مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان

ناباروری می‌تواند یک مشکل چالش برانگیز برای بسیاری از افراد و زوج‌هایی باشد که مشتاق تشکیل خانواده هستند. خوشبختانه، پیشرفت‌های علم پزشکی در سال‌های اخیر راه‌ها و مراحل درمان‌ ناباروری در مردان و زنان مختلف و متفاوتی ارائه کرده است که هر کدام برای رفع مشکلات خاص و شرایط زمینه‌ای مختلف افراد طراحی شده‌اند. درک مراحل درمان نازایی برای کسانی که در این مسیر قدم گذاشته‌اند بسیار مهم است و امید و راهنمایی را در طول این فرایند برای آن‌ها فراهم خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: علل ناباروری در زنان چیست؟ ۱۰ علت اصلی نازایی در زنان

مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان

درمان ناباروری به دلیل علل مختلفی که ممکن است در پشت آن وجود داشته باشد، متنوع است و به طور کلی بسته به علت ناباروری و وضعیت هر فرد، ممکن است شامل مراحل زیر باشد:

ارزیابی اولیه و تشخیص

نخستین گام از مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان شامل یک ارزیابی جامع برای شناسایی علت اصلی ناباروری است. در طی این ارزیابی هم زنان و هم مردان ممکن است تحت یک سری آزمایشات از جمله ارزیابی هورمونی، مطالعات تصویربرداری و غربالگری ژنتیک قرار گیرند. این مرحله اولیه پایه و اساس یک برنامه درمانی شخصی را تنظیم می‌کند که متناسب با نیازهای خاص افراد درگیر باشد.

تغییر شیوه زندگی و داروهای باروری

مرحله دوم درمان ناباروری تغییر سبک زندگی و دارو درمانی است. بعد از ارزیابی‌های انجام شده و شناسایی مشکلات، ابتدا درمان‌هایی مانند تغییر سبک زندگی و مصرف برخی داروها که شانس باروری را افزایش می‌دهند، توصیه می‌شود. پزشکان امیدوار هستند که زوجین به این درمان‌ها پاسخ دهند و نیازی به درمان نازایی با روش‌های پیچیده‌تر نباشد.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

تغییر سبک زندگی

• رژیم غذایی و تغذیه: یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند تأثیر مثبتی بر درمان ناباروری داشته باشد. همچنین مصرف غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان مانند میوه‌ها و سبزیجات، ممکن است به بهبود سلامت باروری کمک کند.
• ورزش و مدیریت وزن: حفظ وزن سالم و انجام تمرینات ورزشی منظم می‌تواند به رفاه کلی و افزایش شانس باروری کمک کند.
• تکنیک‌های کاهش استرس: استرس می‌تواند عامل مهمی در ناباروری باشد. تمریناتی مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق ممکن است به مدیریت سطوح استرس و در نتیجه آن درمان نازایی کمک کند.

داروهای باروری

• کلومیفن و لتروزول: این داروها با تنظیم سطح هورمونی و بهبود شانس بارداری باعث تحریک تخمک گذاری در زنان می‌شوند.
• گنادوتروپین ها: هورمون هایی تزریقی هستند که تولید تخمک را در زنان تحریک می‌کنند. معمولاً تزریق این هورمون‌ها با درمان‌های دیگری مانند تلقیح داخل رحمی (IUI) یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شود.

مطالب پیشنهادی: روش های نوین در درمان ناباروری

استراتژی‌های پیشرفته مراحل درمان ناباروری

در صورتی که زوجین با دارو و تغییر سبک زندگی نتیجه مطلوب نگرفتند و این روش‌ها و مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان برای آن‌ها جوابگو نبود، پزشکان استراتژی‌های پیشرفته‌تری را برای درمان این مشکل توصیه می‌کنند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

تلقیح داخل رحمی (IUI)

IUI شامل وارد کردن اسپرم مخصوص تهیه شده به طور مستقیم به رحم زن است که شانس لقاح را افزایش می‌دهد. این روش اغلب زمانی در نظر گرفته می‌شود که علت ناباروری غیر قابل توضیح باشد یا به دلیل مشکلات مربوط به ضعف اسپرم‌ها و عدم توانایی رسیدن آن‌ها به تخمک باشد.

لقاح آزمایشگاهی (IVF)

IVF یک مرحله درمان ناباروری در مردان و زنان مشهور و محبوب بین زوج‌هایی است که آرزوی فرزند را در سر می‌پرورانند. این روش شامل استخراج تخمک از زن، بارور کردن آنها با اسپرم در آزمایشگاه و سپس کاشت جنین به داخل رحم است. IVF یک گزینه کاربردی و مؤثر در میان انواع درمان‌های نازایی به شمار می‌رود که به طیف وسیعی از چالش‌های باروری از جمله مشکلات فالوپ، اندومتریوز و حتی مشکل ناباروری از سوی مردان، پاسخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید: آیا آندومتریوز باعث ناباروری می شود؟

تکنولوژی های تولید مثل پیشرفته (ART)

پیشرفته‌تر از روش IVF، فناوری‌های تولید مثلی دیگری مانند تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. ICSI شامل تزریق یک اسپرم به طور مستقیم به تخمک است که اغلب در موارد ناباروری شدید مردان مفید است. آزمایش ژنتیک پیش از لانه گزینی (PGT) نیز یکی دیگر از روش‌های ART است که جنین‌ها را از نظر ناهنجاری‌های ژنتیکی قبل از لانه گزینی غربال می‌کند.

گامت های اهدا کننده و رحم جایگزین

در شرایطی که زوج مورد نظر نمی‌توانند تخمک یا اسپرم زنده ارائه کنند و روش‌های دیگر درمان برای آن‌ها پاسخگو نیست، ممکن است تخمک اهدایی، اسپرم یا حتی جنین اهدایی برای درمان ناباروری در مردان و زنان در نظر گرفته شود. از دیگر روش‌های جایگزین و اهدا کننده، رحم اجاره‌ای است که در آن زن دیگری یا شرایط باروری سالم، جنین تشکیل شده را در فضای رحم خود پرورش می‌دهد و کودک یک زوج دیگر را به دنیا می‌آورد. روش رحم اجاره‌ای معمولاً برای زوج‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که شریک زن شرایط رحم سالمی برای پرورش و رشد یک جنین را ندارد یا در ماه‌های اولیه دچار سقط می‌شود.

مطالب پیشنهادی: اختلالات هورمونی تهدید جدی در ناباروری

درمان ناباروری در مردان و زنان

اگر زوجین تمایل دارند که فرزند داشته باشند، افزایش تعداد دفعات آمیزش می‌تواند به افزایش احتمال باروری کمک کند. بر اساس برخی تحقیقات، داشتن دو تا سه بار رابطه جنسی در هفته می‌تواند احتمال باروری را افزایش دهد. همچنین، این مهم است که بدانید اسپرم مردان تا ۷۲ ساعت در دستگاه تولید مثلی زن زنده می‌ماند، در حالی که تخمک فقط تا ۲۴ ساعت پس از تخمک‌گذاری قابلیت باروری دارد.

مراحل درمان ناباروری در مردان

روش ها و مراحل درمان ناباروری در مردان، بسته به علت مشکل متفاوت هستند:

اختلال نعوظ یا انزال زودرس

درمان این مشکل می‌تواند شامل دارودرمانی و روش‌های رفتاری باشد که به بهبود کنترل انزال و تأخیر زمان انزال کمک می‌کنند. این درمان‌ها ممکن است تأثیری در باروری داشته باشند.

واریکوسل

با استفاده از جراحی می‌توان رگ واریسی (ویدیکوسل) موجود در اسکلروتوم (کیسه بیضه) را درمان کرد و در نتیجه جریان خون به منطقه تولید اسپرم بهبود می‌یابد.

انسداد مجرای انزالی

در صورت وجود انسداد در مجرای انزالی، می‌توان با استفاده از روش‌های جراحی، اسپرم را مستقیما از بیضه و مجرای انزالی جمع‌آوری کرده و در آزمایشگاه به تخمک وارد کرد.

برگشت انزال

در صورت وجود مشکل در برگشت انزال (ریتروگراد ایجاد شده است)، می‌توان اسپرم را مستقیم از مثانه جمع‌آوری کرده و در آزمایشگاه به داخل تخمک منتقل کرد.

جراحی برای انسداد اپیدیدیم

در صورتی که اپیدیدیم (بخشی از لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه به مجرای انزالی منتقل می‌کند) مسدود شده باشد، می‌توان با استفاده از جراحی آن را درمان کرد. این جراحی به باز کردن اپیدیدیم و از بین بردن موانع موجود در آن کمک می‌کند تا اسپرم به‌طور طبیعی خارج شود.

مهم است که در هر حالت ناباروری، مشاوره و معاینه توسط پزشک متخصص ناباروری صورت گیرد تا روش درمانی مناسب برای هر فرد تعیین شود.

مراحل درمان ناباروری در زنان

روش ها و مراحل درمان ناباروری در زنان ممکن است به شکل داروهای باروری یا روش‌های جراحی انجام شود. در مورد اختلالات تخمدان، داروهایی مانند کلومیفن (کلومین، سروفن) و متفورمین (گلوکوفاژ) برای تنظیم تخمک‌گذاری استفاده می‌شوند. همچنین، گنادوتروپین یائسگی انسانی (hMG) و هورمون تحریک‌کننده‌ فولیکولی (گونادوتروپین F) می‌توانند به تحریک تخمک‌گذاری کمک کنند.

سوالات متداول

علت ناباروری چیست و چه زمانی باید برای درمان اقدام کرد؟

ناباروری می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله سن، عدم تعادل هورمونی یا شرایط سلامت زمینه‌ای باشد. اگر زن و شوهری به مدت یک سال به طور فعال برای باردار شدن تلاش کرده‌اند اما بارداری موفقی نداشتند، توصیه می‌شود که به دنبال مشاوره پزشکی برای درمان ناباروری باشند. اگر زن بیش از ۳۵ سال سن دارد، پیشنهاد می‌شود درمان را پس از شش ماه تلاش بی نتیجه آغاز کند.

آیا داروهای خانگی برای درمان نازایی وجود دارد؟

برخی از روش‌های خانگی مانند اصلاح سبک زندگی، حفظ وزن سالم، رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و تکنیک‌های کاهش استرس می‌تواند تأثیر مثبتی بر باروری داشته باشد. همچنین خوردن برخی ترکیبات خانگی مانند عسل و دارچین یا عسل و سیاه دانه نیز می‌توانند تأثیراتی را برای درمان این مشکل ارائه دهند. با این حال، شواهد علمی برای میزان تأثیر داروهای خانگی بر ناباروری وجود ندارد و بهتر است قبل از اقدام با یک متخصص مشورت شود.

آیا نقطه ای وجود دارد که باید مراحل درمان ناباروری را متوقف کرد؟

تصمیم برای توقف روش‌ها و مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان بسیار شخصی است و به عواملی مانند ملاحظات عاطفی، فیزیکی و مالی بستگی دارد. ارتباط با پزشکان و متخصصان در این زمینه و در نظر گرفتن دقیق شرایط فردی، کلیدی‌ترین عامل برای تصمیم‌گیری در این زمینه است.

بیشتر بخوانید: مهمترین داروهای درمان ناباروری کدام است؟

کلام آخر

مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان یک سفر پویا و شخصی است. از ارزیابی‌های اولیه تا در نظر گرفتن استراتژی‌های پیشرفته و درمان‌های جایگزین، هر مرحله نیاز به انعطاف پذیری، صبر و حمایت پزشک و اطرافیان دارد. در حالی که والدین شدن برای کسانی که با مشکلات باروری دست و پنجه نرم می‌کنند ممکن است موانعی داشته باشد، اما پیشرفت‌های پزشکی در این زمینه می‌تواند امیدوار کننده و نتیجه بخش باشد.