دندان درآوردن نوزاد در ۴ ماهگی

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: باسلام من دختری ۴ ماه و ۱۵روزه دارم از دهنش آب به همراه حباب و کف خارج میشه دستشو میکنه توی دهنشو انگشتاشو میجوه روی لثه اش هم یه برآمدگی و دوتا سوراخ که انگار جای دندونه الان دو هفته اینجوریه آیا میخواد دندون دربیاره یه مشکل دیگه شبا به سختی به خواب میره به خاطر نفخ شربت گریپ میکسچر میدم آیا خوبه عوارص نداره؟

پاسخ دکتر علی اصغر حلیمی، متخصص اطفال:

همه بچه ها از حدود سه ماهگی آن دهانش افزایش پیدا می کند و آبریزش دهانش از این شروع می شود و بعد از پنج ماهگی کمتر می شود. همچنین همه بچه ها از حدود سه ماهگی دست به دهان می برند و دستانشان را می خورند. این حرکات برای شیرخوار نسبت به سنش طبیعی است و نشان دهنده دندان درآوردن نیست. درمورد سوراخ روی لثه بچه ممکن است مربوط به دندان درآوردن باشد. لازم است به یک پزشک اطفال مراجعه کنید. در مورد سخت به خواب رفتن فرزندتان هم باید تماس پوستی بیشتری داشته باشید. ضورت، بدن، پوست، شکم و دست و پاهایش را آرام ماساژ بدهید و این لمس ها و تماس ها باعث آزاد شدن ماده هورمونی آنکفالین می شود که باعث آرامش و به خواب رفتن شیرخوار می شود. دادن گریپ میکسچر هم بعد از چهار ماهگی توصیه نمی شود. چون دل دردهای بچه بعد از چهار ماهگی برطرف می شود.

مهم ترین مطالب در این‌باره:
دندان درآوردن نوزادان، فرایند تدریجی و زمان‌بَر است که یک‌باره اتفاق نمی‌افتد. تبدیل شدن آن لثه‌های نرم و بدون دندان به دهانی پر از مرواریدهای براق، مسیری است که پیمودن آن چندین ماه طول می‌کشد. تا زمانی‌که کودک‌تان ۳ ساله شود، معمولا اکثر دندان‌هایش بیرون می‌آیند و می‌تواند خودش آنها را مسواک بزند؛ همان‌طور که می‌دانید مسواکِ دندان‌ها یکی از گام‌های اساسی در مراقبت از سلامت فردی است. البته او آن‌قدر مهارت ندارد که این کار را درست و بدون اِشکال انجام دهد؛ بنابراین حتما تا زمانی‌که حداقل ۶ ساله شود، در مسواک زدن به او کمک کنید. هنگامی‌که نوزاد هنوز داخل رحم مادر است، دندان‌های او شروع به رشد می‌کنند. جوانه‌های دندانی نوزادتان - که پایه‌ای برای دندان‌های شیری او هستند - در زمانی‌که شما حامله بودید، تشکیل شده‌اند. در موارد بسیار نادر ممکن است نوزاد با یک یا دو دندان متولد شود یا در چند هفته‌ی اول تولد، دندان دربیاورد اما اکثر نوزادان، اولین دندان‌شان را بین ۴ و ۷ ماهگی بیرون می‌آورند. اگر نوزادتان جزء کودکانی باشد که زودتر از سن‌شان رشد می‌کنند، ممکن است اولین دندان شیری‌اش را که معمولا یکی از دندان‌های وسط فک پایین است، در ۳ ماهگی بیرون بیاورد اما اگر رشد کودک‌تان با کمی تأخیر همراه باشد، ممکن است مجبور شوید برای بیرون آمدن دندان‌هایش تا یک سالگی یا شاید هم کمی بیشتر صبر کنید. آخرین دندان‌هایی که بیرون می‌آیند، دندان‌های آسیاب دوم هستند که در بالا و پایین قسمت انتهایی دهان رشد می‌کنند. آنها معمولا در حوالی سه سالگی ظاهر می‌شوند. مدت کوتاهی پس از آن، کودک شما یک مجموعه‌ی کامل، شامل ۲۰ دندان، خواهد داشت.

علائم دندان درآوردن چیست؟
برخی نوزادان به‌راحتی و بدون هیچ‌گونه مشکلی دندان درمی‌آورند، اما بسیاری از نوزادان معمولا در طول این فرایند، احساس ناراحتی می‌کنند. اینها چند مورد از متداول‌ترین ‌علائم دندان درآوردن هستند
- آبریزش دهان که می‌تواند به بروز بثورات جلدی در اطراف دهان منجر شود
- حساسیت و تورم لثه
- تحریک‌پذیری یا نق زدن
- گاز گرفتن
- امتناع از غذا خوردن
- مشکلات خواب
دندان درآوردن باعث تب، استفراغ یا اسهال نمی‌شود. اگر نوزاد شما این علائم یا نشانه‌های نگران‌کننده‌ی دیگری دارد، آن را به دندان درآوردن ربط ندهید و با پزشک او تماس بگیرید.ترتیب رویش دندان‌های شیری در اکثر نوزادان از این قرار است: اول دو دندان میانی در فک پایین، سپس دو دندان میانی در فک بالا و در آخر دندان‌های کناری و عقب.

راه‌هایی برای کاهش درد ناشی از دندان درآوردن نوزادان
شما نمی‌توانید برای بیرون آمدن دندان‌های نوزادتان کاری انجام دهید، اما می‌توانید میزان درد و ناراحتی ناشی از آن را برای دلبندتان کاهش دهید. اینها برخی از راهکارهایی هستند که می‌توانند مفید باشند
به نوزادتان چیزی بدهید تا آن را بجود. به او یک حلقه‌ی دندانی یا حوله‌ی خیسی بدهید که قبلا آن را در یخچال گذاشته‌اید. دندان‌گیرها را در فریزر نگذارید، چون با منجمد شدن می‌توانند آن‌قدر سفت شوند که به لثه‌های کودک آسیب برسانند.

به نوزادتان، غذای سرد بدهید. دادن غذاهای سردی مانند پوره‌ی سیب (کمپوت سیب له‌شده) یا ماست به کودک می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی لثه‌های او کمک کند.
لثه‌های کودک را ماساژ دهید. بعد از شستن دست‌هایتان، لثه‌های او را به‌ آرامی اما محکم با انگشت‌تان ماساژ دهید. این فشار می‌تواند فشاری را که نوزاد به‌خاطر دندان‌های درحال جوانه زدن احساس می‌کند، تا حد زیادی تسکین دهد.
داروی مُسکن را امتحان کنید. اگر هیچ‌یک از این روش‌ها مؤثر نبود، ممکن است پزشک‌ برای کاهش درد و التهاب، استفاده از قطره‌ی استامینوفن نوزادان را توصیه کند.
استفاده از داروهای بدون نسخه مانند ژل‌ها و کر‌م‌های بی‌حس‌کننده‌ که لثه‌ی نوزاد را بی‌حس می‌کنند و درد دندان درآوردن را تسکین می‌دهند، برای کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی‌شود، بنابراین از مصرف خودسرانه‌ی این داروها اجتناب کنید و فقط تحت نظر پزشک از آنها استفاده کنید. آکادمی دندان‌پزشکی کودکان آمریکا، اداره‌‌ی غذا و داروی ایالات‌متحده و سایر کارشناسان هشدار می‌دهند که داروهای بی‌حس‌کننده‌ی موضعی حاوی بنزوکائین می‌توانند باعث متهوگلوبینمی ( methemoglobinemia) شوند؛ وضعیتی نادر اما خطرناک که در آن مقدار اکسیژن در خون، به‌ طرز زیاد و خطر آفرینی پایین می‌آید.

مسواک انگشتی دندان درآوردن نوزاد
هنگامی‌که نوزادتان درحال دندان درآوردن است، باید لثه‌ها و دندان‌های درحال رویش او را تمیز نگه دارید. به‌محض آنکه دندان‌های او بیرون آمدند، آنها را دو بار در روز با استفاده از یک مسواک سایز نوزاد یا یک مسواک انگشتی - که مخصوص نوزادان است - و مقدار بسیار کمی خمیردندان، مسواک بزنید. از پزشک یا دندان‌پزشک او در مورد استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید سؤال کنید. وقتی کودک‌تان دو ساله شد، مقدار خمیردندان را به اندازه‌ی یک نخود افزایش دهید. اگر کودک‌تان چندین دندان درآورده است و شما نمی‌توانید با مسواک به تمام سطوح آنها دسترسی داشته باشید، وقت آن است که از نخ دندان استفاده کنید. سعی کنید از نخ‌ دندان‌های کمانی رنگارنگ که مخصوص کودکان هستند، استفاده کنید تا این کار برای شما و کودک‌تان آسان‌تر شود.

سایر راه‌ها برای مراقبت از دندان‌های کودک‌تان
هرگز کودک‌تان را درحالی‌که شیشه‌ی شیر در دهانش است، نخوابانید؛ مگر آنکه شیشه‌ی شیر پر از آب باشد. قندهای موجود در شیر خشک و حتی شیر مادر در طول شب روی دندان‌های او جمع می‌شوند و می‌توانند به پوسیدگی دندان ناشی از شیشه‌ی شیر منجر شوند که به آن پوسیدگی بطری نیز می‌گویند. راه دیگر برای اجتناب از این وضعیت و کاهش احتمال پوسیدگی دندان نوزاد آن است که سعی کنید به‌ جای بطری، با یک فنجان به او شیر بدهید. بهتر است این کار را از حوالی یک‌سالگی انجام دهید تا او راحت‌تر بتواند از فنجان شیر بخورد. همچنین باید از لیوان‌های نی‌دار نیز اجتناب کنید، چون آنها هم مانند بطری شیر باعث می‌شوند دندان‌ها به‌مدت طولانی درمعرض قند موجود در شیر قرار بگیرند و درنتیجه احتمال پوسیدگی دندان‌های نوزاد را افزایش می‌دهند. چکاپ شش ماهگی نوزاد ، زمان مناسبی است که از دکتر کودک‌تان بپرسید آیا او به یک مکمل فلوراید نیاز دارد یا نه. این مکمل‌ها، به‌شکل قطره‌های حاوی فلوراید هستند و به پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های نوزاد کمک می‌کنند اما فقط در صورتی ضروری هستند که غلظت فلوراید آب آشامیدنی شما کمتر از حد مجاز باشد. همچنین از دکتر بخواهید که دندان‌های نوزادتان را معاینه کند.

پف کردن لثه‌ها
در برخی موارد، قبل از جوانه زدن دندان، محل رویش آن در لثه نوزاد قرمز، متورم و کبود می‌شود. گاهی اوقات بالا آمدن دندان در زیر لثه باعث برآمدگی آن می‌شود، طوری که اگر بتوانید کودکتان را متقاعد کنید دهانش را به اندازه کافی باز کند، می‌توانید دندانی که زیر پوست قرار دارد را ببینید.