درمان سرفه در بارداری _ ۵ خانگی و دارویی + روش های پیشگیری

علت سرفه در بارداری چیست؟

شایع‌ترین علل سرفه در بارداری عبارتند از:

• بیماری ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا کووید-۱۹
• آلرژی
• آسم
• رفلاکس معده (بازگشت اسید معده به مری)

بیشتر بخوانید:  سرماخوردگی در بارداری برای سلامت مادر و جنین ضرر دارد؟ ۷ تفاوت آن با آنفولانزا

سرفه خشک در باداری  

رفلاکس در بارداری شایع است اما ممکن است این احتمال را ندهید که باعث سرفه خشک در بارداری شود. سرفه ناشی از رفلاکس در بارداری بسیار شایع‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید.

نقل قول از:

Babycenter

It is relatively common for a persistent cough to end up being reflux. Patients typically have a dry, annoying cough that fails all the typical remedies for a virus, allergies, or asthma.

ترجمه:

 نسبتاً رایج است که سرفه مداوم در نهایت معلوم شود که ناشی از رفلاکس است. معمولاً سرفه خشک و آزاردهنده‌ای است که به درمان‌های معمول ویروس، آلرژی یا آسم پاسخ نمی‌دهد.

البته همه کسانی که رفلاکس معده دارند، سرفه نمی‌کنند و هر سرفه مداومی هم رفلاکس نیست اما اگر سرفه‌تان قطع نمی‌شود و دنبال راه‌حل هستید، باید این نکات را بدانید:

• سرفه مداوم در بارداری ممکن است به رفلاکس اسید معده مربوط باشد.
• رفلاکس راه‌های هوایی فوقانی را تحریک می‌کند و باعث سرفه آزاردهنده (و گاهی بی‌وقفه) می‌شود.
• خوشبختانه بعد از زایمان این سرفه‌ها برطرف می‌شود اما تا آن موقع می‌توانید شب‌ها سرتان را بالا نگه دارید، از خوردن غذاهای اسیدی پرهیز کنید و ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب، شام نخورید.

چرا رفلاکس اسید معده در بارداری باعث سرفه می‌شود؟

رفلاکس یا بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) زمانی رخ می‌دهد که محتویات معده به سمت مری بالا بیاید. علامت اصلی آن سوزش سر دل است اما علائم دیگر شامل تهوع، برگشت غذا، بلع دردناک، گرفتگی صدا و سرفه مزمن هم می‌شود.

هر کسی ممکن است سرفه را به‌عنوان یکی از علائم رفلاکس تجربه کند چون رفلاکس، راه‌های هوایی فوقانی را تحریک می‌کند و زنان باردار بیشتر از افراد غیرباردار دچار رفلاکس می‌شوند (حدود ۲۵٪ زنان باردار) و دو دلیل اصلی آن عبارتند از:

• تغییرات هورمونی که حرکات معده را کند می‌کند و غذا بیشتر در معده می‌ماند.
• بزرگ شدن رحم که به معده فشار می‌آورد.

سرفه ناشی از رفلاکس معمولاً خشک و بدون خلط است و بیشتر شب‌ها موقع دراز کشیدن بدتر می‌شود چون اسید معده راحت‌تر بالا می‌آید (به‌خصوص اگر تازه غذا خورده باشید و دراز بکشید).

درمان سریع سرفه خشک در بارداری

چگونه سرفه ناشی از رفلاکس را کم کنیم؟ خبر خوب این است که وقتی اسید معده آرام شود و تحریک گلو و معده برطرف شود، سرفه هم کم یا قطع می‌شود. بیشتر افراد بعد از زایمان می‌بینند که تمام علائم رفلاکس (از جمله سرفه) کاملاً از بین می‌رود. تا آن زمان برای درمان سرفه خشک در بارداری، راه‌های زیر را امتحان کنید.

•  تغییر رژیم غذایی: از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های محرک رفلاکس دوری کنید. گوجه ‌فرنگی، پیاز، سیر، غذاهای تند و نوشیدنی‌های گازدار را محدود کنید یا نخورید. همچنین حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب غذا نخورید.
• مصرف دارو با نظر پزشک: پزشک ممکن است مهارکننده پمپ پروتون (PPI) مثل امپرازول  تجویز کند که در بارداری ایمن تلقی می‌شود.
•  بالا نگه داشتن سر در خواب: سرفه خشک در بارداری که ناشی از رفلاکس معده است معمولاً هنگام دراز کشیدن، شدیدتر می‌شد. برای رفع این حالت دو یا سه بالش زیر سر و شانه‌هایتان بگذارید.

خطرات سرفه در بارداری

اگر سرفه در بارداری ناشی از سرماخوردگی باشد، باید به‌سرعت درمان شود. سرفه مداوم در بارداری، به‌خصوص در سه ماهه سوم بارداری، در صورتی که درمان نشود، می‌تواند باعث تحریک انقباضات رحم و زایمان زودرس شود.

سرفه در بارداری چگونه بر جنین تاثیر می‌گذارد؟

سرفه باعث وارد شدن فشار به قفسه سینه مادر می‌شود و خستگی و درد به همراه دارد. این وضعیت می‌تواند منجر به بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، ضعف عمومی مادر و در نتیجه کند شدن رشد و نمو جنین شود.

همچنین سرفه در بارداری گاهی نشانه‌ای از وجود عفونت در بدن مادر است. اگر این عفونت به‌موقع تشخیص و درمان نشود، می‌تواند رشد جنین را مختل کند و در موارد شدید حتی باعث توقف ناگهانی ضربان قلب جنین شود.

آیا سرفه در بارداری باعث سقط جنین می‌شود؟

سرفه‌های طولانی، مداوم و شدید، رحم را تحریک کرده و انقباضات رحمی ایجاد می‌کند. این انقباضات در اوایل بارداری ممکن است باعث سقط جنین و در اواخر بارداری (نزدیک به موعد زایمان) باعث زایمان زودرس شود.

بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم جنین سقط شده؟ ۴ علامت مهم سقط جنین 

درمان خانگی سرفه در بارداری

سرفه معمولاً طی یک هفته خودبه‌خود برطرف می‌شود اما تا آن زمان می‌توانید با روش‌های خانگی ساده علائم را تسکین دهید. در ادامه بهترین و ایمن‌ترین راهکارهای خانگی را ذکر می‌کنیم.

1. مایعات فراوان بنوشید: آب، آبمیوه طبیعی یا دمنوش‌های گیاهی گرم بنوشید. مایعات خلط را رقیق و راه‌های هوایی را مرطوب نگه می‌دارند.
2. از دستگاه بخور سرد یا گرم استفاده کنید: بخور باعث مرطوب شدن هوا می‌شود، گلو را آرام می‌کند و سرفه را کاهش می‌دهد. نوشیدن آب گرم و آبلیمو عسل نیز مفید است زیرا عسل خاصیت ضدمیکروبی طبیعی دارد و التهاب گلو را کم می‌کند.
3. از قطره یا آب ‌نمک برای بینی استفاده کنید: در صورتی که سرفه ناشی از ترشحات پشت حلق باشد، استفاده از سرم نمکی یا اسپری سالین، بینی را تمیز نگه می‌دارد و از تحریک گلو جلوگیری می‌کند.
4. آب‌ نمک غرغره کنید: نصف قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم بریزید و چند بار در روز غرغره کنید.
5. استراحت کافی داشته باشید: خواب و استراحت به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند و سریع‌تر بهبود پیدا کنید.

اگر سرفه آلرژیک است، از محرک‌ها (گرد و غبار، گرده گل، حیوانات و ...) دوری کنید. آنتی‌هیستامین‌های ایمن در بارداری مانند لوراتادین، ستیریزین یا دیفن‌ هیدرامین را فقط با تایید پزشک مصرف کنید. همچنین فراموش نکنید که بسیاری از شربت‌ها و داروهای سرفه در بارداری ممنوع یا محدود هستند. قبل از مصرف هر دارویی (حتی گیاهی) حتماً با پزشک یا مامای خود مشورت کنید.

اگر سرفه بیش از یک هفته طول کشید، شدیدتر شد، با تب، تنگی نفس یا درد قفسه سینه همراه بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: درمان سرماخوردگی در بارداری | لیست داروهای مجاز و ممنوعه + ۷ روش‌ خانگی

شربت ضد سرفه در بارداری

متاسفانه تحقیقات درباره داروهای سرفه و سرماخوردگی در دوران بارداری بسیار محدود است. به گفته پزشکان، هنوز مطالعات کافی درباره اثربخشی و ایمنی این داروها در بارداری انجام نشده است. همچنین ثابت شده که بسیاری از داروهای بدون نسخه سرفه را به‌طور چشمگیری درمان نمی‌کنند. با این حال، اگر نیاز به شربت ضد سرفه در بارداری دارید، مصرف شربت‌های زیر بی‌خطر تلقی می‌شوند.

• دکسترومتورفان (Dextromethorphan) : در تمام طول بارداری معمولاً ایمن است اما حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
• گوایفنزین (Guaifenesin) : این شربت خلط‌آور است و مصرف آن بعد از سه ‌ماهه اول بارداری و فقط با اجازه پزشک، ممکن است.
• سودوافدرین (Pseudoephedrine) : مصرف آن فقط بعد از سه ‌ماهه اول بارداری و در افرادی که فشار خون بالا ندارند، با نظر پزشک مجاز است.

آیا مصرف آب‌ نبات یا قرص مکیدنی سرفه در بارداری مجاز است؟

بله، کاملاً بی‌خطر است. هر نوع آب‌نبات یا قرص مکیدنی سرفه (چه حاوی منتول و چه بدون منتول) در دوران بارداری ایمن است. فقط اگر حاوی منتول است، مقدار توصیه ‌شده روی جعبه را رعایت کنید تا بیش از حد مصرف نشود. فراموش نکنید که بهترین و امن‌ترین راه همچنان درمان‌های خانگی است. اگر مجبور به مصرف دارو شدید، حتماً ابتدا با پزشک یا مامای خود مشورت کنید. هیچ دارویی را خودسرانه مصرف نکنید.

چه زمانی برای سرفه در بارداری باید به پزشک مراجعه کنیم؟

فوراً با پزشک تماس بگیرید اگر:

• سرفه مانع خوردن غذا یا خواب شبانه‌تان شده باشد.
• سرفه بیش از چند روز طول کشیده و هیچ بهبودی نداشته باشد.
• تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر دارید.
• رنگ خلط تغییر کرده (زرد، سبز، خونی یا غلیظ شده) باشد.
• درد قفسه سینه، تنگی نفس یا احساس فشار در قفسه سینه دارید.
• سرفه خیلی شدید و مداوم است و نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

در این موارد ممکن است عفونت باکتریایی وجود داشته باشد و ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک ایمن در بارداری تجویز کند.

بیشتر بخوانید: آموکسی سیلین در بارداری مجاز است؟ ۴ عوارض و نحوه مصرف

چگونه از سرفه و سرماخوردگی در بارداری پیشگیری کنیم؟

• رژیم غذایی سالم و مغذی داشته باشید.
• خواب کافی (حداقل ۷–۸ ساعت) و ورزش سبک منظم را فراموش نکنید.
• حتماً ویتامین‌های دوران بارداری و پروبیوتیک (با نظر پزشک) مصرف کنید.
• دست‌هایتان را مرتب و دقیق بشویید.
• از دست دادن و روبوسی با افراد مبتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا خودداری کنید.
• از ظروف مشترک استفاده نکنید.

سخن پایانی

سرفه در بارداری معمولاً خطرناک نیست اما هرگز نباید آن را نادیده گرفت. بیشتر سرفه‌ها با درمان‌های خانگی ساده مثل نوشیدن مایعات فراوان، بخور، عسل و بالا نگه داشتن سر در خواب طی چند روز برطرف می‌شوند و بسیاری از آن‌ها (به‌خصوص سرفه‌های ناشی از رفلاکس) بلافاصله پس از زایمان کاملاً از بین می‌روند. با این حال، اگر سرفه شدید، طولانی یا همراه با تب، تغییر رنگ خلط یا تنگی نفس بود، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی مانند زایمان زودرس یا عفونت جلوگیری شود.