکی و داروهای بی‌حسی به جنین‌شان صدمه وارد میکند.
مسواک نزدن
در دوران بارداری ضعف بدنی تاحدودی روی فعالیت‌های روتین زندگی مادر باردار تاثیر می‌گذارد؛ به‌عنوان مثال به‌دلیل بی‌حالی و ضعف بدنی، زدن مسواک برای مادر برخلاف گذشته یک کار سخت می‌شود. برای همین می‌توان نتیجه گرفت این دسته از مادران مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان‌شان را نادیده می‌گیرند. این هم یک عامل دیگری است که وضعیت دندان‌ها را به خطر می‌اندازد.
میدان فاطمی، نبش چهلستون، بیمارستان سجاد، قسمت درمانگاه ، طبقه سوم
خدمات جامع
پیشنهاد ویژه نی نی بان: فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر
مواد دندانپزشکی برای جنین مضر است؟
به طور کلی، مواد دندانپزشکی کاری به جنین شما ندارد. بهتر است درباره مواد بی‌حسی که به‌صورت رایج در دندانپزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد بدانید که هیچ مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند و ماده‌ای ایمن و قابل استفاده حتی در دوران بارداری است. سایر مواد دندانپزشکی هم عارضه‌ای برای جنین ندارند و برای خانم‌های باردار قابل استفاده هستند.
از اشعه رادیولوژی دوری می‌کنید؟!
بسیاری از خانم‌های باردار از اشعه ترس زیادی دارند چراکه فکر می‌کنند سلامت جنین‌شان را به خطر می‌اندازد. نکته‌ای که باید بدانید این است که میزان اشعه‌ی ساطع شده از دستگاه‌های رادیولوژی دندانپزشکی، آن‌قدر کم است که قادر نیست به جنین آسیب برساند. ضمن اینکه برای انجام رادیوگرافی فقط دندان‌ها درگیر می‌شوند و جنین چون در قسمت شکم قرار دارد، فاصله زیادی بین اشعه و جنین وجود دارد؛ بنابراین از لحاظ پزشکی محدودیتی در انجام رادیوگرافی دندانپزشکی وجود ندارد. همچنین برای اطمینان‌خاطر مادران باردار توصیه می‌شود برای انجام رادیوگرافی‌های دندانپزشکی از پیشبندهای سربی استفاده شود که جنین را تحت‌پوشش قرار می‌دهند.
نمی‌دانستید که باردارید؟!
برخی خانم‌ها بدون آگاهی از بارداری، رادیوگرافی دندانی انجام می‌دهند و بعد از مدتی متوجه می‌شوند که باردار هستند. وقتی از این امر آگاهی پیدا می‌کنند به یاد روز رادیوگرافی می‌افتند و دل‌نگرانی رهایشان نمی‌کند، اما تاکید می‌شود که تا به امروز هیچ موردی گزارش نشده که رادیوگرافی دندانپزشکی (در حد گرفتن عکس دندان) به جنین آسیب برساند.
انواع درمان‌های دندانپزشکی در دوران بارداری
به‌طور کلی درمان‌های دندانپزشکی به دو دسته درمان‌های انتخابی و درمان‌های اورژانسی تقسیم می‌شوند:
درمان‌های انتخابی
بهتر است بدانید که خیلی از درمان‌های انتخابی دندانپزشکی را می‌توان در این دوران انجام داد. اما توصیه بر این است تا جایی که امکان دارد درمان را تا زمان زایمان به تعویق انداخت. فرض کنید خانم بارداری قصد دارد در دوران بارداری درمان‌های زیبایی (مثل درمان بدرنگی دندان یا ایمپلنت و...) انجام دهد؛ همان‌طور که گفته شد ترجیح بر این است که این درمان بعد از زایمان انجام شود، چراکه جزء درمان‌های اورژانسی نیستند.
درمان‌های اورژانسی*خلاصه شود*
درد زیاد دندان، آبسه دندان و عفونت دندان جزء موارد اورژانسی هستند که باید در همان دوره بارداری انجام شوند؛ چراکه اگر عفونت و درد درمان نشوند، باعث می‌شوند استرس و فشار به جنین وارد شود و در مقابل به او صدمه برسد. همچنین تحقیقات دانشمندان آمریکایی ثابت کرده که عفونت‌های لثه، وجود جرم زیاد و پلاک‌های میکروبی در حفره دهان می‌تواند باعث تولد نوزاد کم‌وزن (اغلب افراد با عوارض و خطرات نوزاد کم‌وزن آشنا هستند) شود.
جرم‌گیری
جرم‌گیری جزء درمان‌های دندانپزشکی است که در دوران بارداری قابل انجام است. توصیه می‌شود خانم‌های باردار برای جلوگیری از وجود جرم و داشتن لثه‌های سالم، در اواسط دوره بارداری عمل جرم‌گیری انجام دهند. درمورد تجویز دارو باید گفت در دندانپزشکی مثل سایر حیطه‌های پزشکی دیگر باید گفت برخی داروها قابل تجویز هستند و برخی داروها منع مصرف در دوران بارداری دارند. پزشک معالج باتوجه به وضعیت بیمار داروی مناسب را تجویز میکند.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب
مراقبت‌های دندانی در دوران بارداری
وقتی سفر مادری را آغاز می کنید، بدن شما دستخوش تغییرات بی شماری می شود. از جمله این تغییرات سلامت دهان و دندان شماست که نیاز به توجه و مراقبت بیشتری دارد. بارداری، تغییرات هورمونی را به همراه دارد که می‌تواند شما را مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه کند، وضعیتی که نباید آن را ساده تلقی کرد، زیرا پیامدهایی برای سلامتی شما و فرزند متولد نشده‌تان دارد. این دوره حساس نیازمند توجه و دقت بیشتری به دندان‌هاست زیرا هر نوع درمانی در این دوره حساس توصیه نمی‌شود.
مشورت با پزشک زنان
دندانپزشک با متخصص زنان در زمینه درمان دندانپزشکی مشورت می کند. چرا که ممکن است بنا به شرایط جسمانی که بیمار دارد، پزشک زنان مجوز هیچ درمانی را در مطلب دندانپزشکی ندهد.
دوری از دندانپزشکی در سه ماه اول
در سه ماهه اول توصیه می‌شود به دلیل وضعیت بدنی مادر و وضعیت حساس جنین، هیچ درمان دندانپزشکی انجام نشود و در صورت امکان هرگونه درمان دندانپزشکی تا سه ماهه دوم به تعویق بیفتد. بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری سه ماهه دوم است که هم وضعیت بدن مادر به ثبات نسبی رسیده و هم نوزاد در حدی رشد نکرده که مانع از نشستن مادر روی صندلی باشد.
مراقب دندان‌درد باشید
وقتی دندانی دچار درد می‌شود مشکل از عصب دندان است. پس می‌توان به صراحت گفت درمان‌های خانگی مثل گذاشتن یخ یا فشار دادن برگ نعناع بین دندان‌ها و... هیچ کدام اثر درمانی ندارند، فقط ممکن است درد را تاحدودی تسکین دهند. در صورتی که نیاز است این مشکلات به‌خصوص در دوران بارداری توسط دندانپزشک در مطب دندانپزشکی درمان شوند.
عوارض عدم مراجعه به دندانپزشکی در دوران بارداری
بارداری دوره تغییرات فیزیولوژیکی عمیق است و این تغییرات به سلامت دهان و دندان نیز گسترش می یابد. در حالی که مراقبت از دندان در دوران بارداری اهمیت اساسی دارد، اما بدون عوارض بالقوه نیست. نوسانات هورمونی می‌تواند لثه‌ها را حساس‌تر و مستعد التهاب کند و منجر به بیماری‌هایی مانند التهاب لثه یا پریودنتیت شود. این بیماری های لثه فقط یک نگرانی برای سلامت دهان نیستند. آنها با پیامدهای نامطلوب بارداری مانند زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد همراه بوده اند.
التهاب لثه و پریودنتیت: خطرات پنهان
تقریباً ۶۰ تا ۷۵ درصد از زنان باردار، التهاب لثه را تجربه می‌کنند که مرحله اولیه بیماری پریودنتال است. اگر درمان نشود، می‌تواند به پریودنتیت تبدیل شود که ممکن است منجر به از دست دادن دندان شده و ارتباط بالقوه‌ای با پیامدهای بد بارداری دارد. افزایش حساسیت ناشی از تغییرات هورمونی می تواند تمیز کردن روتین دندان را به تجربه ای ناراحت کننده تبدیل کند و در برخی موارد منجر به خونریزی و افزایش ناراحتی شود.
فرسایش دندان و پوسیدگی
تغییر در عادات غذایی، به ویژه افزایش میل به غذاهای شیرین، می تواند خطر ایجاد حفره در دوران بارداری را افزایش دهد. تهوع صبحگاهی همچنین می تواند به مشکلات دندانی کمک کند، زیرا اسید ناشی از استفراغ مکرر می تواند مینای دندان را فرسایش دهد. برای متخصصان دندانپزشکی بسیار مهم است که از این خطرات آگاه باشند و مراقبت های خود را بر اساس آن تنظیم کنند.
ایمنی روش های دندانپزشکی در دوران بارداری
اکثر روش های معمول دندانپزشکی در دوران بارداری بی خطر هستند، اما ملاحظات خاصی وجود دارد که باید در نظر داشت. درمان های انتخابی، مانند روش های زیبایی، معمولا به بعد از زایمان موکول می شوند. هنگامی که کار دندانپزشکی ضروری است، سه ماهه دوم معمولاً امن ترین زمان برای انجام درمان است. ضروری است که دندانپزشک را درباره بارداری خود مطلع کنید تا بتواند اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهد، مانند به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض رادیوگرافی و استفاده از داروهایی که برای جنین در حال رشد بی خطر هستند.
چگونه از پوسیدگی دندان در دوره بارداری پیشگیری کنیم؟
بهترین راهکار برای اینکه در زمان بارداری گذر مادر به دندانپزشکی نیوفتد این است که در این دوران پرچالش با حساسیت بیشتری مراقب دندان‌ها باشد و به این موارد توجه کند:
مراقبت از دندان: سعی کنید حتما بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید. پیشنهاد می‌شود ابتدا دهان را با آب خالی بشویید. سپس با مسواک بدون خمیردندان مسواک بزنید و بعد از آن با خمیر دندان مسواک بزنید. این سه مرحله شاید در ابتدا وقت گیر باشند اما در نهایت 5 دقیقه وقت شما را خواهد گرفت اما تضمین می‌شود احتمال مراجعه به این دندانپزشک را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
توجه به تغذیه: مصرف بیش از حد شکلات و شیرینی در تعداد دفعات بالا و میزان زیاد دندان‌ها را در معرض پوسیدگی قرار می‌دهند. از طرفی رژیم غذایی که در آن فیبر، ویتامین و پروتئین کمی باشد نیز ساختار دندان را ضعیف میکند. بنابراین خوب است که در این دوران در تغذیه خود به مواردی که بهداشت دهان و قوام دندان‌ها کمک میکند نیز توجه شود.
مصرف ویتامین‌های لازم: خوب است مادران باردار بدانند مصرف مواد مغذی مثل ویتامین‌های A,C,D و کلسیم و پروتئین نه تنها به حفظ سلامت خود که به رشد دندانهای جنین نیز کمک میکند.
مراجعه منظم به دندان پزشک: درست است که همه مواردی که عنوان شد برای این بود که مادر در دوران بارداری کمتر به دندانپزشک مراجعه کند اما این‌ها برای کم کردن احتمال نیاز به اقدامات پزشکی و درمانی بود در صورتی که مراجعه و چک‌آپ منظم برای بررسی و اطمینان از سلامت دندان‌ها یکی از راه‌های مراقبتی از بهداشت دهان در این دوران است.
کلام آخر
همان طور که در این مقاله اشاره کردیم، علی‌رغم برخی از خطرات که درمان‌های دندانپزشکی در پی دارند، مراجعه به دندانپزشکی در دوران بارداری نه تنها برای حفظ سلامت دهان و دندان بلکه برای حفظ سلامت کلی مادر و جنین ضروری است. در این دوران حساس به مادران باردار باید اطمینان داده شود که با اقدامات احتیاطی مناسب و برقراری ارتباط بین متخصصان دندانپزشکی و پزشکی، می‌توان درمان‌های دندانپزشکی را با خیال راحت انجام داد. معاینات و مراقبت‌های منظم، همراه با اقدامات بهداشتی خوب دهان، می تواند به پیشگیری از مشکلات رایجی مانند التهاب لثه و پریودنتیت که با پیامدهای نامطلوب بارداری مرتبط است، کمک کند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼