علائم هیپوگلیسمی در بارداری، چیست و چه عللی دارد؟

هنگامی که فردی باردار است، به دلیل تغییر در نحوه تنظیم بدن و متابولیزه کردن گلوکز، ممکن است دچار قند خون شود. هیپوگلیسمی در زنان مبتلا به دیابت یا دیابت حاملگی شایع است. هیپوگلیسمی اصطلاحی است که در آن قند خون کاهش پیدا می‌کند. هنگامی که شخصی قند خون کمی دارد، فکر کردن یا تمرکز برایش دشوار است و ممکن است حتی غش کند.
زنانی که در حین بارداری علائم هیپوگلیسمی را مشاهده می‌کنند، باید برای اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلا به دیابت مورد آزمایش قرار بگیرند. هرچند که شایع‌ترین علت هیپوگلیسمی مربوط به بارداری است. در این مقاله، نگاهی دقیق به هیپوگلیسمی در دوران بارداری خواهیم انداخت و با علایم، علل، عوامل خطر و تاثیر آن بر نوزاد خواهیم پرداخت.

هیپوگلیسمی و بارداری
زنان مبتلا به دیابت به ویژه در هنگام بارداری در معرض کمبود قند خون هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۰۸ در مورد زنان باردار مبتلا به دیابت نوع ۱، نشان داد که حدود ۴۵ درصد از آن‌ها به ویژه در سه ماهه اول و دوم کاهش قند خون را تجربه می‌کنند.
در هیپوگلیسمی نیز به نوعی رد پای هورمون انسولین دیده می‌شود. انسولین هورمونی است که به کنترل سطح گلوکز بدن کمک می کند. یکی از تغییراتی که زنان حامله طی بارداری با آن روبرو می شوند تغییر در سطح گلوکوز یا قند خون است. انسولین میزان گلوکوز خون را مدیریت میکند اما تولید گلوکوز طی بارداری به واسطه جفت، افزایش پیدا میکند.
این افزایش گلوکوز برای بدن کمی دردسر ساز می‌شود. زیرا هورمون انسولین در حالت عادی به اندازه کافی قادر به مدیریت گلوکوز در سطح بالا نخواهد بود. هنگامی که بدن نمی‌تواند به اندازه کافی در پاسخ به افزایش گلوکوز، انسولین تولید کند، یک زن باردار ممکن است به دیابت حاملگی مبتلا شود. به این شرایط مقاومت به انسولین نیز گفته میشود.
در نتیجه این عوامل، بیشتر محتمل است که یک زن باردار دچار قند خون بالا یا هایپرگلیسمی شود. اما در بیشتر موارد بدن زنان حامله بخاطر به تعدیل رساندن سطح گلوکوز و توانایی انسولین برای مدیرت آن، اقدام به کاهش قند خون یا هیپوگلیسمی می‌کند.

علائم
عمده سوخت سلول های بدن گلوکوز و قند خون است. با کاهش میزان قند خون بدن در تغذیه سلول های خود با مشکل مواجه می‌شود. ضعف و سرگیجه دو نتیجه شایع هیپوگلیسمی هستند. علائم دیگر این وضعیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
لرز
تعریق
سردرد
تاری دید
بیحالی
خشم و عصبانیت
اضطراب
عدم تمرکز
کاهخش توانایی تفکر
بروز آریتمی
رنگ پریدگی پوست
وقتی شخصی دچار هیپوگلیسمی شدید است، ممکن است علائم جدی تری از قبیل تشنج، غش یا از بین رفتن هوشیاری را تجربه کند.

علل و عوامل خطر
خانم های باردار پس از تجربه علایم کاهش قند خون باید با پزشک صحبت کنند. طی این دوره ۲ نوع هیپوگلایسمی دیده میشود:
هیپوگلیسمی واکنش پذیر (Reactive): چند ساعت پس از صرف غذا سطح قند خون افت پیدا می‌کند. (این مورد در افراد دیابتی بیشتر دیده می‌شود)
هیپوگلیسمی ناشتا (Fasting): کاهش سطح غیرمنتظره و شدید قند خون بین وعده های غذایی (بیشتر در کسانی دیده میشود که با مشکل دیگری به غیر از دیابت مواجه هستند.)

شایع ترین دلایل پایین بودن قند خون در دوران بارداری عبارتند از
دیابت
دیابت عامل اصلی بروز هیپوگلیسمی در دوران بارداری است. با این حال، هایپرگلیسمی در مقایسه با هیپوگلیسمی در دوران بارداری شایع‌تر است. هرچند که هر دو می توانند در مراحل مختلف بارداری رخ دهند.
سطح بالای قند خون یا هیپرگلیسمی در هر دو دیابت نوع ۱ (که در آن بدن قادر به تولید مقادیر کافی انسولین نیست) و دیابت نوع ۲ (که در آن بدن به انسولین مقاوم شده است.) ایجاد می‌شود. اگر فرد داروهای دیابت مصرف کند یا به اندازه کافی غذا نخورد، قند خونش کاهش پیدا میکند.
گاهی اوقات، تغییرات هورمونی و سایر تغییرات در دوران بارداری می تواند باعث شود زنان مبتلا به دیابت حتی بدون دارو به هیپوگلیسمی مبتلا شوند. به همین دلیل برای زنان مبتلا به دیابت بسیار مهم است که رژیم های غذایی متعادلی مصرف کنند و قند خون خود را در تمام دوران بارداری با دقت کنترل کنند.
دیابت بارداری
برخی از خانم‌ها در دوران بارداری دچار دیابت حاملگی می‌شوند. این وضعیت به دلیل مقاومت به انسولین، تغییرات هورمونی در بدن این افراد ایجاد میکند. این وضعیت همچنین می‌تواند به خصوص در زنانی که داروی دیابت مصرف می‌کنند یا به اندازه کافی غذا نمی‌خورند باعث هیپوگلیسمی شود.
بیماری صبحگاهی
سطح قند خون در افرادی که کربوهیدرات کافی مصرف نمی‌کنند می‌تواند بسیار کم شود. در صورت بروز مکرر استفراغ، زنان مبتلا به بیماری شدید صبحگاهی ممکن است قند خون کمی داشته باشند. زنانی که شرایط زیر را به صورت مکرر تجربه می‌کنند باید با پزشک خود ملاقات کنند:
روزانه استفراغ می‌کنند
وزن نمیگیرند
یا احساس سرگیجه دارند
سبک زندگی
سبک زندگی ناسالم میتواند باعث بروز هیپوگلیسمی شود. برخی از فاکتورهای تاثیر گذار سبک زندگی برای کاهش قند خون عبارتند از:
کم خوری
بیش از حد ورزش کردن
نوشیدن الکل
اختلالات خوردن
دارو
داروهای دیابت می‌توانند قند خون را کاهش دهند. هنگامی که یک فرد به اندازه کافی غذا نمی خورد و یا بیش از حد از داروی دیابت استفاده می‌کند ، ممکن است به صورت خطرناکی سطح قند خونش افت کند.
برخی داروهای کاهش دهنده سطح قند خون عبارتند از:
سالیسیلات یا تسکین دهنده های درد از جمله آسپرین
آنتی بیوتیک های سولفا
پنتامیدین، ​​داروی پنومونی
داروی مالاریا به نام کینین
برخی اختلالات پزشکی
چندین بیماری نادر می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شوند. این شرایط ممکن است بر رشد جنین در رحم نیز تاثیر بگذارند بنابراین تشخیص و درمان به موقع آن‌ها بسیار مهم است.
برخی از اختلالی که می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود شامل موارد زیر است:
تومورهای پانکراس
نارسایی ارگان‌ها
عدم تعادل هورمون، به ویژه در کورتیزول و گلوکاگون
کمبود برخی از آنزیم های خاص
جراحی اخیر معده

آیا قند خون پایین روی کودک تأثیر می گذارد؟
افت خفیف سطح قند خون بعید است به رشد جنین آسیبی برساند، مگر اینکه تحت شرایطی به مادر آسیبی وارد شود و از طریق او به نوزاد منتقل شود. در بیشتر موارد، خورذن یک غذای سالم یا تجویز دارو توسط پزشک مانع از بروز خطر هرگونه آسیبی می‌شود.

نکات پایانی
هیپوگلیسمی در دوران بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیا‌فتد. تشخیص صحیح و به موقع این وضعیت ضروری است، زیرا هیپوگلیسمی و دیابت می‌توانند اثرات منفی بر روی زایمان و سلامتی نوزاد در حین تولد داشته باشند. با این وجود، مراقبت صحیح پزشکی و مدیریت میزان قند خون می‌تواند به ایمنی مادر و نوزاد کمک کند.