غذای کمکی نوزاد، تغذیه اشتباه(۲)

بخش دوم- بسیاری از بیماری‌های مزمن در سنین بزرگسالی، از تغذیه اشتباه دوران كودكی سرچشمه می‌‌‌گیرد‌‌؛ چاقی‌‌، بیماری‌های گوارشی‌‌، برخی حساسیت‌ها‌‌، گرفتگی زودرس و پیشرفته سرخرگ‌ها‌‌ و برخی سرطان‌ها از این قبیل بیماری‌ها هستند‌‌.

كلیه‌های نوزاد از نظرفیزیولوژیكی نارس بوده ولی اندزه و قابلیت تغلیظ آن در هفته‌های اول زندگی افزایش می‌یابد‌‌. وزن كلیه در ۶ ماهگی ۲ برابر شده و تا یك سالگی به ۳ برابر وزن زمان تولد می‌‌‌رسد. گلومرول‌های كلیه در ابتدای تولد نسبت به سایر زمان‌ها‌‌، توسط لایه ضخیم‌تری از سلول‌ها پوشانیده شده‌‌، كه نشان می‌دهد نسبت تصفیه گلومرولی در طی ۹ ماه اول زندگی كمتر از میزان آن در دوران كودكی و بزرگسالی است‌‌.

اكثر نوزادان تا ۶ هفتگی می‌‌‌توانند ادرار را در حد بزرگسالان تغلیظ كنند. عملكرد كلیوی در نوزادان تازه متولد شده به‌ندرت ایجاد مشكل می‌‌‌كند ولی برای آنهایی كه دچار اسهال می‌‌‌شوند یا از شیرخشك غلیظ استفاده می‌‌‌كنند‌‌، ممكن است مشكل‌ساز باشد. بدن جنین ۹۵درصد آب دارد كه در هفته بیست و هشتم حاملگی به ۸۰درصد كاهش می‌‌‌یابد. طی سه ماهه سوم‌‌، هنگامی كه چربی به‌طور قابل ملاحظه‌‌ای تجمع می‌‌‌یابد‌‌، میزان آب بدن به ۷۲درصد می‌‌‌رسد‌‌.

طی دوران جنینی میزان مایع خارج سلولی بسیار بیشتر از مایع داخل سلولی می‌‌‌باشد‌‌. قبل از ۶ ماهگی (پس از تولد) مایع داخل سلولی افزایش و مایع خارج سلولی كاهش می‌‌‌یابد بطوری كه میزان هر دو مساوی می‌‌‌شود‌‌. حجم نسبتا زیاد مایع خارج سلولی در شیرخواران كم سن‌و‌سال منجر به آسیب‌پذیری آنها در اثر از دست دادن غیر طبیعی مایع در طی بیماری می‌‌‌گردد‌‌. نوزادان در حدود ۶درصد وزن خود را در چند روز اول پس از تولد از دست می‌دهند، اما در روز هفتم تا دهم پس از تولد‌‌، وزن آنها به وزن هنگام تولد برمی‌گردد.

روند رشد
همانگونه كه می‌‌‌دانیم در سنین پائین‌تر‌‌، روند رشد سریع‌تر است‌‌، به نحوی كه در چند ماه اول عمررشد بسیار سریعی در قد‌‌، وزن و دور سر وجود دارد. معمولا پس از 4 الی 6 ماه وزن شیرخوار دو برابر شده و در سال اول عمر، كودك به وزنی حدود سه برابر وزن موقع تولد می‌‌‌رسد‌‌، در سال دوم عمر دیگر چنین رشد سریعی وجود ندارد و وزن كودك فقط حدود 5/2 كیلوگرم اضافه می‌‌‌شود.

قد كودك در یكسالگی 50درصد افزایش می‌یابد و در 4 سالگی دو برابر می‌شود. در سال‌های سوم، چهارم و پنجم عمر‌‌، افزایش وزن و قد نسبتا ثابت بوده و سالیانه حدود 2 كیلو گرم افزایش در وزن و 6 تا 8 سانتیمتر افزایش در قد وجود دارد. ظرفیت معده نوزادان از 20-10 میلی‌لیتر در زمان تولد به 200 میلی‌لیتر در یكسالگی می‌‌‌رسد كه به آنان كمك می‌‌‌كند تا با افزایش سن‌‌، در هر وعده حجم غذای بیشتری با فاصله‌های طولانی‌ترمصرف كنند‌‌.

در هفته‌های اول زندگی‌‌، اسیدیته معده كاهش یافته و در ماه‌های اول كمتر از شیرخواران بزرگ‌تر و بزرگسالان باقی می‌‌‌ماند. همچنین میزان تخلیه معده نیز نسبتا كم بوده و بستگی به اندازه و تركیب غذا دارد. با وجود اینكه ترشح پپسین در سه ماهه اول زندگی كم است، این یك عامل محدود كننده برای هضم پروتئین نمی‌باشد. فعالیت تریپسین و انتروكیناز در مایعات دوازدهه نیز در نوزادان كمتر از كودكان بزرگتر است‌‌، ولی فعالیت آنزیمی برای هضم پروتئین شیری كه نوزادان به طور معمول استفاده می‌‌‌كنند كافی است‌‌.

ارزیابی تغذیه
ارزیابی تغذیه مادران باردار‌‌، نوزادان و شیرخواران فرصتی را فراهم می‌‌‌آورد كه بتوان اشكالات احتمالی تغذیه را از اوایل عمر شناسایی و آن را برطرف ساخت‌‌. سوابق تغذیه‌‌ای باید دربرگیرنده تمام مراحل باشد. آیا عادات غذایی مادر باردار از ابتدای حاملگی تغییر كرده است؟

آیا مادر باردار از همه گروه‌های غذایی استفاده می‌‌‌كند؟ آیا بلافاصله پس از زایمان‌‌، شیردهی شروع شده است؟ آیا تغذیه انحصاری با شیر مادر در ماه‌های اول رعایت شده است؟

در مادران شیرده‌‌، عادات غذایی‌‌، نوع فعالیت و بیماری‌های آنان در طول دوره شیردهی دارای اهمیت است. آیا مادر شیرده در طول دوران شیردهی از تغذیه مناسب برخوردار بوده است‌‌. برای ارزیابی تغذیه شیرخواران باید بررسی شود كه آیا در ماه‌های اول به طور انحصاری از شیر مادر استفاده می‌‌‌كرده‌‌اند؟ آیا زمان شروع غذای كمكی مناسب بوده است‌‌؟ آیا تهیه غذای كمكی بر اساس اصول صحیح بوده است‌‌؟ آیا مواد غذایی كافی در غذای آنان وجود داشته است؟

در مورد نوزادان و شیرخواران‌‌، اندازه‌گیری دقیق وزن‌‌، دور سر و قد در مقایسه با اندازه‌گیری‌های قبلی بسیار اهمیت دارد و با استفاده از منحنی رشد‌‌، می‌‌‌توان هر نوع انحرافی از رشد طبیعی را مشخص ساخت.

نیازهای تغذیه‌ای
نیازهای تغذیه‌ای نوزادان، میزان رشد‌‌، انرژی صرف شده در فعالیت‌های بدنی‌‌، نیازهای متابولیكی پایه و تداخل مواد مغذی مصرف شده را منعكس می‌‌‌كند. در مطالعات تعادل (Balance studies)‌‌، برای دریافت تعدادكمی از مواد مغذی حداقل سطح قابل قبول تعریف شده‌‌، اما در مورد بیشتر مواد مغذی مقدار دریافت توصیه شده از دریافت معمول نوزادان تغذیه شده با شیر مادر گرفته شده است.

برای خواندن بخش اول- غذای کمکی نوزاد، تغذیه اشتباه(۱)- اینجا کلیک کنید.