آزمایش کولپوسکوپی چگونه انجام میشود؟

آزمایش کولپوسکوپی به منظور معاینه دقیق دهانه رحم، واژن و فرج با هدف تشخیص نشانه های بیماری انجام میشود. پزشک در این آزمایش از وسیله خاصی به نام کولپوسکوپ استفاده میکند. چنانچه نتیجه تست پاپ اسمیر غیرعادی باشد، پزشک توصیه میکند که کولپوسکوپی انجام شود. اگر پزشک حین کولپوسکوپی متوجه وجود ناحیه ای با سلولهای غیرعادی شود، نمونه ای از بافت (بیوپسی) را برمیدارد و برای بررسی به آزمایشگاه میفرستد. بسیاری از بانوان قبل از انجام کولپوسکوپی دچار اضطراب میشوند، اما اگر اطلاعات بیشتری از نحوه انجام این آزمایش داشته باشید، مسلماً احساس راحتی بیشتری خواهید کرد.

دلایل انجام کولپوسکوپی
چنانچه ناهنجاری هایی در آزمایش پاپ اسمیر یا معاینه لگن وجود داشته باشد، آزمایش کولپوسکوپی توصیه میشود. آزمایش کولپوسکوپی برای تشخیص عارضه های زیر کاربرد دارد:
-زگیل تناسلی
-التهاب دهانه رحم (سرویسیت)
-تغییرات پیش سرطانی در بافت دهانه رحم
-تغییرات پیش سرطانی در بافت واژن
-تغییرات پیش سرطانی در فرج

آماده شدن برای کولپوسکوپی
توصیه های مربوط به آمادگی قبل از کولپوسکوپی به شرح زیر است:
-در دورانی که عادت ماهانه هستید، برای کولپوسکوپی وقت نگیرید.
-از یک یا دو روز قبل از کولپوسکوپی، رابطه واژینال نداشته باشد.
-از یک یا دو روز قبل از آزمایش از تامپون استفاده نکنید.
-داروهای واژن را از دو روز قبل از کولپوسکوپی مصرف نکنید.
-داروهای مسکن بدون نسخه، مانند ایبوپروفن (ادویل، مورتین IB و اقلام مشابه) یا استامینوفن (تایلنول و اقلام مشابه) قبل از کولپوسکوپی مصرف کنید.

کنترل اضطراب قبل از کولپوسکوپی
بسیاری از بانوان قبل از کولپوسکوپی دچار اضطراب میشوند و این اضطراب باعث میشود که در مجموع ناراحتی بیشتری را تحمل کنند. بیماران مضطرب به سختی میتوانند تمرکز کنند و حتی خوابشان به هم میریزد. به علاوه بانوانی که حین انجام کولپوسکوپی اضطراب دارند، بیشتر از افرادی که راهی را برای کنترل کردن و مدیریت اضطرابشان یافته اند، دچار درد میشوند. از طرفی احتمال دارد که اضطراب شدید بیماران را وادار کند که از انجام آزمایش صرف نظر کنند. راهکارهای زیر کمک میکند تا بر اضطراب خود غلبه کنید:
-از پزشک معالجتان بخواهید که بروشور یا جزوه ای را درباره کولپوسکوپی و نحوه انجام آن در اختیارتان بگذارد.
-تمام سوالات یا نگرانی های خود را درباره عمل یادداشت کنید و درباره آنها قبل از شروع کولپوسکوپی با پزشک معالجتان صحبت کنید.
-فعالیتهایی را انجام دهید که آرامتان میکند؛ برای مثال مدیتیشن یا ورزش کنید و وقت بیشتری را با دوستان و اعضاء خانواده بگذرانید.
-دستگاههای کوچک و قابل حمل پخش موسیقی، مانند MP۳ player را در روز آزمایش همراه داشته باشید و از پزشک معالجتان اجازه بگیرید که حین آزمایش به موسیقی گوش کنید. بانوانی که در زمان انجام کولپوسکوپی به موسیقی گوش میدهند، درد و اضطراب کمتری را تحمل میکنند.

روش انجام کولپوسکوپی
کولپوسکوپی در مطب پزشک و به صورت سرپایی انجام می شود و در صورت مشاهده بافت مشکوک نیاز به برداشتن نمونه توسط بیوپسی است.

مراحل کولپوسکوپی
کولپوسکوپی معمولاً در مطب انجام میشود و ۲۰ ـ ۱۰ دقیقه طول میکشد. بیمار روی تخت دراز میکشد و پاهایش را، مانند زمان انجام پاپ اسمیر یا معاینه لگن روی تکیه گاه میگذارد. پزشک اسپکولوم فلزی را وارد واژن میکند، اسپکولوم دیواره های واژن را باز نگه میدارد تا پزشک بتواند دهانه رحم را ببیند. سپس متخصص وسیله بزرگنمایی مخصوصی به نام کولپوسکوپ را چند سانتیمتر وارد فرج میکند. سپس نور را داخل واژن می تاباند و همان طور که از دوربین دوچشمی استفاده میکنید، پزشک نیز از پشت لنز کولپوسکوپ، داخل واژن را بررسی میکند. مخاط دهانه رحم و واژن با پنبه پاک میشود؛ ممکن است پزشک ناحیه را با محلولی از سرکه یا مواد دیگر شستشو دهد. این شستشو با خارش یا سوزش خفیفی همراه است، اما کمک میکند که سلولهای مشکوک بهتر دیده شود.

مراحل نمونه برداری
چنانچه متخصص متوجه وجود ناحیه مشکوکی شود، نمونه کوچکی از بافت را برمیدارد و به آزمایشگاه میفرستد. متخصص از وسیله بیوپسی تیزی برای برداشتن تکه کوچکی از بافت استفاده میکند. چناچه چند ناحیه مشکوک وجود داشته باشد، بیوپسی چند بار انجام میشود. احساس بیمار در زمان نمونه برداری به محل انجام بیوپسی و بافتی که برداشته میشود، بستگی دارد:
-بیوپسی دهانه رحم: نمونه برداری از دهانه رحم با احساس ناراحتی مختصری همراه است، اما معمولاً دردناک نیست. بیماران فشار یا انقباض خفیفی را حس میکنند.
-بیوپسی واژن: چون نمونه برداری از بخش پایینی واژن یا فرج دردناک است، پزشک ناحیه را به طور موضعی بیحس میکند.پزشک محلولی شیمیایی را برای متوقف کردن خونریزی بعد از بیوپسی، روی ناحیه عمل استعمال میکند.

مراقبت بعد از کولپوسکوپی
چنانچه نمونه برداری حین کولپوسکوپی انجام نشده باشد، بعد از اتمام معاینه محدودیتی برای فعالیت کردن ندارید. لکه بینی یا خونریزی خفیف واژن به مدت یک تا دو روز بعد از کولپوسکوپی طبیعی است. اما اگر نمونه برداری هم انجام شده باشد، ممکن است با عوارض زیر مواجه شوید:
-درد واژن یا فرج که یک یا دو روز ادامه دارد.
-خونریزی خفیف واژن که چند روز ادامه دارد.
-خروج ترشحات تیره از واژن
برای جمع کردن خون یا ترشحات از نوار بهداشتی استفاده کنید. استفاده از تامپون، دوش واژینال یا برقراری رابطه جنسی واژینال تا یک هفته بعد از بیوپسی یا تا هر زمانی که پزشک دستور داده، ممنوع است.

نتایج
قبل از ترک کلینیک سوال کنید که جواب آزمایش چه زمانی آماده میشود. همچنین شماره تلفن کلینیک را بگیرید تا اگر جواب در زمان تعیین شده، آماده نشد، بتوانید پیگیری کنید. پزشک با توجه به نتایج کولپوسکوپی تشخیص میدهد که آیا به آزمایشهای بیشتر یا درمان نیاز دارید یا خیر. نتیجه کولپوسکوپی و یا نمونه برداری ممکن است نرمال یا غیرنرمال باشد که هر یک را در این بخش توضیح میدهیم.
نرمال
از هر ده بیماری که کولپوسکوپی انجام میدهند، نتایج چهار نفر نرمال است؛ یعنی این که هیچ سلول غیرعادی حین آزمایش مشاهده نمیشود. در این شرایط توصیه میشود که غربالگری دهانه رحم طبق معمول ادامه داده شود.
غیرنرمال
از هر ده خانمی که کولپوسکوپی انجام میدهند، شش نفر سلولهای غیرعادی در دهانه رحم دارند و باید درمان را برای از بین بردن و برداشتن این سلولها شروع کنند. ممکن است اصطلاحات CIN یا CGIN را حین صحبت درباره نتایج نمونه برداری از زبان پزشک بشنوید، این اصطلاحات در علم پزشکی برای اشاره به سلولهای غیرعادی به کار برده میشود. بعد از این اصطلاحات معمولاً عدد نیز به کار برده میشود، برای مثال CIN ۱، این عدد بیانگر احتمال سرطانی شدن سلولها است؛ هرچه عدد بالاتر باشد، خطر ابتلا به سرطان در صورت برداشته نشدن سلولها نیز بالاتر است.
-CIN I: دیسپلازی (سلولهای غیرعادی) خفیف
-CIN II: دیسپلازی متوسط
-CIN III: دیسپلازی شدید، کارسینون درجا
-سرطان دهانه رحم

خطرها و عوارض جانبی کولپوسکوپی
کولپوسکوپی عمل بسیار ایمنی است که هیچ گونه مشکل جدی را به دنبال ندارد. عوارض جانبی شایع مربوط به کولپوسکوپی عبارت است از:
-ناراحتی یا درد
-ترشحات قهوهای رنگ واژن: این ترشحات نتیجهی استفاده کردن از مایعی است که برای مشخص کردن سلولهای غیرعادی دهانه رحم به کار برده شده است. این ترشحات به سرعت از بدن دفع و تمام میشود.
-خونریزی جزئی: چنانچه نمونهبرداری انجام شده باشد، با خونریزی خفیفی مواجه میشوید که ظرف سه تا پنج روز متوقف میشود.
-نشانه ها و علائم نگران کننده ی بعد از کولپوسکوپی به شرح زیر است:
-خونریزی شدیدتر از خونریزی های معمول قاعدگی
-لرز
-تب
-شکم درد شدید
چنانچه بعد از کولپوسکوپی با نشانه ها و علائم فوق روبرو شدید، حتماً با پزشک معالجتان تماس بگیرید.

درمان برای برداشتن سلول های غیرعادی
چنانچه احتمال سرطانی شدن سلولهای غیرعادی متوسط تا بالا باشد، پزشک توصیه میکند که این سلولها برداشته شود. در این بخش به معرفی چند درمان ساده و موثر برای برداشتن سلولهای نابه هنجار میپردازیم.
برش حلقوی بزرگ در ناحیه تغییرشکل (LLETZ)
عمل LLETZ برای برداشتن بافت دهانه رحم به منظور بررسی و درمان تغییرات پیش سرطانی دهانه رحم انجام میشود. در این عمل سیم حلقوی باریکی که با جریان برق داغ شده است، مانند تیغ عمل میکند و جراح بافت غیرعادی را با این سیم از ناحیه تغییرشکل داده دهانه رحم برمیدارد. پزشک گاهی اوقات تمام سلولهای غیرعادی مشخص را برمیدارد. عمل LLETZ معمولاً تحت بیحسی موضعی در مطب انجام میشود، هرچند عمل در صورت لزوم تحت بیهوشی عمومی و در بیمارستان انجام میشود. عمل LLETZ تقریباً ده دقیقه زمان میبرد و گاهی اوقات همزمان با کولپوسکوپی و بیوپسی انجام میشود. بافت خارج شده از دهانه رحم برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه فرستاده میشود. نتیجه آزمایش ظرف تقریباً یک هفته آماده میشود.
عوارض جانبی LLETZ
انقباض های شکمی و خونریزی واژینال از عوارض شایع بعد از LLETZ است که معمولاً ظرف چند هفته برطرف میشود. برای این که دهانه رحم فرصت التیام داشته باشد و دچار عفونت نشوید، بهتر است که به مدت ۶ ـ ۴ هفته بعد از عمل از تامپون استفاده نکنید و رابطه جنسی نداشته باشید.LLETZ معمولاً تاثیری بر قدرت باروری نمیگذارد، اما ممکن است احتمال زایمان زودرس را اندکی افزایش دهد. بنابراین اگر در این مورد نگرانی دارید، قبل از عمل با پزشک معالج خود مشورت کنید.
جراحی با لیزر
از لیزر برای برداشتن بافت از دهانه رحم و درمان بعضی تغییرات پیشسرطانی دهانه رحم استفاده میشود. پزشک آمپول بیحسی موضعی را در دهانه رحم تزریق میکند و بافت را با پرتو لیزر از بین میبرد. کارآمدی جراحی با لیزر به اندازه LLETZ است و چنانچه سلولهای پیش سرطانی تا دیوارهی واژن پیش رفته باشد یا اگر ضایعه روی دهانه رحم بسیار بزرگ باشد، انتخاب بهتری از LLETZ محسوب میشود. عوارض جانبی جراحی با لیزر مشابه عوارض عمل LLETZ است.
نمونه برداری مخروطی
نمونه برداری مخروطی با هدف تعیین عمق انتشار سلولهای سرطانی در بافت زیر سطح دهانه رحم انجام میشود. همچنین این روش برای درمان تومورهای بسیار کوچک و در مراحل اولیه نیز کاربرد دارد. این عمل به این دلیل نمونه برداری مخروطی گفته میشود، که در آن تکه مخروطی شکلی از بافت دهانه رحم برداشته میشود. نمونه برداری مخروطی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود و نیاز به یک روز یا یک شب بستری شدن دارد. نتایج معمولاً ظرف یک هفته آماده میشود.
عوارض جانبی نمونه برداری مخروطی
خونریزی خفیف یا انقباض های شکمی تا چند روز بعد از بیوپسی مخروطی ادامه دارد. به مدت چند هفته از انجام دادن فعالیت های بدنی سنگین خودداری کنید، چون ممکن است این فعالیتها خونریزی را شدیدتر کند یا باعث شروع مجدد خونریزی شود. اگر خونریزی بعد از دو هفته متوقف نشد، خونریزی شدیدتر شد یا با بوی بدی همراه شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. برای این که دهانه رحم فرصت التیام یافتن داشته باشد و دچار عفونت نشوید، برقراری رابطه جنسی یا استفاده از تامپون به مدت ۶ ـ ۴ هفته بعد از عمل ممنوع است. ممکن است نمونه برداری مخروطی عضلات دهانه رحم را ضعیف کند، بنابراین اگر قصد دارید در آینده باردار شوید، حتماً قبل از عمل با پزشک مشورت کنید. البته بعد از بیوپسی مخروطی هم امکان باردار شدن وجود دارد، اما این عمل خطر سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش میدهد. برخی بانوانی که بعد از نمونه برداری مخروطی باردار میشوند، برای این که دهانه رحمشان تقویت شود، بخیه هایی داخل آن زده میشود. این بخیه ها معمولاً بعد از زایمان کشیده میشود.