افسردگی پس از زایمان، کی نگران کننده است؟

افسردگی پس از زایمان (PPD) بر اساس راهنمای تشخیص اختلالات روانی، یکی از انواع افسردگی می باشد، که به دلیل تغییرات جسمی، عاطفی و رفتاری که ممکن است بعد از زایمان اتفاق بیافتد، به وجود می آید. افسردگی بعد از زایمان با فاصله زمانی ۴ هفته بعد از زایمان شروع می شود. فاصله بین فراغت از بارداری و شروع افسردگی همچنین شدت افسردگی، مستقیما بر روی علائم افسردگی پس از زایمان در زنان و تشخیص آن تاثیر گذار است. با توجه به اینکه این اختلال برای مادر و نوزاد او می تواند بسیار آسیب زننده باشد؛ توصیه می شود هر چه سریعتر مدیریت بحران آغاز شود، برای این منظور می توانید از مشاوره افسردگی بهره بگیرید. در این مقاله دلایل، علائم، نشانه ها، نحوه تشخیص و درمان افسردگی بعد از زایمان در زنان توضیح داده شده است.

افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان، نوعی از افسردگی است که طیف وسیعی از تغییرات جسمی و روحی را در زنانی که تازه صاحب فرزند شده اند، توصیف می کند. تغییرات هورمونی که در جریان افسردگی بعد از زایمان اتفاق می افتد ناشی از افت سریع هورمون ها در بدن زن، بعد از تولد نوزاد می باشد. با وجود اینکه هنوز رابطه واقعی بین افت هورمون ها و افسردگی مشخص نشده است ولی در دوران بارداری سطح هورمون های استروژن و پروژسترون افزایش می یابد و بعد از زایمان به شدت افت می کند. حدود سه روز بعد از زایمان سطح این هورمون ها به میزانی که قبل از بارداری بوده برمی گردد.

میزان شیوع افسردگی بعد از زایمان در زنان
تقریبا تمامی مادران، افسردگی پس از زایمان را تجربه می کنند. اما معمولا ده درصد آنان افسردگی اساسی و طولانی تری خواهند داشت. از هر هزار نفر تقریبا یک نفر دچار نوع شدید و جدی افسردگی بعد از زایمان (جنون پس از زایمان) خواهد شد.

علائم افسردگی پس از زایمان
اغلب علائم افسردگی پس از زایمان بسیار شبیه به تغییراتی است که به طور معمول بعد از تولد نوزاد اتفاق می افتد؛ تغییر اشتها، خستگی بیش از حد، کمبود میل جنسی در زن، تغییرات مکرر خلق و خو و ... از آن جمله اند. اما علائم افسردگی دیگری در مادران افسرده وجود دارد که چندان طبیعی نیست، که می توان به موارد زیر اشاره داشت:
1- از دست دادن حس لذت
۲- احساس بی ارزشی
3- نا امیدی
۴- درماندگی
5- افکار خودکشی
۶- صدمه زن به خود، نوزاد یا اشخاص دیگر

عوامل تشدید کننده ابتلا به افسردگی بعد از زایمان
عوامل زیادی وجود دارند که خطر ابتلا به خلق پایین بعد از زایمان را افزایش می دهند که عبارتند از :
1- سابقه افسردگی: سابقه افسردگی پیش از بارداری یا در طول دوران بارداری
۲- بارداری ناخواسته: ممکن است خانم درباره بارداری دچار شک و تردید باشد و از آمادگی خود برای مادر شدن مطمئن نباشد
3- تعداد فرزندان: هر چه مادر بچه های بیشتری داشته باشد، احتمال ابتلای او به افسردگی پس از زایمان افزایش می یابد.
۴- بیماری مادر: بیماری مادر از جمله عوامل مهمی است که خطر ابتلا به افسردگی بعد از بارداری را افزایش می دهد.
5- سایر عوامل: سندروم پیش از قاعدگی، عدم توجه همسر، تنهایی، تعارضات موجود در زندگی زناشویی

انواع افسردگی پس از زایمان
سه نوع افسردگی بعد از زایمان وجود دارد که در ادامه توضیح داده خواهد شد:
افسردگی بعد از زایمان خفیف (عامیانه)
این نوع افسردگی بسیار خفیف است و در اصطلاح به آن افسردگی بعد از زایمان گفته می شود. این نوع افسردگی درست پس از زایمان در اکثر زنان رخ می دهد و از نظر روانشناسان کاملا طبیعی است. این نوع افسردگی معمولا چند ساعت تا چند هفته بعد از زایمان با فرد همراه است. آنچه که اکثر افراد به عنوان افسردگی پس از زایمان می شناسند، همین نوع از افسردگی است که معمولا برای بهبود آن به یاری درمانگر نیاز ندارند و با ارتباط با مادران دیگر و تعامل با آنها از بین خواهد رفت.
افسردگی پس از زایمان (PPD)
از لحاظ علمی این نوع افسردگی به عنوان افسردگی پس از زایمان شناخته می شود. اغلب چند روز تا چند هفته پس از تولد نوزاد اتفاق می افتد. این نوع افسردگی نه تنها برای فرزند اول بلکه برای هر نوبت زایمان اتفاق می افتد. مادران دچار احساس غم، اندوه، ناامیدی، اضطراب، تحریک پذیری مشابه با افسردگی نوع اول اما با شدت بیشتر و گسترده تر می شوند. PPD شما را از انجام کارهای روزمره باز می دارد و عملکردتان را کاهش می دهد. افسردگی بعد از زایمان بسیار جدی است و نباید مادر یا اطرافیان او نسبت به درمان افسردگی بعد از زایمان بی تفاوت باشند. چرا که علائم بیماری تشدید خواهد شد.
جنون بعد از زایمان
جنون بعد از زایمان یک بیماری روانی بسیار جدی است. علائم آن در سه ماه اول پس از زایمان در مادران ظاهر می شود. مادران مبتلا به جنون بعد از زایمان از واقعیت فاصله می گیرند و دچار توهم می شوند. سایر علائم جنون پس از زایمان شامل بی خوابی، عصبانیت، بی قراری، بی تابی، احساس سردرگمی و آشفتگی و... می باشد. در برخی از مواقع فرد نیاز به بستری شدن دارد چرا که ممکن است به خود، اطرافیانش و حتی نوزاد آسیب برساند.

اختلالات هم آیند با افسردگی بعد از زایمان
علائم اضطراب و استرس همچنین وسواس به ندرت پس از زایمان رخ می دهند. افراد مبتلا به افسردگی بعد از زایمان، همواره نگران سلامتی نوزاد خود هستند و دچار ترس های غیر منطقی نسبت به سلامت نوزاد خود می شوند. پس از زایمان ممکن است فرد دچار اختلال هراس همراه با افسردگی نیز بشود. از آنجایی که افسردگی مادر اثرات منفی زیادی در جریان رشدی کودک خود ایجاد خواهد کرد درمان افسردگی و مشاوره روانشناسی حائز اهمیت است.

درمان افسردگی پس از زایمان
درمان افسردگی بعد از زایمان بستگی به نوع و شدت افسردگی در بیمار دارد. برای درمان افسردگی بعد از زایمان از روش های درمانی مانند روان درمانی، مشارکت در گروه درمانی، داروهای ضد افسردگی و دارو های ضد اضطراب استفاده می شود. حضور یک حمایت کننده در درمان این نوع افسردگی تاثیر شگرفی خواهد داشت.برای درمان افراد مبتلا به جنون بعد از زایمان معمولا از داروهای قوی استفاده می شود و در بسیاری از موارد حتی نیاز به بستری شدن می باشد. برخلاف تصورات غالب، استفاده از داروهای مخصوص این اختلالات روانی زیر نظر پزشک مشکلی ندارد و بسیاری از مادران شیرده در طول دوران شیردهی از این داروها استفاده می کنند.

چه زمانی مادر باید برای درمان افسردگی اقدام کند؟
غفلت از درمان افسردگی بعد از زایمان و عدم درمان آن هم برای مادر و هم برای نوزاد خطرناک می باشد. در صورت مشاهده علائم زیر حتما برای معالجه باید اقدام شود:
1- ادامه پیدا کردن علائم افسردگی بیش از دو هفته
۲- پایین آمدن عملکرد فرد به صورتی که قادر به انجام کارهای روزانه و طبیعی خود نیز نباشد
3- افکار مبتنی بر صدمه رساندن به خود یا نوزاد
۴- احساس اضطراب و دستپاچگی زیاد

نکات مهم برای مقابله با افسردگی پس از زایمان
از جمله نکات مهمی که برای درمان افسردگی بعد از زایمان باید مورد توجه مادر و اطرافیان قرار بگیرد می توان به موارد زیر اشاره داشت :
1- از توانایی خود و نوزادتان باید انتظاراتی واقع بینانه داشته باشید.
۲- فعالیت های بدنی، ورزش و پیاده روی بسیار برای فرد مفید می باشد.
3- فراموش نکنید که هر کسی در زندگی روزهای خوب و روزهای بدی را خواهد داشت.
۴- افسردگی بعد از زایمان در مردان نیز رخ می دهد. زن و شوهر باید برای بهبود رابطه زناشویی و افزایش صمیمیت با همسر خود تلاش کنند.