علت ناباروری زنان، بعد از شیمی درمانی

ناباروری به این معناست که یک زوج پس از یک سال تلاش برای باردار شدن موفق به این کار نشوند. ناباوری زنان می‌تواند به علل زیر باشد:
- تخمدان آن‌ها توانایی تولید تخمک سالم نداشته باشد (به خاطر داشته باشید که یک زن از بدو تولد تمام تخمک‌هایی که در تمام عمرش آزاد خواهد کرد را به صورت ذخیره در تخمدان‌هایش دارد).
- آسیب در بخش‌هایی از سیستم تولید مثل مانع از تخمک گذاری تخمک های بالغ می‌شود.
- تخم بارور شده نمی‌تواند داخل رحم رشد کند.
بسیاری از زنان می‌خواهند بدانند که بعد از شیمی درمانی ، باروری‌شان چه تغییری می‌کند و آیا درمان‌های سرطان روی روند باروری و بارداری‌شان تأثیری خواهد داشت یا خیر. برای یافتن پاسخ سوالاتتان با ادامه مقاله همراه ما باشید.

انواع ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی
ناباروری موقت
در ناباروری موقت ، شما ممکن است قاعدگی نامنظم داشته باشید یا کلا در طول درمان متوقف شود؛ اما بعد از شیمی درمانی ، به حالت طبیعی باز ‌گردد. ناباروری موقت برای حدود یک‌سوم از زنانی که دوره‌شان به دلیل شیمی درمانی متوقف می‌شود، رخ می‌دهد. حدود ۶ تا ۱۲ ماه زمان لازم است تا این وضعیت به حالت عادی بازگردد.
ناباروری دائمی
اگر دوزهای بیشتری از داروها دریافت شود، احتمالاً ناباروری دائمی ایجاد می‌گردد. این اتفاق در زنان مسن‌تر بیشتر از زنان جوان رخ می‌دهد به ویژه اگر فرد نزدیک به سن یائسگی باشد.
بعضی داروهای شیمی درمانی می‌توانند به تخمک‌های موجود در تخمدان لطمه بزنند و هیچ‌یک از آن‌ها بعد از درمان باقی نخواهند ماند. اگر این اتفاق بیفتد شما دیگر امکان باردار شدن ندارید و ممکن است علائم یائسگی را داشته باشید.
یائسگی زودرس
شما ممکن است دچار یائسگی زودرس شوید. دوره‌های شما نامنظم شده و پس از مدتی به طور کامل متوقف می‌شوند. شما همچنین ممکن است برخی از این علائم را داشته باشید:
- گرگرفتگی
- خشکی پوست
- خشکی واژن
- از دست دادن انرژی
- علاقه کمتر به رابطه جنسی
- نوسانات خلقی
علاوه بر توقف باروری ، یائسگی زودرس می‌تواند باعث بیماری های قلبی شود. با توجه به نوع سرطان، پزشک ممکن است داروهای جایگزین هورمونی (HRT) را برای کاهش علائم یائسگی تجویز کند. HRT بعد از شیمی درمانی آغاز می‌شود؛ اما هورمون‌ها نمی‌توانند باعث شروع مجدد فرایند تخمک‌گذاری شوند؛ بنابراین تأثیری در ناباروری زنان ندارند.
ممکن است راه‌هایی برای حفظ باروری شما وجود داشته باشد؛ اگرچه این امر برای مردان آسان‌تر از زنان است.
یائسگی زودرس

علت ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی
انواعی از عوامل و دلایل ناباروری در زنان و مردان وجود دارد. خود بیماری سرطان و درمان‌های آن مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی می‌توانند در بخش‌هایی از روند باروری تداخل کنند. ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی بستگی به دو مورد دارد: سن ، انواع و دوز داروهای شیمی درمانی.
سن
همان‌طور که میدانید با افزایش سن زنان، تعداد تخمک‌های بارور تولیدشده توسط تخمدان آن‌ها کاهش می‌یابد. وقتی‌که زنان یائسه شوند، تولید تخمک‌های بارور به‌طور کامل متوقف می‌شود.
- زنان مبتلا به سرطان کمتر از ۳۰ سال، بعد از شیمی درمانی شانس زیادی برای باروری دارند. به طور کلی، هر چه سن شما هنگام درمان سرطان کمتر باشد، احتمال بیشتری برای تولید تخمک‌های بارور بعد از شیمی درمانی وجود دارد.
- اگر سن شما نزدیک به یائسگی باشد (به طور میانگین در حدود ۵۰ سال)، احتمال بیشتری وجود دارد که بعد از شیمی درمانی دچار یائسگی شوید و در نتیجه امکان باردار شدن وجود نخواهد داشت.
- زنان ۴۰ ساله و یا بیشتر احتمال دارد بعد از شیمی درمانی دچار یائسگی شوند.

انواع و دوز داروهای شیمی درمانی
برخی از داروهای شیمی درمانی با احتمال بیشتری باعث ناباروری زنان می‌شوند؛ مانند:
- داروی سایتوکسان (Cytoxan)
- بوسولفان (Busulfan)
- کربوپلاتین (Carboplatin)
- کارموستین (Carmustine)
- کلرامبوسیل (Chlorambucil)
- سیس پلاتین (Cisplatin)
- داکاربازین (Dacarbazine)
- دوکسوروبیسین (Doxorubicin)
- ایفوزفامید (Ifosfamide)
- لوموستین (Lomustine)
- مکلرتامین (Mechlorethamine)
- ملفالان (Melphalan)
- پروکربازین (Procarbazine)
- تموزولومید (Temozolomide)
داروی پلاتینول (Platinol) و آدریامایسین (Adriamycin) دارای خطر متوسط برای ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی هستند.
از سوی دیگر، برخی داروهای شیمی درمانی با احتمال کمتری باعث ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی می‌شوند. مانند:
- متوترکسات (methotrexate)
- فلوروئوراکسیل (fluorouracil)
- وینکریستین (vincristine)
- تاکسول (Taxol)
- تاگزوتر (Taxotere)
- آبراگزان (Abraxane)
- بلومایسین (Bleomycin)
- سیتارابین (Cytarabine)
- داکتینومایسین (Dactinomycin)
- داونوروبیسین (Daunorubicin)
- فلوودارابین (Fludarabine)
- ایداروبیسین (Idarubicin)
- وینبلاستین (Vinblastine)
- جمیسیتابین (Gemcitabine)

تأثیر پیوند مغز استخوان یا سلول‌های بنیادی در ناباروری زنان
برای پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادی ، کل بدن فرد تحت شیمی درمانی با دوز بالا قرار می‌گیرد. در اغلب موارد، این فرایند باعث توقف دائمی تخمک‌گذاری توسط تخمدان و در نتیجه ناباروری زنان می‌شود. قبل از شروع درمان با پزشک خود درباره این خطرات صحبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روند پیوند مغز استخوان برای درمان سرطان خون و دیگر بیماری ها به مقاله مربوطه در همین سایت مراجعه فرمایید.

بچه‌دار شدن بعد از شیمی درمانی
پیشگیری از ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی به اندازه مردان ساده نیست؛ اما راه‌هایی برای این کار وجود دارد. برخی از راه‌های ممکن برای حفظ باروری شما عبارت‌اند از:
- انجماد جنین
- انجماد تخمک
- انجماد تخمدان
متأسفانه مشکلاتی در زمینه انجام این روش‌ها وجود دارد و این روش‌ها برای همه افراد مناسب نیستند.
انجماد جنین
ابتدا شما با مصرف داروهای باروری، تخمدان خود را برای تولید تخمک تحریک می‌کنید. سپس پزشکان تخمک‌های شما را جمع‌آوری کرده و در محیط آزمایشگاه با اسپرم شریک جنسی شما مجاور می‌کنند تا جنین ایجاد گردد. سپس این جنین‌ها تا زمانی که شما قصد بچه‌دار شدن داشته باشید، فریز می‌شوند. در آن زمان، جنین به رحم بازگردانده می‌شود تا به رشد خود ادامه دهد. به این روش لقاح آزمایشگاهی ( IVF ) گفته می‌شود.
این یک فرایند کاملاً پیچیده است و همیشه موفق نمی‌شود. میزان موفقیت در این روش بستگی بسیاری به سن شما دارد. مهم است که این نکته را بدانید که جنین حاصل مشارکت شما و شریک زندگی‌تان است. پس می‌بایست هر دوی شما با این روند موافقت نمایید.
انجماد تخمک
شما ممکن است در حال حاضر ازدواج نکرده باشید. بنابراین می‌توانید تخمک خود را منجمد کنید تا در زمان نیاز برای بارداری از آن استفاده کنید. تاکنون تنها ۲۰ کودک با استفاده از این روش در انگلیس متولد شده اند.
این پروسه بسیار شبیه IVF است. شما داروهایی برای تحریک تخمدان‌ها برای تولید تخمک فعال مصرف می‌کنید. پزشکان سپس آن‌ها را جمع‌آوری کرده و فریز می‌کنند تا زمانی که آمادگی بارداری داشتید از آن‌ها استفاده کنید.
انجماد بافت تخمدان
محققان به دنبال کسب اطلاعات کامل درباره برداشت تخمدان و انجماد آن قبل از شیمی درمانی هستند. ایده این تحقیقات این است که بافت تخمدان را پس از پایان درمان به محل خود بازگردانند. اگر بافت تخمدانی پس از آن به طور طبیعی شروع به کار کند، تخمدان‌ها ممکن است تخمک تولید کنند و بنابراین شما بارور باقی می‌مانید. در حال حاضر تنها چند مرکز در بریتانیا این خدمات را ارائه می‌کنند و تا کنون تنها ۴۰ کودک با این روش به دنیا آمده‌اند. می توانید درباره اولین نوزادی که با استفاده از انجمام تخمدان به دنیا آمد در همین سایت بخوانید.

بارداری بعد از شیمی درمانی
اکثر پزشکان متخصص زنان توصیه می‌کنند که بهتر است تا ۲ سال برای بارداری بعد از شیمی درمانی صبر کنید. نه به این علت که بارداری بر سرطان تأثیر می‌گذارد. بلکه به این دلیل که اگر سرطان قرار باشد عود کند، در عرض دو سال این اتفاق می‌افتد؛ بنابراین شما مجبورید که دوباره وارد پروسه‌های درمانی شوید و در صورت باردار بودن و یا داشتن نوزاد، این امر برای شما و کودکتان دشوار خواهد بود.
برخلاف تصور برخی از افراد، هیچ شواهدی وجود ندارد که حاملگی خطر ابتلا به سرطان سینه یا ملانوما را افزایش دهد؛ بنابراین اگر شنیده‌اید که هورمون‌های بارداری بر این سرطان‌ها تأثیر می‌گذارد، نگران نباشید.

بارداری در زمان تشخیص سرطان
اگر در هنگام تشخیص سرطان باردار بودید، با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها همه گزینه‌های پیش رو را به شما خواهند گفت.

انجام شیمی درمانی در زمان بارداری
گاهی اوقات می‌توانید شیمی درمانی را تا زمانی که نوزاد شما متولد شود کنار بگذارید. اگرچه این کار همیشه امکان‌پذیر نیست.
در برخی از انواع سرطان، ممکن است بعد از سه‌ماهه اول بارداری شیمی درمانی را آغاز کنید مانند سرطان سینه .
گاهی اوقات شما می‌توانید شیمی درمانی را در آخرین ماه‌های بارداری آغاز کنید؛ اما این بسیار نادر است و بستگی به نوع سرطان، میزان گسترش آن و داروهایی که مصرف می‌کنید، دارد.

تصمیم‌گیری
گاهی اوقات شما نیاز به شروع سریع شیمی درمانی برای کنترل سرطان دارید. در این وضعیت پزشک ممکن است احساس کند که بهتر است بارداری را پایان دهید. در اوایل بارداری این به معنای ختم بارداری و در اواخر بارداری به معنای زایمان پیش از موعد خواهد بود.
این قطعاً تصمیم بسیار بزرگی است. برای کمک به تصمیم‌گیری بهتر ممکن است نیاز به مشاوره داشته باشید.

نکاتی درباره ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی
یائسگی زودرس بعد از شیمی درمانی ممکن است موقت باشد. به عبارت دیگر ممکن است قاعدگی برای مدتی متوقف شده و دوباره بعد از شیمی درمانی آغاز گردد. این فرایند ممکن است چند ماه تا یک سال و حتی بیشتر طول بکشد.
قاعدگی همیشه به معنای باروری نیست. حتی زمانی که قاعدگی بعد از شیمی درمانی آغاز گردد، باروری شما صد در صد نیست. شما می‌بایست به پزشک متخصص باروری مراجعه کنید تا دراین‌باره نظر بدهد و شما را کمک کند.
زنانی که دوزهای بالاتری از داروهای شیمی درمانی را دریافت می‌کنند در مقایسه با افرادی که با دوز پایین درمان می‌شوند، احتمال بیشتری برای ناباوری دارند.
داروهای شیمی درمانی معمولاً به صورت ترکیبی تجویز می‌شوند نه به‌تنهایی. زمانی که به صورت ترکیبی مصرف می‌شوند، تأثیر این داروها در ناباروری می‌تواند متفاوت باشد. پس باید این مسئله را در نظر بگیرید که یک دارو در دوزهای مختلف و به شکل ترکیبات مختلف می‌تواند اثرات مختلفی هم بر روی باروری داشته باشد.
زنانی که بعد از شیمی درمانی قاعدگی نرمالی دارند با احتمال زیادی بدون هیچ مشکلی باردار خواهند شد.
وقتی که قاعدگی شما بعد از شیمی درمانی بازمی‌گردد به این معناست که برخی از تخمک‌های شما در حال بالغ شدن هستند؛ اما تعداد تخمک‌های در دسترس نسبت به قبل از شیمی درمانی کمتر خواهد بود.
با توجه به اینکه شیمی درمانی می‌تواند باعث نقایص مادرزادی شود، پزشکان توصیه می‌کنند که در دوران شیمی درمانی و تا مدتی بعد از شیمی درمانی از بارداری پیشگیری کنید. البته با روش‌های پیشگیری از بارداری نه با استفاده از قرص‌های پیشگیری .
می‌بایست حداقل ۶ ماه برای بارداری بعد از شیمی درمانی صبر کنید؛ زیرا باردار شدن با تخمکی که از طریق شیمی درمانی آسیب‌دیده است به نفع شما نخواهد بود.
بعد از شیمی درمانی بارداری ممکن است کوتاه‌مدت باشد. به این معنا که زنانی که دوران قاعدگی آن‌ها بعد از شیمی درمانی مجدداً آغاز می‌گردد همچنان در معرض یائسگی زودرس قرار دارند.
محققان در تلاش‌اند که راه‌هایی را برای توقف تخمک‌گذاری در طول شیمی درمانی بیابند. این کار می‌تواند به حفظ تخمک‌ها برای دوران بعد از شیمی درمانی کمک کند. اما اطلاعات در این زمینه هنوز به میزان کافی نیست. برخی از پزشکان معتقدند که استفاده از داروهای متوقف کننده تخمک‌گذاری مانند آگونیست GnRH (gonadotropin-releasing hormone) ممکن است توانایی داروهای شیمی درمانی در کشتن سلول‌های سرطانی را کاهش دهد. آگونیست های GnRH هورمون‌هایی هستند که علاوه بر توقف تخمک‌گذاری می‌توانند رشد سلول‌های سرطانی را در سرطان سینه متوقف یا کند کنند. همین فرایند می‌تواند باعث شود سلول‌های سرطانی حساسیت کمتری نسبت به داروهای شیمی درمانی داشته باشند.