واکسن هجده ماهگی کودکان، شامل چیست؟

واکسن ۱۸ ماهگی شامل واکسن‌های سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، واکسن خوراکی فلج اطفال، واکسن MMR (در صورت عدم تزریق نوبت قبل) می‌باشد. عوارض واکسن ۱۸ ماهگی سه گانه، تب و بی قراری نوزاد است که پس از چند روز رفع می‌شود و جای نگرانی ندارد.
واکسن ۱۸ ماهگی شامل واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، واکسن خوراکی فلج اطفال و واکسن MMR در صورتی که قبلاً به نوزاد تزریق نشده باشد، می‌باشد. قرمزی جای واکسن نوزاد یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی پس از واکسیناسیون کودکان است.

برای کم شدن عوارض واکسن، پارچه یا حوله نرم خیس شده با آب سرد را به دفعات روی محل تزریق واکسن قرار دهند. مالش دادن محل تزریق قبل از واکسن به کم شدن درد کمک می‌کند

واکسن ۱۸ ماهگی دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و یا واکسن سه گانه
این واکسن از باکتری‌های کشته شده سیاه سرفه، دیفتری و کزاز تهیه می‌شود. این سه بیماری بسیار خطرناک هستند و باعث مرگ بیمار و یا عوارض جبران ناپذیری در فرد می‌شود. عوارض واکسن هجده ماهگی سه گانه، تب و بی قراری نوزاد است و ممکن است تا چند روز بعد از تزریق واکسیانسیون مشاهده شود.
در صورت بروز تب نوزاد بعد از واکسن، می‌توانید کودک را پاشویه کنید و یا با مشورت پزشک برای کاهش تب، مقدار مناسبی از شربت استامینوفن به کودک بدهید.
در صورتی که بعد از تزریق واکسن سه گانه، نوزاد مبتلا به تب شد و تب او به حدود ۴۰ درجه سانتی گراد رسید، در نوبت‌های بعدی تزریق واکسن، این مورد را به فردی که واکسن را به نوزاد تزریق می‌کند، متذکر شوید.

از واکسن 18 ماهگی کودک خود نگران نباشید!
همانطور که می‌دانید واکسن سه گانه باید در چندین نوبت به کودک تزریق شود. اما اگر به هر دلیل نظیر مسافرت و یا غیره واکسیناسیون کودک به تعویق افتاد، در موقع مناسب واکسن سه گانه‌ی به تعویق افتاده را به نوزاد تزریق کنید و نیازی به از سر گرفتن دوباره واکسن سه گانه نیست. اگر نوزاد شما سرماخورده است و یا مدفوع او شل است، هیچ مانعی برای انجام واکسیناسیون وجود ندارد و می توان واکسن را به نوزاد تزریق نمود.

واکسن ۱۸ ماهگی MMR
MMR شامل واکسن های سرخک، سرخجه و اوریون می‌باشد.
سرخک باعث تب، سرفه، آبریزش بینی، قرمزی چشم و ایجاد دانه‌های قرمز بر روی صورت می‌شود. این بیماری با پیشرفت خود تمام بدن را در بر می‌گیرد. در صورتی که ویروس به ریه‌ها سرایت کند باعث ایجاد بیماری ذات الریه می‌گردد.
بیماری اوریون باعث تورم غده‌های زیر گوش می‌شود.
سرخجه باعث به وجود آمدن بثورات روی صورت و متورم شدن غده‌های پشت گوش می‌گردد.
عوارض جانبی واکسن MMR:
تب
دانه زدن
غدد متورم
تشنج
سختی و درد مفصل
تعداد کم پلاکت‌ها، خون ریزی

واکسن ۱۸ ماهگی خوراکی فلج اطفال
واکسن فلج اطفال به دو صورت خوارکی و تزریق در دسترس است. واکسن تزریقی به بازو یا پای نوزاد تزریق می‌شود و قطره خوراکی به صورت قطره به کودک خورانده می‌شود.
برنامه دریافت واکسن فلج اطفال به صورت زیر است:
بدو تولد
دو ماهگی
چهار ماهگی
شش ماهگی
هجده ماهگی
چهار تا شش سالگی
عوارض جانبی واکسن فلج اطفال:
تب بالا
تغییرات رفتاری
واکنش‌های آلرژیک
تورم در گلو و صورت
کهیر
مشکل در تنفس
سرگیجه
افزایش ضربان قلب
درد در اندام‌ها
خستگی و ضعف
همان گونه که از اسم این بیماری مشخص است، این بیماری باعث فلج شدن و در نهایت مرگ فرد بیمار می‌شود. تنها راه درمان این بیماری واکسیناسیون به موقع است. علائمی که در بالا به آن اشاره شده بعد از چند ساعت و یا چند روز پس از واکسیناسیون ممکن است در کودک مشاهده شود.

توصیه‌هایی برای کاهش درد و تب ناشی از تزریق واکسن ۱۸ ماهگی
مصرف داروهای ضد تب و درد (استامینوفن) موجب می‌شود که اثر واکسن (حتی واکسن آنفولانزا ) کم گردد، بنابراین به مادران توصیه می‌شود:
باید شیر خود و مایعات را به دفعات به کودک بدهد.
اگر هوا گرم است لباس‌های کودک را کم کند.
پارچه یا حوله نرم خیس شده با آب سرد را به دفعات روی محل تزریق واکسن قرار دهند.
مالش دادن محل تزریق قبل از واکسن به کم شدن درد کمک می‌کند ولی مالش دادن بعد از تزریق موجب واکنش شدید محل تزریق می‌گردد و نباید این کار را انجام داد.
سرگرم کردن کودک با اسباب بازی به کاهش درد کمک می‌کند.
دادن مایعات شیرین مانند آب قند و یا آب میوه‌های شیرین قبل از تزریق به کاهش درد واکسن کودک کمک می‌کند.
موقعی می‌توان به کودک داروهای ضد درد و ضد تب (استامینوفن) داد که کودک دچار ناراحتی زیاد و یا تب بالا باشد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
واکسن سه‌ گانه یکی از واکسن‌ های ضروری کودکان است که می‌ تواند در سال‌ های بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد. در این مطلب می‌توانید با واکسن سه‌گانه آشنا شوید.

واکسن سه‌گانه برای چه بیماری‌هایی زده می‌شود؟
واکسن سه‌گانه از فرزند شما در برابر سه بیماری به ترتیب زیر محافظت می‌کند:

دیفتری
این عفونت باکتریایی باعث تب، ضعف و گلودرد می‌شود. یک پوشش ضخیم و خاکستری در انتهای گلو ایجاد می‌شود که نفس کشیدن یا بلعیدن را دشوار می‌کند و گاهی هم به حالت خفگی منجر می‌شود.
اگر عفونت درمان نشود، سمومی که توسط باکتری ایجاد می‌شود ممکن است روی بافت‌ها و ارگان‌های بدن تأثیر بگذارد و احتمالاً به نارسایی قلب یا فلج اطفال منجر می‌شود.
به هر حال، ‌شیوع دیفتری در تمام جهان رایج است،‌ به ویژه در اروپای شرقی،‌ خاورمیانه،‌ ‌جنوب اقیانوس آرام،‌ و کارائیب. بنابراین،‌ ابتلا به آن در ایران هم چندان بعید نیست.

کزاز
کزاز یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند به اسپاسم‌های شدید و دردناک عضلانی، ‌تشنج و فلج منجر شود.
این بیماری مسری نیست. باکتری آن در خاک و گرد و غبار زندگی می‌کند و از طریق برشی در پوست وارد بدن می‌شود. افراد می‌توانند از زخم‌های ناشی از بریدگی، سوختگی، دیگر جراحت‌ها و گاهی حتی زخم‌های جزئی هم کزاز بگیرند.

سیاه‌ سرفه
سیاه‌سرفه،‌ یک عفونت باکتریایی بسیار مسری و یکی از رایج‌ترین بیماری‌های کودکان است که از طریق واکسن قابل پیشگیری است. سیاه‌سرفه باعث حمله‌های سرفۀ شدیدی می‌شود که خوردن، ‌نوشیدن و نفس کشیدن را برای کودک دشوار می‌سازد.
سیاه‌سرفه همچنین می‌تواند به ذات‌الریه،‌ تشنج، ‌آسیب مغزی و مرگ منجر شود.

سیاه‌سرفه ، در بخش‌هایی از جهان هنوز یک بیماری شایع در میان کودکان است. موارد این بیماری در دو دهۀ گذشته افزایش مداومی را نشان می‌دهد.
اما باید اشاره کرد که شیوع کلی بیماری از زمان استفاده از واکسن،‌ ۸۰ درصد کاهش یافته است و در هر صورت، هر سه تا پنج سال یک بار ‌شیوع پیدا می‌کند.
برای مقابله با این روند رو به افزایش،‌ اکنون یک تزریق اضافی که واکسن سه‌گانۀ تقویتی نامیده می‌شود برای بچه‌های ۱۱ یا ۱۲ ساله توصیه می‌شود.
همچنین برای بزرگسالانی که در دورۀ نوجوانی واکسن را نزده‌اند،‌ تزریق سه‌گانۀ تقویتی به علاوۀ تزریق واکسن تقویتی دیفتری و کزاز در هر ۱۰ سال یک بار توصیه می‌شود. واکسینه شدن خودتان به محافظت از نوزاد شما و دیگر کودکانی که با آنها تماس دارید ‌کمک می‌کند.
کودکان زیر شش ماه خطر بالاتری برای ابتلا به سیاه‌سرفۀ شدید یا مرگ در اثر سیاه‌سرفه دارند.

سن دریافت واکسن‌ سه‌گانه چه وقت است؟
این درست است که واکسن پنچ‌گانه جایگزین واکسن سه‌گانه شده است و آیا در این صورت دیگر نباید واکسن سه‌گانه زد؟
در حال حاضر، واکسن سه‌گانه فقط در اولین تزریق برای کودکان در قالب واکسنی به نام واکسن پنج گانه یا پنتاوالان به بچه‌ها تزریق می‌شود که غیر از دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه حاوی واکسن هیب و هپاتیت بی هم هست و پس از آن واکسن سه‌گانه در سن‌های بعد تزریق خواهد شد.
تعداد دزهای ضروری برای این واکسن، پنج بار تزریق واکسن سه‌گانه در فاصلهٔ بین تولد و شش سالگی و یک تزریق واکسن سه‌گانه تقویتی بین ۱۱ و ۱۲ سالگی است. سن زدن واکسن سه‌گانه در افراد به شکل زیر است:
- در دو ماهگی؛ به عنوان بخشی از واکسن پنج‌گانه
- در چهار ماهگی
- در شش ماهگی
- بین ۱۵ تا ۱۸ ماهگی
- بین چهار تا شش سالگی
- یک تزریق تقویتی به نام واکسن سه‌گانۀ تقویتی در ۱۱ یا ۱۲ سالگی
نوجوانان و بزرگسالانی که هیچ وقت واکسن سه گانه تقویتی را دریافت نکرده‌اند یا باردار هستند باید هر ۱۰ سال یک بار واکسن تقویتی آن را بزنند.

چه کودکانی نباید واکسن سه‌گانه را بزنند؟
برای اینکه بدانید این واکسن در چه مواقعی نباید زده شود بهتر است موارد زیر را بخوانید:
- نوزادانی که کمتر از شش هفته سن دارند.
- کودکی که به تزریق قبلی این واکسن، یک واکنش آلرژیکِ تهدیدکنندۀ زندگی داشته است.
- کودکی که در فاصلۀ هفت روز از تزریق قبلی واکسن سه‌گانه،‌ واکنش مغزی یا عصبی شدید داشته است.
- برای کودکی که پس از تزریق یک دز از واکسن سه‌گانه،‌ موردی از تشنج یا تب بالای ۴۰ درجه داشته است، ‌یا پس از تزریق برای بیش از سه ساعت بی‌‌وقفه گریه کرده است،‌ قبل از تزریق دز بعدی،‌ باید تاییدیه پزشک دریافت شود.
- همچنین، ‌با پزشک در مورد دیگر وضعیت‌های مشابۀ که کودکتان نباید واکسن را بزند صحبت کنید. اگر بخشِ سیاه‌سرفۀ واکسن باعث ایجاد واکنش در بدن کودک می‌شود،‌ واکسن دیفتری و کزاز می‌تواند مناسب باشد.

آیا زدن واکسن سه‌گانه عوارضی دارد؟
کودکانی که در زمان تعیین شده برای واکسن،‌ به میزان متوسط تا شدیدی مریض هستد،‌ احتمالاً باید برای زدن واکسن تا بهبود از بیماری صبر کنند. در آن صورت، قادر خواهند بود که عوارض جانبی احتمالی برای واکسن را بهتر تحمل کنند.
بیشتر عوارض جانبی احتمالی با بخش سیاه‌سرفۀ واکسن سه‌گانه مرتبط هستند، نه واکسن دیفتری و نه واکسن کزاز، هیچ‌کدام عوارض جانبی جدی ندارند.
عوارض جانبی نسبتاً احتمالی که معمولاً پس از تزریق چهارم یا پنجم واکسن رخ می‌دهند شامل قرمزی،‌ ورم،‌ درد در محل تزریق و تب ملایم هستند.
اگر متوجه این علائم شدید،‌ می‌توانید از پزشک بپرسید که آیا می‌توانید برای تسکین ناراحتی به کودکتان استامینوفن در هر سنی یا ایبوپروفن که فقط برای کودکان شش ماهه یا بزرگ‌تر مجاز است بدهید یا خیر.
بهانه‌گیری،‌ خستگی و به شکل نادرتر استفراغ نیز می‌تواند به عنوان عوارض جانبی اتفاق بیفتد.
واکنش‌های آلرژیک شدید نادر هستند اما برای هر نوع واکسنی محتمل هستند. اگر فرزند شما واکنش نامطلوبی به این واکسن یا هر نوع واکسن دیگری نشان داد،‌ لازم است در مورد آن با پزشک کودک صحبت کنید.

ویروس فلج‌کننده
ویروس فلج اطفال از انسانی به انسان دیگر قابل انتقال است و با ورود به بدن فرد، مغز و نخاع او را تحت تأثیر قرار داده و منجر به فلج شدن او می‌شود.
با تلاشی که دانشمندان طی سال‌ها داشته‌اند، هنوز درمانی برای این بیماری کشف نشده و تنها راه جلوگیری از ابتلا به این بیماری واکسنی است که در قالب قطره از دوران کودکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قطره فلج اطفال از سال ۱۹۵۵ در آمریکا عرضه شده و این بیماری تقریبا از بین رفته اما گهگاه شاهد ابتلای برخی افراد به این ویروس هستیم. به طورکلی، دو نوع واکسن فلج اطفال وجود دارد: غیرفعال و خوراکی.
در حال حاضر نوع واکسن غیرفعال آن تنها نوعی است که در آمریکا به کار می‌رود. در حالی که این واکسن باعث از بین رفتن این بیماری در بسیاری کشورها شده، اما هنوز هم عوارض ناخواسته‌ای را به جا می‌گذارد.
کاری که واکسن در بدن انجام می‌دهد این است که بدن را در مقابل دوز کمی از ویروس بیماری قرار می‌دهد که باعث می‌شود بدن نسبت به آن آنتی‌بادی ساخته و در مقابل بیماری مقاوم شود.
در واقع، واکسن بیماری را درمان نمی‌کند و تنها از بروز بیماری پیشگیری می‌کند.
واکسن فلج اطفال در چهار مرتبه، یک دوز در دو ماهگی، یک دوز درچهار ماهگی، دوز دیگر در شش تا ۱۸ ماهگی و چهارمین دوز هم در چهار تا شش سالگی به کودک تزریق یا خورانده می‌شود و به همین دلیل معمولا تزریق این واکسن به افراد بزرگسال توصیه نمی‌شود، مگر در افرادی که به نقاطی از دنیا سفر می‌کنند که شیوع این ویروس بالاست.
افرادی که در آزمایشگاه‌هایی کار می‌کنند که در معرض ویروس فلج اطفال قرار دارند و نیز کارمندان مراکز درمانی که در تماس با افراد آلوده به این ویروس هستند؛ این افراد بهتر است با تزریق یا دریافت واکسن فلج اطفال در برابر این ویروس ایمن شوند.

واکسن تزریقی فلج اطفال
نوعی از واکسن فلج اطفال هم مانند واکسن‌های دیگر به صورت تزریقی است. اگر جزو افرادی هستید که با دریافت اولین واکسن فلج اطفال دچار حساسیت شده‌اند، حتما این موضوع را با پزشک در میان بگذارید و از دریافت دوباره آن خودداری کنید.
حتی اگر حساسیت قبلی هم نداشته‌اید، مراقب هرگونه علائم هشداردهنده و عوارض جانبی بعد از دریافت واکسن باشید. بسیاری از واکسن‌ها بعد از تزریق علائمی چون قرمزی، تورم و خارش در ناحیه تزریق، تب، تحریک‌پذیری و احساس خستگی را نشان می‌دهند.
اگر با هرکدام از این علائم روبه‌رو شدید که به مرور تشدید شد و دوام زیادی داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید. در بعضی مواقع، ممکن است بعد از واکسن فلج اطفال با علائمی چون غش کردن، احساس گیجی، سبکی سر، تغییرات و نوسانات بینایی، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن اندام‌ها یا حرکاتی مانند صرع مواجه شوید که باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
بروز واکنش‌های حساسیتی شدید در موارد نادر بروز می‌کنند و ممکن است فرد با خارش، ایجاد جوش و تورم به‌ویژه در ناحیه صورت، زبان و گلو، گیجی شدید و تنفس دشوار مواجه شود.