برفک دهان نوزاد چیست؟ ۳ عارضه، تشخیص و درمان برفک دهان نوزاد
برفک دهان نوزاد چیست؟ تشخیص و درمان برفک دهان نوزاد چگونه است؟ این مقاله به این پرسش‌ها جواب می‌دهد و به شما کمک می‌کند تا این مشکل نوزاد را برطرف کنید.
فهرست مطالب
- برفک دهان نوزاد چیست؟
- علت برفک دهان نوزاد چیست؟
- آیا برفک دهان نوزاد واگیردار است؟
- علائم برفک دهان چیست؟
- چه کسانی ممکن است به برفک دهانی مبتلا شوند؟
- تشخیص برفک دهان نوزاد چگونه است؟
- درمان برفک دهان نوزاد
- درمان خانگی برفک دهان نوزاد
- برفک دهان نوزاد چقدر طول می‌کشد؟
- تفاوت برفک و شیر روی زبان نوزاد چیست؟
- آیا برفک دهان نوزاد خطرناک است؟
- عوارض برفک دهان نوزاد
- عوارض برفک نوک پستان
- پیشگیری از برفک دهان نوزاد
برفک دهان نوزاد چیست؟
برفک یک عفونت قارچی (مخمری) است که می‌تواند در دهان، گلو و سایر قسمت‌های بدن نوزاد رشد کند. در مورد برفک دهانی (کاندیدیازیس دهانی)، ممکن است ضایعات (لکه‌های) سفید، برجسته و شبیه به دلمه پنیر روی زبان و گونه‌ها ایجاد شود. برفک می‌تواند به سرعت ملتهب شده و باعث درد و قرمزی دهان شود.
نقل قول از:
Oral thrush (also called oral candidiasis) can affect anyone, but is most common in babies younger than 6 months old and in older adults.
ترجمه:
برفک دهان (که به آن کاندیدیازیس دهانی نیز گفته می‌شود) می‌تواند هر کسی را درگیر کند اما در نوزادان زیر ۶ ماه و بزرگسالان مسن شایع‌تر است.
عکس برفک دهان نوزاد
در زیر، عکس برفک دهان نوزاد از وب‌سایت news-medical آورده شده است.
علت برفک دهان نوزاد چیست؟
برفک دهان نوزاد بر اثر چیست؟ برفک دهانی نوزاد زمانی رخ می‌دهد که نوعی قارچ به‌نام کاندیدا (Candida)، بیش از حد رشد کند. نام دیگر برفک در دهان یا گلو کاندیدیازیس دهانی-حلقی (oropharyngeal candidiasis) است.
همچنین برفک دهان اغلب زمانی رخ می‌دهد که مادر یا کودک، آنتی‌بیوتیک مصرف کرده باشد. آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند اما می‌توانند «باکتری‌های خوب» را هم از بین ببرند و این اتفاق باعث رشد مخمرها می‌شود. مخمرها در مناطق گرم و مرطوب رشد می‌کنند. دهان نوزاد و نوک سینه‌های مادر، مکان‌های مناسبی برای عفونت قارچی هستند.
نوزادان ممکن است به صورت همزمان در ناحیه پوشک هم دچار عفونت قارچی شوند. مخمر، وارد مدفوع کودک و باعث ایجاد بثورات پوشک می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان جوش پوشک نوزاد
پزشکان معمولاً برفک را با داروهای ضد قارچ درمان می‌کنند. اگر سیستم ایمنی نوزاد سالم باشد، برفک یک مشکل جزئی است که چند هفته پس از شروع درمان از بین می‌رود.
آیا برفک دهان نوزاد واگیردار است؟
بله. قارچ مخمری کاندیدا آلبیکنس (Candida albicans) مسری است و می‌تواند از یک شخص به شخص دیگر منتقل شود. این انتقال می‌تواند از طریق تماس با بزاق کودک آلوده رخ دهد.
علائم برفک دهان چیست؟
برفک معمولاً به طور ناگهانی ایجاد می‌شود و یک نشانه رایج آن، وجود ضایعات سفید خامه‌ای و کمی برجسته روی زبان یا داخل گونه‌ها در دهان است. همچنین ممکن است ضایعاتی روی سقف دهان، لثه‌ها، لوزه‌ها یا پشت گلو وجود داشته باشد. سایر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- قرمزی و درد داخل و در گوشه‌های دهان
- از دست دادن حس چشایی
- احساس پنبه‌ای بودن در دهان
این ضایعات می‌توانند دردناک باشند و در صورت خراشیدن یا مسواک زدن ممکن است کمی خونریزی کنند. در موارد شدید، ضایعات می‌توانند به مری سرایت کرده و باعث موارد زیر شوند:
- درد یا مشکل در بلع.
- احساس گیر کردن غذا در گلو یا ناحیهٔ میانی قفسهٔ سینه.
- تب، در صورتی که عفونت فراتر از مری گسترش یابد.
چه کسانی ممکن است به برفک دهانی مبتلا شوند؟
اگرچه برفک می‌تواند هر کسی را درگیر کند اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر هستند، از جمله:
- نوزادان زیر ۱ ماه
- کودکان نوپا
- بزرگسالان ۶۵ سال یا بالاتر
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
تشخیص برفک دهان نوزاد چگونه است؟
پزشک معمولاً می‌تواند با مشاهده‌ی ضایعات سفید مشخص روی دهان، زبان یا گونه‌های نوزاد شما، بلافاصله وجود برفک را تشخیص دهد. در بزرگسالان، با مسواک زدن ملایم روی ضایعات، ناحیه‌ای قرمزرنگ و حساس نمایان می‌شود که ممکن است کمی خونریزی کند. آزمایش میکروسکوپی بافت نمونه‌برداری‌شده از ضایعه می‌تواند ابتلا به برفک را تایید کند. اگر برفک به مری گسترش یافته باشد، پزشک ممکن است از راه‌های زیر برای تشخیص برفک دهان نوزاد استفاده کند:
- کشت گلو: پزشک پشت گلو را با پنبه استریل سواب می‌کشد و میکروارگانیسم‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند.
- آندوسکوپی: مری، معده و روده کوچک با آندوسکوپی بررسی می‌شود.
- عکس‌برداری: با اشعهٔ ایکس (X-ray) از مری عکس‌برداری انجام می‌شود.
درمان برفک دهان نوزاد
درمان معمول برای برفک دهان نوزاد، استفاده از داروهای ضد قارچ است.
قطره نیستاتین برای برفک دهان نوزاد
قطره نیستاتین یک داروی ضد قارچ است که برای درمان عفونت قارچی دهان (برفک دهان) در نوزادان و کودکان استفاده می‌شود. این دارو با توقف رشد قارچ عمل می‌کند و به طور موثری عفونت برفک دهان را از بین می‌برد.
درمان خانگی برفک دهان نوزاد
برای برفک دهان نوزاد چی خوبه؟ موارد خفیف برفک دهانی ممکن است خودبه‌خود بهبود یابند اما برای تسریع بهبودی، درمان‌های خانگی برفک دهان نوزاد نیز می‌توانند موثر باشند.
|
روش درمانی خانگی |
نحوه عملکرد و استفاده |
نکات احتیاطی |
|
ماست |
سرشار از باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس است که به برقراری تعادل مخمرها در دهان و جلوگیری از گسترش برفک کمک می‌کند. |
فقط از ماست طبیعی و بدون قند استفاده کنید. |
|
جوش شیرین |
استفاده از جوش شیرین برای برفک دهان نوزاد مفید است زیرا دارای خاصیت ضد قارچی است که علائم و ناراحتی را کاهش می‌دهد. |
نصف قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در ۱ فنجان آب گرم حل کرده و با گوش‌پاک‌کن به ضایعات بزنید. همچنین می‌توانید قبل از شیردهی، روی نوک سینه‌ها استفاده و سپس پاک کنید. |
|
گلاب |
دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده و آرام‌بخش است و استفاده از گلاب برای برفک دهان نوزاد التهاب و ناراحتی ناشی از برفک را تسکین می‌دهد. |
گلاب را به نسبت مساوی با آب رقیق کنید و با پنبه یا گاز استریل به آرامی روی ناحیه مبتلا بمالید (چند بار در روز). |
|
روغن نارگیل |
به دلیل وجود اسید کاپریلیک، خاصیت ضد قارچی دارد. |
با گوش پاک کن به لکه‌های سفید داخل دهان کودک بزنید. حتماً مطمئن شوید نوزاد به نارگیل آلرژی ندارد و به هرگونه واکنش منفی پس از استفاده توجه کنید. |
|
شیر خشت |
یک درمان سنتی با خواص ضد عفونی‌کنندگی و ضد التهابی برای تسکین علائم. |
پودر شیرخشت را با آب گرم مخلوط کرده و با پنبه یا گاز استریل به ناحیهٔ مبتلا بمالید. مراقب حساسیت یا واکنش‌های آلرژیک احتمالی در نوزاد باشید. |
برفک دهان نوزاد چقدر طول می‌کشد؟
برفک دهان نوزاد چند روزه خوب می‌شود؟ طول دوره درمان برفک دهان در نوزادان معمولاً تا دو هفته است. با این حال، مدت زمان دقیق درمان می‌تواند بر اساس شدت عفونت و نحوه پاسخ‌دهی نوزاد به داروهای ضد قارچ، متفاوت باشد.
تفاوت برفک و شیر روی زبان نوزاد چیست؟
اصلی‌ترین فرق برفک دهان نوزاد با دلمه شیر در قابلیت پاک شدن و محل ضایعات است؛ دلمه شیر یا همان باقی‌مانده شیر، یک لایه سفید نازک است که معمولاً تنها روی زبان دیده می‌شود و به راحتی با کشیدن یک گاز یا پارچه نرم و مرطوب یا پس از مدتی کوتاه پاک می‌شود و زیر آن التهابی وجود ندارد اما برفک دهان که یک عفونت قارچی (کاندیدا) است، به صورت لکه‌های سفید خامه‌ای، پنیری شکل و برجسته ظاهر می‌شود.
معمولاً علاوه بر زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها و سقف دهان را نیز درگیر می‌کند، به سختی پاک می‌شود و اگر به زور کنده شود، ناحیه زیرین آن قرمز، ملتهب و ممکن است دچار خونریزی شود؛ علاوه بر این، برفک دهان می‌تواند باعث بی‌قراری نوزاد، درد و امتناع از شیر خوردن شود، در حالی که باقی‌مانده شیر معمولاً هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند.
آیا برفک دهان نوزاد خطرناک است؟
به طور کلی، برفک دهان (Oral Thrush) در نوزادان سالم، خطرناک محسوب نمی‌شود و یک عفونت قارچی (مخمری) شایع و قابل درمان است. با این حال، عدم درمان به موقع آن می‌تواند منجر به عوارض و مشکلاتی شود.
عوارض برفک دهان نوزاد
در صورت عدم درمان، عوارض برفک دهان نوزاد به شرح زیر است:
- اختلال در تغذیه: ضایعات سفید و برجسته برفک می‌توانند در دهان نوزاد درد و ناراحتی ایجاد کنند، به خصوص هنگام مکیدن شیر. این درد ممکن است باعث شود نوزاد از شیر خوردن امتناع کند یا بی‌قرار شود که در صورت طولانی شدن، می‌تواند منجر به کاهش وزن یا سوء تغذیه شود.
- انتقال به مادر: برفک واگیردار است و در نوزادان شیرخوار، می‌تواند به نوک پستان مادر منتقل شده و باعث عفونت قارچی دردناک (Nipple Thrush) شود. در این شرایط، لازم است هم مادر و هم نوزاد به طور همزمان تحت درمان قرار گیرند تا عفونت بین آن‌ها رد و بدل نشود.
- گسترش عفونت: در موارد شدید و نادر، عفونت می‌تواند به گلو، لوزه‌ها یا مری گسترش یابد و مشکلاتی مانند سختی در بلع ایجاد کند.
عوارض برفک نوک پستان
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، می‌توانند برفک دهان را منتقل کنند. این امر می‌تواند باعث ایجاد برفک نوک پستان (Nipple Thrush) در مادران شود. علائم و عوارض برفک نوک پستان عبارتند از:
- هاله دور نوک پستان (آرئولا) ممکن است خشک یا پوسته پوسته شود.
- نوک پستان ممکن است به رنگ صورتی روشن درآید.
- ممکن است یک راش (جوش) سفید ظریف داشته باشید.
- نوک پستان ممکن است زخم‌هایی (مانند ترک) داشته باشد که دیر بهبود می‌یابند.
با این حال، اغلب هیچ نشانه واضحی از برفک نوک پستان وجود ندارد.
پیشگیری از برفک دهان نوزاد
امکان دارد نتوانید به طور کامل از برفک دهان نوزاد پیشگیری کنید اما انجام موارد زیر تا حد زیادی مفید است:
- اگر کودک خود را با شیشه شیر می‌دهید، همه وسایل از جمله سرپستانک‌ها را تمیز و استریل کنید.
- پستانک‌ها و حتی اسباب‌بازی‌هایی را که کودک آن‌ها را در در دهان می‌گذارد، تمیز و استریل کنید.
- برای جلوگیری از ایجاد بثورات پوشک توسط مخمر، پوشک نوزاد را زود به زود عوض کنید.
- در صورتی که خودتان به عفونت قارچی نوک سینه‌ها مبتلا شده‌اید، حتماً تحت درمان قرار بگیرید.
سخن پایانی
با وجود اینکه برفک دهان در نوزادان سالم به طور کلی خطرناک تلقی نمی‌شود و معمولاً با داروهای ضد قارچ مانند قطره نیستاتین در طول یک تا دو هفته به راحتی قابل درمان است، تشخیص و درمان به موقع آن ضروری است. عدم درمان می‌تواند منجر به عوارضی مانند اختلال در تغذیه، کاهش وزن نوزاد و گسترش عفونت به نواحی دیگر یا انتقال آن به مادر (برفک نوک پستان) شود. از این رو، والدین باید تفاوت برفک مقاوم را با باقی‌مانده شیر بدانند و برای پیشگیری، بهداشت وسایل تغذیه و پستانک‌ها را رعایت کرده و در صورت مشاهده علائم، فوراً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنند.
