آزمایشهای دوران بارداری، کار از محکم کاری عیب نمی کنه!

نی نی بان: وقتی جواب اولین آزمایش مثبت می شود یعنی حالا حالا ها باید آزمایش بدهید تا همه چیز مثبت ودرست پیش برود. یک زن باردار از شروع بارداری تا زمانی که می خواهد فرزندش را به دنیا بیاورد باید تحت نظر پزشک متخصص باشد. پزشک برای تشخیص درست و البته تصمیمهای درست تر به یکسری آزمایش و چکاپ نیاز دارد. بیشتر پزشکان از هفته ششم که قلب جنین مشخص می شود آزمایشها را شروع می کنند. پس اگر روی اولین برگه آزمایش شما نوشته شده حامله هستید با ما همراه باشید و با همه آزمایشهایی که باید در این ۹ ماه بارداری انجام بدهید، آشنا شوید.

آزمایشهای سه ماه اول بارداری

1-آزمایش خون: اولین آزمایشی است که پزشک متخصص از شما می خواهد تا انجام بدهید. اگرقبل از بارداری آزمایش خون را انجام نداده باشید، این آزمایش اهمیت زیادی دارد . البته در طول سه ماهۀ اول، ممکن است آزمایش‌های خون دیگری هم برای شما تجویز شود. مواردی که پزشک در این آزمایش‌های خون بررسی می کند شامل تشخیص گروه خونی، عامل Rh و غربالگری آنتی‌بادی، شمارش کامل سلول‌های خونی، ایمنی نسبت به سرخجه و...می شود.

2-تشخیص گروه خونی، عامل Rh و غربالگری آنتی‌بادی: آزمایش خون شما برای تعیین گروه خونی که شامل یکی از گروه‌های O، B، A یا AB است، بررسی می شود. همچنین مشخص می‌شود که آیا Rh خون شما منفی است یا مثبت. اگر خون شما Rh منفی و کودک شما Rh مثبت باشد، آمپول پادتن Rh یا روگام (Rhogam) را دو بار؛ یک بار در طول دوران بارداری دریافت می کنید و مرحلۀ بعدی پس از به دنیا آمدن کودک است. این آمپول در مقابل رشد آنتی‌بادی‌هایی که ممکن است در طول همین بارداری یا بارداری‌های آینده خطرناک باشد، از بدن شما و جنین محافظت می‌کند. اگر پدر کودک هم Rh منفی باشد، کودک نیز Rh منفی خواهد بود، بنابراین نیازی به تزریق آمپول ندارید. همچنین خون شما از نظر آنتی‌بادی‌های Rh و برخی انواع دیگر آنتی‌بادی‌هایی که ممکن است بارداری شما را تحت تأثیر قرار دهند، بررسی می شود.

3-شمارش کامل سلول‌های خونی: این آزمایش به پزشک در بررسی مقدار هموگلوبین در سلول‌های قرمز خون شما کمک می کند. اگر مقدار هموگلوبین کم باشد یکی از نشانه‌های کم‌خونی است . در این صورت باید بررسی شود که آیا این احتمال در اثر فقر آهن ایجاد شده است یا نه. اگر فقر آهن داشته باشید، پزشک استفاده از مکمل‌های آهن و غذاهای غنی از آهن مثل گوشت بدون چربی برای شما تجویر می کند. در این آزمایش، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون شما را می شمرند. اگر سلول‌های سفید خون زیاد باشد، نشانۀ وجود عفونت در بدن است.

4- ایمنی نسبت به سرخجه: در این آزمایش، مقدار آنتی‌بادی‌های مربوط به ویروس سرخجه را در خون فرد اندازه می‌گیرند. این آزمایش مشخص می‌کند که آیا زن باردار ایمنی کافی نسبت به این عفونت را دارد یا نه. بیشتر خانم‌ها در مقابل سرخجه ایمن هستند، یا قبلاً واکسینه شده‌اند یا این که در کودکی دچار آن شده‌اند. ویروس سرخجه در دوران بارداری ممکن است باعث سقط جنین، زایمان زودتر از موعد، به دنیا آوردن کودک مرده و همچنین باعث نقص‌های بسیاری در هنگام تولد کودک شود که بستگی به مدت زمانی دارد که فرد به ویروس مبتلاست.

5-آزمایش هپاتیت ب: نگران نشوید این آزمایش فقط برای این است که خیال دکتر راحت شود و دلیلی نمی شود که همه این بیماری را داشته باشند. البته بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری کبدی هیچ نشانه‌ای ندارند و ممکن است هنگام زایمان یا بعد از آن ندانسته آن را به نوزاد خود منتقل کنند. این آزمایش نشان می‌دهد که آیا حامل هپاتیت B هستید یا نه. اگر حامل هپاتیت B باشید، پزشک با تزریق گلوبولین ایمنی هپاتیت B و همچنین اولین دورۀ واکسن هپاتیت B طی دوازده ساعت بعد تولد، از کودک محافظت می‌کند. دورۀ دوم واکسن در ماه اول یا دوم و مرحلۀ سوم در شش ماهگی به کودک داده می‌شوند.

6-بررسی بیماری‌های آمیزشی: اگر زن باردار در معرض بیماری‌های آمیزشی قرار گرفته باشد، پزشک آزمایشی برای بررسی عفونت‌هایی مثل سفلیس و ایدز تجویز می‌کند. اگر فرد به سفلیس مبتلا باشد و آن را درمان نکند، هم مادر و هم کودک دچار مشکلات جدی می شوند. در صورت تشخیص ایدز در مادر باردار، پزشک می‌تواند تا حد زیادی شانس ابتلای کودک به این ویروس را کم کند.

7- آزمایش قند خون: اگر قبل از بارداری آزمایش خون قند ناشتا نداده باشید، در اولین معاینه، پزشک درخواست آزمایش قند خون ناشتا را برای بررسی وضعیت دیابت شما می کند.. درصورتی‌که آزمایش قند خون بیشتر از ۹۳ و کمتر از ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فرد پِره‌دیابتیک به حساب می‌آید و اگر بیشتر از این مقدار باشد، احتمال ابتلا به دیابت در فرد در نظر گرفته می‌شود. در افرادی که سابقۀ خانوادگی دیابت دارند، سن آنها بالاتر از ۳۵ سال است، سابقۀ فشار خون مزمن یا سقط جنین داشته باشند و کسانی که پره‌دیابتیک تشخیص داده شده‌اند، پزشک آزمایش چالش گلوکز تجویز می کند.

8- آزمایش ادرار: برای این است که پزشک بتواند عفونتهای احتمالی مجاری ادرار را تشخیص بدهد. علاوه بر این آزمایش ممکن است پزشک برای بررسی وجود قند، پروتئین یا کتون در خون از شما درخواست آزمایش ادرار کند. وجود سطح بالایی از قند در ادرار می‌تواند نشانۀ دیابت بارداری باشد، وجود پروتئین در ادرار اگر همراه با فشار خون بالا باشد یکی از علائم مسمومیت بارداری است.

9- آزمایش تیروئید: آزمایش تیروئید قبل از بارداری جزو آزمایشهای مهمی است که هر زنی که قصد بارداری دارد باید انجام بدهد. بارداری باعث افزایش دفع ید در بدن زنان می شود. همچنین جنین به دلیل دریافت ید از بدن مادر باعث کاهش ید می شود. بنابراین بهتر است زنان قبل از بارداری از نظر عملکرد غده تیروئید بررسی شوند. تکامل سیستم عصبی جنین توسط هورمون های بدن مادر انجام می شود، بنابراین مادر باردار باید از نظر غده تیروئید وضعیت مناسبی داشته باشد. کم کاری تیروئید زمانی ایجاد می‌شود که غده تیروئید نتواند به اندازه نیاز بدن، هورمون تولید کند. علائم دیده شده در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید شامل :خستگی ، خواب آلودگی ، فراموشکاری ، مشکلات یادگیری، ناخن و موی خشک و شکننده ، پوست خشک و خارش دار ، صورت پف آلود و ورم پلک ها ، کاهش ضربان قلب ، افزایش وزن ، افسردگی، بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر ، گرفته شدن صدا، ضعف و درد عضلانی، بی‌حس شدن دستها، حساسیت زیاد به سرما، یبوست و.. است.کم کاری تیروئید در بارداری باعث بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید و اختلال در رشد مغز و دستگاه عصبی جنین می شود. البته مادران باردار نباید نگران باشند، با انجام آزمایش قبل از بارداری و بالا بردن دوز دارو در دوران بارداری می توان از بروز این خطرات جلوگیری کرد.هر چند پزشکان قبل از بارداری توسط انجام آزمایش تیروئید، عملکرد این غده را در زنان باردار زیر نظر دارند، اما پیگیری عملکرد این غده در دوران بارداری نیز ادامه دارد و حتی بعد از زایمان تا سه روز، نوزادان تحت آزمایشات غربالگری تیروئید قرار می گیرند.

10-غربالگری: در سه ماهۀ اول بارداری باید آزمایش‌های غربالگری انجام دهید تا پزشک وضعیت جنین را از نظر نقص‌های ژنتیکی بررسی کند. این آزمایش‌ها برای جنین هیچ ضرری ندارد و شامل یک آزمایش خون و یک سونوگرافی ‌است. اگر نتیجۀ این نوع آزمایش‌های غیرتهاجمی ‌طبیعی نباشد، انجام آزمایش‌های دیگر به شما توصیه می‌شود. انجام آزمایش‌های غربالگری در سه ماهۀ اول به مادر کمک می کند تا در صورت احتمال وجود هر نوع اختلال کروموزومی یا نقص مادرزادی سریع‌تر نسبت به تشخیص دقیق آن اقدام کند. این آزمایش یکی از مهمترین تستهایی است که در سه ماه اول بارداری باید انجام بدهید.

11-غربالگری سه ماهۀ اول: بین هفته‌‌های ۱۱ تا ۱۴ تجویز می‌شود. این آزمایش شامل یک آزمایش خون به همراه سونوگرافیNT است. در این غربالگری، پزشک با بررسی نتیجۀ آزمایش خون که سطح hCG یا پروتئین A پلاسما مادر (PAPP-A) را می‌سنجد، به همراه سونوگرافی NT که میزان ضخامت پوست پشت گردن جنین را اندازه‌گیری می‌کند، احتمال وجود اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را مشخص می‌کند. نتیجۀ آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول، فرد را در سه دستۀ پرخطر، خطر متوسط یا کم‌خطر دسته‌بندی می‌کند. درصورتی ‌که نتیجۀ آزمایش پرخطر باشد، پزشک برای تشخیص قطعی هر گونه نقص، یک آزمایش تهاجمی و تشخیصی مانند نمونه‌برداری از پرزهای جفت یا CVS تجویز می کند. درصورتی‌که فرد در گروه با خطر متوسط دسته‌بندی شده ‌باشد، پزشک غربالگری سه ماهۀ دوم را تجویز می‌کند. این آزمایش نیاز به ناشتایی نداره و در هر ساعت شبانه روز قابل انجام است.

12- آزمایش دوباره: اگر خانم باردار، بالای 35 سال باشد و سابقۀ خانوادگی برخی بیماری‌های ژنتیکی را داشته یا نتیجۀ آزمایش غربالگری او را در دسته پرخطر قرار داده باشد، پزشک برای تشخیص قطعی هر گونه نقص کروموزومی در جنین، انجام آزمایش تهاجمی CVS را بین هفته‌های ۱۱ تا ۱۴ بارداری تجویز می کند. آزمایش CVS می‌تواند بسیاری از نقص‌های ژنتیکی و کروموزومی مثل سندرم داون، تریزومی ۱۸، کم‌خونی داسی شکل، فیبروز کیستیک، هموفیلی و دیستروفی که تحلیل رفتن ماهیچه‌ها است را تشخیص دهد.. این آزمایش با دقت بسیار زیادی امکان تشخیص اختلالات کروموزومی و نقص‌های مادرزادی را دارد. نتایج غربالگری سه ماهه اول به چه معنی است؟ غربالگری سه ماهه اول آزمایش غربالگری است و یک آزمایش تشخیصی نیست. این آزمایش فقط نشان می دهد جنین در معرض خطر اختلال ژنتیکی است یا نه. بسیاری از خانم هایی که نتیجه نامطلوب دریافت کرده اند بعدا متوجه شده اند نتیجه اشتباه بوده است. برای قسمت های جداگانه غربالگری سه ماهه اول مقادیر خاصی داده نمی شود. در عوض، به شما گفته می شود نتایج "طبیعی یا غیر طبیعی" است. در صورت مشکل پزشک با شما صحبت می کند و فاکتورهای خطرناک را بررسی می کند. نتایج غیرعادی آزمایش انجام آزمایشهای اضافی تشخیصی را توصیه می کند. مشاور ژنتیک شما در مورد نتایج با شما صحبت می کند و به شما در تصمیم گیری در مورد آزمایش های تشخیصی مانند CVS یا آمنیوسنتز کمک می کند.

13-تست تحمل گلوکز : پزشک به شما شربت قندی می دهد تا بنوشید و سپس قند خون را در فواصل منظم اندازه می گیرد. این آزمایش نشان می دهد که بدن با چه سرعتی متابولیسم (سوخت و ساز) قند را انجام می دهد. هر مشکلی در این رویه می تواند نشانگر دیابت حاملگی باشد.

آزمایشهای سه ماه دوم بارداری

۱- آمنیوسنتز: در صورت تشخیص پزشک، بر اساس فاکتور‌های افزایش خطر موجود ممکن است برای تشخیص قطعی برخی از اختلالات کروموزومی یا عفونت، به انجام آزمایش آمنیوسنتزنیاز باشد. این آزمایش در ایران بین هفتۀ ۱۴ و ۱۶ بارداری و عموماً در هفتۀ ۱۶ بارداری انجام می‌شود. آمنیوسنتز یک آزمایش تشخیصی تهاجمی است که در آن پزشک مقداری از مایع آمنیوتیک درون کیسۀ آب را خارج و برای بررسی اختلالات کروموزومی یا عفونت آزمایش می‌کند. این آزمایش می‌تواند مشکلاتی مانند سندرم داون یا تریزومی ۱۳ را با دقت بسیار بالایی تشخیص دهد. برخی از پزشکان، در زنانی که سن آنها ۳۵ سال یا بیشتر است نیز این آزمایش را برای تشخیص وجود نقص‌های مادرزادی در جنین توصیه می‌کنند. در این آزمایش، سوزنی را از شکم به کیسۀ آب وارد ‌می‌کنند و نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک را که حاوی سلول‌های جنین است برمی‌دارند.

۲- سطح آلفافتوپروتئین: در سه ماهۀ دوم پزشک صرف نظر از نتایج آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول باید از طریق آزمایش خون سطح آلفافتوپروتئین را در خون مادر اندازه‌گیری کند. این آزمایش معمولاً بین هفتۀ ۱۵ تا ۱۷ انجام می‌شود و می‌تواند به پزشک در بررسی احتمال وجود نقص‌های لولۀ عصبی جنین کمک کند. اگر مادر، غربالگری سه ماهۀ اول را انجام نداده باشد یا پزشک با توجه به نتایج غربالگری سه ماهۀ اول یا به دلیل عدم انجام سونوگرافی NT همزمان با غربالگری سه ماهۀ اول، تصمیم به بررسی نتایج غربالگری سه ماهۀ دوم گرفته باشد، در این حالت آزمایش خون نشانگر‌های چهارگانه برای شما تجویز می‌شود. آزمایش چهارگانه معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۱۷ انجام می‌شود. اگر پزشک درخواست آزمایش غربالگری نشانگرهای چهارگانه را داده باشد، نیازی به آزمایش آلفافتوپروتئین مجزا نیست و سطح این ماده در آن آزمایش اندازه‌گیری می‌شود.

۳- آزمایش دیابت: همه زنان باردار باید بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری برای بررسی دیابت بارداری، یک آزمایش غربالگری انجام دهند. این آزمایش شامل یک آزمایش خون به نام چالش گلوکز است. در این آزمایش، سطح گلوکز یا همان قند خون، یک ساعت پس از نوشیدن میزان مشخصی گلوکز خوراکی اندازه‌گیری می‌شود. اگر نتیجه، بالا بودن قند خون را نشان دهد، آزمایش تحمل گلوکز نیز انجام می شود که در این آزمایش، بعد از اندازه‌گیری قند خون ناشتا، مقدار مشخصی گلوکز خوراکی خورده می‌شود و طی دو تا سه ساعت، قند خون با گرفتن نمونه خون اندازه‌گیری ‌می‌شود. دیابت بارداری ‌می‌تواند باعث بزرگ شدن غیرطبیعی جنین، زایمان مشکل و ایجاد عارضه‌هایی برای مادر و جنین شود.

آزمایشهای سه ماه سوم بارداری

1-تست کومبس غیرمستقیم در مادران Rh منفی: در هفته‌های۲۶ تا ۳۰ پزشک برای شما درخواست آزمایش خون و ادرار می‌دهد. این عفونت ادراری و کم‌خونی را بررسی می‌کند و درصورتی‌که گروه خون شما Rh منفی و گروه خون همسرتان Rh مثبت است، تست کومبس غیرمستقیم برای بررسی تولید آنتی‌بادی ضد Rh در خون مادر انجام می‌شود.

2- آزمایش خون: پزشک در سه ماهۀ سوم برای بررسی کم‌خونی مادر و همچنین آنتی‌بادی‌ها یا عفونت، آزمایش خون تجویز خواهد کرد. در این آزمایش خون، وضعیت گلبول‌های خونی و آنتی‌بادی‌ها بررسی خواهد شد.

3- آزمایش ادرار: پزشک برای بررسی احتمال مسمومیت حاملگی، در سه ماهۀ سوم، آزمایش ادرار تجویز خواهد کرد. این آزمایش معمولاً آزمایش آنالیز ادرار است ولی اگر به دلیلی پزشک به عفونت مجاری ادرار مشکوک باشد، ممکن است آزمایش کشت ادرار نیز برای بررسی عفونت تجویز کند.

4- غربالگری استرپتوکوک گروه B: این تست برای تشخیص عفونت‌های باکتریایی استرپتوکوک گروه B انجام می‌گیرد. سواب واژن و رکتوم در هفته‌های سی و هفتم و سی و هشتم از دوره بارداری جمع‌آوری می‌شوند. این بیماری اغلب منجر به بروز عفونت‌های مهلک در نوزادان شده و می‌تواند باعث عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال بینایی و از دست دادن شنوایی شود. خانم‌هایی که نتیجه تست آنها مثبت است، باید سریعا آنتی‌بیوتیک مصرف کنند تا از انتقال عفونت به نوزاد حین زایمان یا هنگام تولد جلوگیری شود. عفونت با استرپتوکوک گروه B (GBS) به‏ ندرت در بزرگسالان مشکلی ایجاد می ‏کند ولی در نوزادان می تواند باعث بروز عفونت‏ های خطرناک شود GBS.نوعی باکتری است که می تواند در بیش از ۴۰% زنان باردار ایجاد شود. GBSمعمولاً با آمیزش جنسی از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا می ‏کند.در زنان، GBS معمولاً در واژن و رکتوم یافت می ‏شود. ممکن است GBS در بدن شما وجود داشته باشد ولی بیمار نباشید و هیچ علامتی هم نداشته باشید. غربالگری GBS اغلب بین هفته ۳۵ تا ۳۷ بارداری صورت می ‏گیرد اگر تست‏ ها نشان دهد که باکتری دارید ولی علامتی ندارید، شما کلونیزه هستید. اگر اینطور باشید،می ‏توانید GBS را به کودکتان منتقل کنید. ریسک فاکتورهای ایجاد عفونت GBS در نوزاد عبارتند از:

- شروع زایمان قبل از هفته 37 بارداری (با یا بدون پارگی کیسه آب)

- پارگی کیسه آب حداقل 18 ساعت قبل از زایمان

- وجود تب بیشتر از 38درجه بدون علت در هنگام زایمان

- سابقه بیماری تهاجمی ناشی از GBS در نوزاد قبلی

- سابقه عفونت ادراری ناشی از GBS در بارداری فعلی

5-آزمایش انعقاد خون مادر: این تست نزدیک به زمان زایمان انجام می‌شود تا وضعیت انعقاد خون مادر بررسی شود.