هر آنچه که لازم است درباره درمان کیست تخمدان زنان بدانید!

کیست تخمدان یکی از بیماری‌های شایع در خانم‌ها است که ممکن است باعث چاقی، درشتی استخوان‌ها، رشد موی زاید، خصوصیات مردانه، آکنه و عادت ماهیانه نامنظم شود. عدم درمان کیست تخمدان زنان احتمال ناباروری، ابتلا به دیابت، سکته، حملات قلبی و سرطان رحم را افزایش می‌دهد.

هرچند علت اصلی برخی کیست‌های تخمدان در زنان نامعلوم است و گاهی علایمی هم ندارند اما با تغییر سبک زندگی و عادات غذایی سالم می‌توان از کیست تخمدان زنان پیشگیری نمود. در ادامه با ما همراه باشید تا با کیست تخمدان زنان، علایم و نشانه‌ها، و درمان کیست تخمدان زنان بیشتر آشنا شوید.

کیست تخمدان زنان

کیست تخمدان شبیه کیسه بسته‌ای پر از مواد مایع و شبه جامد داخل تخمدان است که از علل اصلی ناباروری در خانم‌ها محسوب می‌شود. کیست تخمدان ممکن است نشانه تومور خوش‌خیم یا بدخیم باشد.

بیشتر بخوانید: علایم کیست تخمدان در پریودی چیست؟

علایم کیست تخمدان زنان

بیشتر کیست‌ها بدون نشانه هستند و به صورت اتفاقی حین معاینه برای مورد دیگری مشاهده می‌شوند. گاهی هم علایمی که بروز می‌کنند شبیه علایم سایر بیماری‌ها مثل عفونت دستگاه ادراری، حاملگی خارج رحمی، مشکلات کلیوی یا سرطان روده هستند:

• اختلال در پریودی
• خون‌ریزی واژینال بی‌دلیل
• درد لگن
• درد مبهم در قسمت پایین کمر و ران‌ها
• درد درست قبل از شروع یا پایان قاعدگی
• درد در ناحیه لگن خاصر یا شکم حین برقراری رابطه جنسی
• درد حین دفع مدفوع
• فشار روی روده یا حرکات مکرر روده
• تکرر ادرار یا اختلال در دفع ادرار
• کاهش وزن بی‌دلیل
• حساس شدن نوک پستان
• احساس سیری بعد از خوردن غذای کم
• نفخ یا ورم شکم

انواع کیست تخمدان

کیست تخمدان زنان دو دسته اصلی دارد. متداول‌ترین نوع کیست تخمدان زنان، کیست‌های کارکردی هستند که با دوره پریودی روی می‌دهند و خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند.

دسته دوم، کیست‌های پاتولوژیک هستند که ربطی به دوره پریودی ندارند. این کیست‌ها ممکن است سرطانی و بدخیم یا بی‌خطر باشند. انواع مختلف کیست‌های تخمدانی عبارتند از:

کیست‌های فولیکول

فولیکول در دوره پریودی، تخمکی آزاد نمی‌کند. شایع‌ترین نوع کیست تخمدان زنان هستند که معمولا علایمی نداشته و طی یک تا سه ماه برطرف می‌شوند.

کیست جسم زرد

اگر کیسه‌ای که تخمک آزاد کرده به‌شکل معمول منقبض نشده و پر از مایع شود، کیست جسم زرد تشکیل می‌گردد. جسم زرد بافت داخل تخمدان است که از آزاد شدن تخمک از فولیکول ایجاد می‌شود. در صورت عدم بارداری، جسم زرد پاره شده و از بین می‌رود. معمولا این کیست جسم زرد علایمی نداشته و خود به خود طی چند هفته برطرف می‌شود.

کیست آندومتریوم

علت آن آندومتریوز است که بافت آندومتر مانند بیرون از رحم رشد می‌کند. کیست آندومتریوم باعث درد در قاعدگی و رابطه جنسی می‌شود.

کیست درموئید

این کیست‌ها معمولا از سلول‌هایی به‌وجود آمده که از بدو تولد در بدن هستند و ممکن است هرجایی از بدن از جمله تخمدان را درگیر کنند.

کیست آدنوما

کیست‌های حاوی مایع آبکی هستند.

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک

از تشکیل تعداد زیادی سلول کوچک ایجاد شده و باعث درد و مشکلات باروری در خانم‌ها می‌شود.

بیشتر بخوانید: شایع ترین سرطان ها در زنان، بشناسید و پیشگیری کنید

سرطان تخمدان

به‌خاطر کیست‌های سرطانی است که معمولا نادر هستند. کیست‌های تخمدان زنان ممکن است ساده یا پیچیده باشند. کیست‌ ساده حاوی مایعات است درحالی‌که کیست‌های تخمدانی پیچیده حاوی خون یا ماده شبه جامد و سفت هستند.

علل ایجاد کیست تخمدان زنان

کیست تخمدان زنان بسته به نوع کیست بنا به دلایل مختلفی به‌وجود می‌آید:

• فاکتورهای هورمونی و داروهای مربوط به تخمک‌گذاری
• ابتلا به آندومتریوز
• کیست جسم زرد در دوران بارداری
• عفونت‌ تخمدان و لوله‌های فالوپ

تشخیص کیست تخمدان زنان

کیست تخمدان زنان ممکن است حین معاینه لگن یا آزمایش عکس رادیولوژی یا سونوگرافی لگن مشخص شود. بسته به سایز کیست و اینکه کیست تخمدان حاوی مایعات است یا جامد، پزشک آزمایش‌هایی را برای تعیین نوع و شیوه درمان کیست تخمدان زنان تجویز می‌کند.

معمولا سرطان تخمدان در خانم‌های کمتر از ۴۰ سال رواج ندارد و بعد از ۴۰ سالگی، ریسک سرطانی بودن کیست‌های تخمدانی بالاتر می‌رود.

می‌توانید با مراجعه به کلینیک نی‌ نی بان از مشاوره پزشکان و متخصصان زنان و زایمان، و فوق تخصص غدد بهره‌مند شوید. روش‌های متداول تشخیص کیست تخمدان زنان عبارتند از:

• آزمایش بارداری
• سونوگرافی لگن
• لاپاروسکوپی
• آزمایش نشانگر تومور

گاهی کیست‌های کمتر شایع به‌وجود می‌آیند که پزشک حین معاینه جسمی کشف می‌کند. کیست‌های تخمدانی سفت و جامد که بعد یائسگی روی می‌دهند ممکن است سرطانی (بدخیم) باشند. به‌همین دلیل است که انجام معاینات لگنی به‌صورت منظم توصیه می‌شود.

درمان کیست تخمدان زنان

درمان کیست تخمدان زنان به سن، نوع و اندازه کیست به‌علاوه علایم فرد بستگی دارد. پزشک بر اساس این موارد، روش‌های زیر را برای درمان کیست تخمدان زنان تجویز می‌کند:

کنترل، مراقبت و انتظار

در بیشتر موارد درمان کیست تخمدان زنان، راه حل این است که صبر کنید و چندماه بعد دوباره آزمایش بدهید تا ببینید که کیست تخمدان همچنان هست یا خیر. این روش درمان کیست تخمدان زنان در صورتی تجویز می‌شود که علایمی نداشته باشید و سونوگرافی هم یک کیست کوچک حاوی مایعات را نشان بدهد. برای بررسی تغییر سایز یا ظاهر کیست می‌توانید در آزمایش‌های بعدی، سونوگرافی لگن هم بدهید.

دارو

داروهای هورمونی ضدبارداری مثل قرص‌های جلوگیری، مانع از تخمک‌گذاری می‌شوند. مصرف این داروها می‌تواند مانعی برای ایجاد کیست تخمدان زنان باشد. اما مصرف قرص‌های ضدبارداری کمکی به از بین بردن کیست‌های موجود نمی‌کند.

جراحی

متخصص زنان در مواردی که کیست تخمدان زنان بزرگ باشد، شبیه کیست‌های کارکردی نباشد، بزرگ شده یا درد ایجاد کند، گزینه برداشتن و بیرون آوردن کیست را مطرح می‌کند. برخی کیست‌ها را می‌توان بدون بیرون آوردن تخمدان (سیستکتومی) بیرون آورد. در مواردی هم برای درمان کیست تخمدان زنان چاره‌ای نیست که تخمدان همراه با کیست بیرون آورده شود (اوفورکتومی).

جراحی کیست تخمدان زنان به‌صورت تقریبا غیرتهاجمی با لاپاروسکوپ و ابزاری انجام شده که از طریق برش‌های کوچکی وارد شکم می‌شوند. لاپاروسکوپ که ابزار سبک و نازکی است از طریق برش کوچکی وارد شکم می‌شود تا پزشک یا متخصص بتواند تخمدان و کیست تخمدان زنان را مشاهده کند.

اگر کیستی وجود داشته باشد، درمان کیست تخمدان زنان معمولا در همان مرحله انجام می‌شود. برای این کار که عمل جراحی محسوب می‌شود بیهوشی لازم است. در صورتی که کیست بزرگ باشد یا احتمال سرطان تخمدان داده شود، جراحی باز مطرح می‌شود.

کیست تخمدان زنان که بعد یائسگی رشد می‌کند گاهی سرطان است. در چنین مواقعی باید به متخصص سرطان زنان مراجعه کنید. شاید لازم باشد برای درمان کیست تخمدان، رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان درآورده شوند. در مواردی هم لازم است از شیمی درمانی یا پرتودرمانی برای درمان کیست تخمدان زنان استفاده شود.

روش‌های خانگی درمان کیست تخمدان زنان

• کاهش مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات مثل سیب‌زمینی، ماکارونی، برنج و نان.
• مصرف بیشتر خوراکی‌های حاوی سبوس و غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر
• حذف چربی‌های اشباع شده و استفاده از روغن‌های سالم و اشباع نشده
• مصرف لبنیات کم چرب
• حذف غذاهای فرآوری شده و پرچرب، دود، نمک سود و کنسروی
• پرهیز از مصرف غذاهای حاوی نوشیدنی‌های مصنوعی
• پرهیز از مصرف نمک زیاد
• کاهش وزن و حفظ تناسب اندام
• کاهش میزان کالری دریافتی روزانه
• انجام فعالیت‌های ورزشی (حداقل ۲۰ دقیقه در روز)
• حذف استرس از زندگی
• پرهیزاز مصرف شیرینی‌جات، پاستا، غذاهای حاوی شکر، آبمیوه‌های شیرین صنعتی، نان سفید و بدون سبوس.

سوالات متداول

کیست تخمدان زنان به سرطان تبدیل می‌شود؟

کیست خوش‌خیم و بدخیم داریم که نوع بدخیم آن ممکن است به سرطان تخمدان تبدیل شود.

کیست تخمدان زنان در بارداری خطرناک است؟

معمولا کیست تخمدان زنان در بارداری حین سونگرافی به‌صورت تصادفی دیده می‌شود. بیشتر کیست‌های تخمدان زنان در بارداری خوش‌خیم هستند و بدون درمان خودبه‌خود برطرف می‌شوند. اما کیست‌های بزرگ که احتمال پارگی دارند ممکن است در بارداری خطرناک باشند بنابراین باید بلافاصله جراحی شوند.

آیا کیست تخمدان زنان در طول یائسگی یا بعد یائسگی اتفاق می‌افتد؟

کیست تخمدان ممکن است در هر زمانی چه حین بارداری یا حین بازنشستگی اتفاق بیفتد. برخی کیست‌ها به چرخه پریودی ربط دارند و قبل از یائسگی دیده می‌شوند اما برخی کیست‌ها هم بعد یائسگی بیرون می‌زنند.

می‌توان از کیست تخمدان زنان جلوگیری نمود؟

هیچ راهکاری برای جلوگیری از پیشرفت کیست تخمدان وجود ندارد.

آیا با وجود کیست تخمدان می‌توان باردار شد؟

ناباروری بعد از ۱۲ ماه تلاش و عدم موفقیت مشخص می‌شود. کیست تخمدان آندومتریوز ممکن است باعث ناباروری شود.

آیا کیست تخمدان زنان باعث مرگ می‌شود؟

درمان کیست‌های تخمدان سرطانی ضروری است و عدم درمان آن‌ها باعث عفونت، چرک و آبسه کردن می‌شود. پاره شدن آبسه داخل بدن، احتمال مسممویت خونی را دارد.

عوارض کیست تخمدان زنان کدامند؟

معمولا کیست‌های تخمدانی کوچک و بدون نشانه هستند. فشار، ورم، نفخ یا درد در سمت پایین شکم در سمت کیست از عوارض کیست تخمدان زنان هستند.

بیشتر بخوانید: معاینات لازم زنان، دهه چهل سالگی چیست؟

کلام آخر

کیست تخمدان زنان بیماری نسبتا شایعی در خانم‌ها است که معمولا علایم و نشانه‌ای ندارد و بدون درمان خاصی خودبه‌خود برطرف می‌شود. هرچند این احتمال وجود دارد که بعضی کیست‌ها بزرگ شده، پاره شوند یا باعث تاب خوردگی تخمدان شوند که نتیجه‌اش درد و احتمالا خونریزی خواهد بود. برخی کیست‌های تخمدان به مرور زمان سرطانی می‌شوند.

در صورت مشاهده علایمی مثل درد شکمی شدید و خونریزی باید بلافاصله به‌ پزشک مراجعه کنید چرا که این علایم نشانه وجود کیست تخمدان زنان هستند که نیازمند درمان فوری است.