علائم سردرد کودکان، چیست و چه درمانی دارد؟

دلایل زیادی برای سردرد گرفتن کودکان وجود دارد. از استرس گرفته تا نداشتن خواب کافی و ضعیف بودن چشم، سردرد شکل های متفاوتی هم دارد. شناختن دلایل و نوع سردرد به شما و فرزندتان در مقابله و پیشگیری از آن خیلی کمک می کند.

دلایل سردرد کودکان
اگرچه سردرد در کودکان زیاد معمول نیست اما بعضی کودکان خیلی از این مشکل گله می کنند. دلایل زیادی برای سردرد کودکان وجود دارد.
۱٫ بیماری
یکی از شایع ترین علت سردرد کودکان بخاطر مشکلاتی مثل سرماخوردگی، تب، آنفولانزا یا حتی عفونت های سینوسی است. و هر وقت این مشکل و بیماری خوب شد، سردرد ناشی از آن هم برطرف می شود. بخاطر اینکه در زمان بیماری آب بدن کودک کم می شود و این سردرد ناشی از کم شدن آب بدن کودک است.
۲٫ آسیب به سر
ضربه وارد شدن به سر هنگام بازی کردن می تواند منجر به سردرد شود. اگرچه این مشکل جدی نیست، اما اگر حس می کنید ضربه ی وارد شده خیلی محکم بوده، کودکتان را نزد پزشک ببرید. مخصوصا اگر سردرد کودکتان همچنان ادامه داشته باشد و بدتر شود حتما اقدام کنید.
۳٫ فشار روحی
استرس و اضطراب یکی دیگر از دلایل سردرد کودکان است. بخاطر استرس در مدرسه و کارهای بعد از آن، بعضی کودکان ممکن است نداند که چگونه با این همه استرس ناشی از مدرسه کنار بیایند و این فشار و استرس منجر به سردرد می شود. همچنین یکی از نشانه های افسردگی هم سردرد است.
۴٫ بعضی از خوراکی ها و نوشیدنی ها
برخی مواد افزودنی خاص در غذاها می توانند باعث سردرد شوند. گوشت های نمک سود شده مانند بیکن بوقلمون یا ژامبون حاوی نیترات هستند که در صورت مصرف زیاد، می توانند باعث سردرد شوند. یکی دیگر از این مواد های افزودنی مونو سدیم گلوتامات است و باعث سردرد می شود. نوشیدنی های کافئین دار مانند نوشابه، قهوه و چای نیز می توانند منجر به سردرد شوند.
۵٫ ژنتیک
سردرد هایی مانند میگرن معمولا ژنتیکی هستند و اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان به این مشکل دچار این نوع سردرد باشید، کودک هم ژنتیکی این مشکل را خواهد داشت.
۶٫ مشکلات مغزی
بعضی اوقات سردرد ها ممکن است بخاطر وجود مشکلاتی در مغز باشد. و می تواند نشانه ی خونریزی مغزی، آبسه یا تومور باشد. اگرچه این مشکلات همراه با علائم دیگری هم هستند مانند تار شدن دید.

آیا باید این سردرد های کودکان را جدی گرفت؟
در بیشتر مواقع سردرد بخاطر مشکلات ساده ای مانند کم آب شدن بدن، استرس است و اگر کودکان استراحت کند خوب می شود. اما در بعضی از موارد پایین توصیه می کنم با پزشک مشورت کنید :
• سردرد های مکرر و بیش از یک مرتبه در ماه.
• بیدار شدن از خواب همراه با سردرد حتی پس از داشتن خواب کافی.
• سردرد های مزمن و دردناک.
• سردرد هایی که با گذشت زمان شدیدتر و بدتر می شوند.
• از هوش رفتن.
• داشتن علائم دیگر مانند حالت تهوع، سرگیجه و گردن درد همراه با سردرد.

سردرد کودکان در طب سنتی
سردرد ها را به طور کلی می توانیم به چهار دسته تقسیم کنیم. هر کدام از این سردرد ها در زمان های مختلفی و به دلایل مختلفی رخ می دهد و درمان آن ها هم فرق می کند. ممکن از کودکتان بیشتر از یک نوع سردرد داشته باشد و تشخیص آن تازه نصف راه درمان است.
۱٫ سردرد های میگرنی
میگرن در اثر محرک هایی مانند استرس، کمبود خواب یا حتی برخی از مواد غذایی ایجاد می شود. رایج ترین نوع سردرد های میگرنی کودکان از نوع سرگیجه ای شدید و استفراغ دوره ای است. در اولین نوع سرگیجه مشکل اصلی است، طوری که ناگهان یک حس دوران و سرگیجه شروع می شود و تا چند دقیقه ادامه دارد. نوع دوم میگرن با استفراغ های مکرر و چرخشی ای همراه است. در بعضی موارد، استفراغ حتی ممکن است با سردرد همراه نباشد.
علائم
• سردرد تپشی یا ضربان دار ( مثل نبض ) در یک یا هر دو طرف سر
• بدتر شدن سردرد بعد از هر فعالیتی
• تهوع
• استفراغ
• حساسیت به نور و صدا
• سرگیجه
• شکم درد
۲٫ سردرد های تنشی
این نوع سردرد در کودکان خیلی رایج است. این سردرد معمولاً ناشی از نوعی تحریک عاطفی یا هرگونه فشار روحی است. شناسایی علت استرس در مطالعه یا هر چیز دیگری به فرزند شما در رفع آن کمک خواهد کرد. می توانید از کودکتان بپرسید که علت استرس او چیست و فکر کنید چه کاری از دستتان بر می آید که استرس او را کم تر کنید.
علائم
• سفت شدن عضلات گردن و سر.
• سردرد خفیف تا متوسط ( که به صورت نبض دار نیست ) در یک یا هر دو طرف سر.
• سردرد با انجام فعالیت بدنی بدتر نمی شود.
• این سردرد همراه با تهوع یا استفراغ نیست.
۳٫ سردرد های خوشه ای

این نوع سردرد معمولا در کودکان بالای ۱۰ سال رخ می دهد. این نوع سردرد معمولا به صورت درد پشت چشم است که ممکن است چند هفته یا تا یک ماه طول بکشد.
علائم
• این نوع سردرد حداقل ۵ بار ( به صورت دوره ای ) در ماه رخ می دهد.
• این سردرد ممکن است یک بار در روز تا هشت بار در روز اتفاق بیفتد.
• درد ناگهانی و تیز ( تیر کشیدن ) در پشت یک چشم یا طرف آن که کمتر از سه ساعت طول بکشد.
• این سردرد همراه با آبریزش بینی، احتقان و تورم پلک است.
۴٫ سردرد مزمن روزانه
اگر سردرد کودکتان، چه نوع میگرنی یا نوع تنشی، بیش از ۱۵ روز در ماه رخ دهد، آن وقت از نظر پزشک این سردرد از نوع سردرد مزمن روزانه است. این نوع سردرد ممکن است ب خاطر دلایلی مثل استفاده طولانی از داروها، عفونت یا آسیب جزئی سر، رخ دهد.

برای سردرد کودکان چه باید کرد
اگر سردرد ها به صورت مکرر رخ می دهند بهتر است با پزشک متخصص کودک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است از شما سوابق پزشکی کودکتان را بخواهد. تمام زمان هایی را که کودکتان دچار سردرد شده را جایی یادداشت کنید و این اطلاعات را با پزشک به اشتراک بگذارید. هر بار که او سردرد می گیرد توجه کنید که چه چیزی می خورد و چقدر می خوابد. پزشک همچنین ممکن است سؤالاتی بپرسد تا بتواند نوع سردرد را تشخیص دهد. مانند این سوال ها :
• چه موقع این سردرد ها بیشتر رخ می دهد؟
• سردرد چه مدت طول می کشد؟
• کدام قسمت از سر درد می گیرد؟
• آیا تغییراتی در الگوی خوابیدن یا خوردن کودک به وجود می آید؟
• آیا کودک مشکل خواب دارد؟
• آیا تغییری در موقعیت و نوع سردرد حس می کنید؟
• آیا در گذشته اتفاقی افتاده است که موجب استرس و فشار روحی او شده است؟
• آیا به سر یا گردن او ضربه ای وارد شده است؟
بر اساس پاسخ های شما به این سؤالات، پزشک می تواند علت و نوع سردرد را مشخص کند. پزشک شما ممکن است بخواهد چند آزمایش ساده برای کودکتان انجام دهید تا ببیند مشکل دیگری وجود نداشته باشد. مانند سی تی اسکن یا اِم آر آی.

درمان سردرد کودکان
راه های زیادی برای درمان سردرد وجود دارد که پزشک به شما توصیه کند. این درمان بر اساس سن کودک، سابقه پزشکی، حساسیت به داروها و البته نوع سردرد انجام می شود.
۱٫ استراحت کافی
یکی از اولین مواردی که پزشک برای کودک توصیه می کند استراحت کافی کودک است. اگر سردرد در اثر استرس یا فشار ایجاد شود، این روش بهترین راه است.
۲٫ داروهای مسکن و ضد درد
پزشک ممکن است توصیه کند که کودک شما برای کاهش درد و کنترل آن، از داروهای ضد درد استفاده کند. این داروها فقط باید طبق دستور پزشک و تحت نظر او استفاده شود.
۳٫ آرامش درمانی
اگر فرزند شما به دلیل فشار عاطفی و روانی از اضطراب یا افسردگی رنج می برد، پزشک ممکن است چند تکنیک آرامش درمانی توصیه کند که به کم تر شدن این استرس و فشار ها که باعث سردرد می شوند کمک کند. این تکنیک ها شامل مدیتیشن (تمرین تمرکز اعصاب و آرامش)، یوگا و تمرین های تنفسی است. می توانید برای بهبود روند بهتر شدن کودکتان با یک روان پزشک این تمرین ها را در میان بگذارید.
۴٫ درمان شناختی رفتاری
روان شناس کودکتان از این روش درمانی استفاده می کند و کودک شما را آماده می کند که با هر استرس و فشار زندگی اش خوب مبارزه کند و چطور ان را پشت سر بگذارد. این روش درمان حتما باید زیر نظر یک روان پزشک حرفه ای انجام شود و شما باید در خانه به فرزندتان کمک کنید که این تمرین ها را به درستی انجام دهند.
۵٫ بیوفیدبک ( تکنیکی درمانی است که در آن افراد برای بهبود سلامت خود و بدن خودشان آموزش می بینند )
یکی از تکنیک هایی که برای مقابله با علائم استرس، افسردگی و اضطراب به کار می رود، کنترل جنبه های جسمی همان مشکلات است. مانند کنترل تنفس، ضربان قلب و فشار خون. هنگامی که بدن برای رهایی از فشارهای جسمی و استرس، به خوبی آموزش دیده باشد، پس آسان تر می تواند فشار های روانی را کنترل کند.
۶٫ روش های درمانی جایگزین
همچنین می توانید برای مقابله با سردرد ها از روش های دیگر مانند طب سوزنی و ماساژ ( که البته زیاد رایج نیست ) استفاده کنید.
۷٫ مکمل های غذایی
برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف برخی از مکمل های غذایی مانند ویتامین ها و حتی مواد معدنی مانند منیزیم می تواند سردرد را در کودکان کاهش دهد.

پیشگیری از سردرد کودکان
خوشبختانه راه های زیادی برای پیشگیری سردرد های کودکان وجود دارد و با استفاده از این تکنیک های ساده می توانید جلوی خیلی از سردرد های مکرر را بگیرید. هنگامی که محرک های سردرد مشخص شود، تنها کاری که باید بکنید این است که کودک خود را از این محرک ها دور نگه دارید.

درمان گیاهی سردرد کودکان
-استفاده از یک کمپرس سرد ( بسته های یخ مثلا ) معمولاً درد سردرد تنشی را کاهش می دهد.
-کمبود خواب یکی از شایع ترین دلایل سردرد کودکان است. سعی کنید عادت کنید که زود به رخت خواب بروید و عادت کنید زود بخوابید.
-سر و صدای بلند می تواند باعث میگرن شود و در صورت امکان باید از سر و صدای زیاد دوری کنید.
-وقتی کودک شما مطمئن است که قرار است در معرض محیطی استرس زا مانند معاینه یا آزمایشگاه قرار بگیرد، با او تمرینات تنفسی تمرین کنید تا از سردرد او جلوگیری کنید.
-اکثر مردم نمی دانند که سردرد می تواند به دلیل ننوشیدن آب کافی رخ دهد. با پزشک کودک خود صحبت کنید و از او بپرسید که روزانه چه مقدار آب کودکتان باید بنوشد. اطمینان حاصل کنید که کودک شما روزانه میوه های تازه می خورد.
-غذای تازه باید اصلی ترین قسمت رژیم غذایی کودک شما باشد و شامل میوه ها و سبزیجات تازه باشد. از روغن بیش از حد استفاده نکنید و از یک رژیم متعادل را حفظ کنید.

دارو های خانگی برای سردرد کودکان
داروهای خانگی خاص زیادی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری و کاهش هرگونه بروز سردرد در فرزندتان امتحان کنید.
-می توانید مکمل بابونه ی گاو چشم ( گل مینا ) را به کودک خود بدهید که نشان می دهد ۲۵٪ سردرد های میگرنی را کاهش می دهد.
-برای تسکین سردرد های تنشی می توانید از روغن نعناع نیز استفاده کنید. چند قطره از این روغن را در روغن بادام مخلوط کرده و سر را با آن ماساژ دهید.
-می توانید از رایحه در مانی ( استفاده از بخار هر چیزی ) استفاده کنید. برای رفع سردرد های سینوسی، چند قطره روغن اسطوخودوس یا روغن اکالیپتوس را با هم مخلوط کنید و استفاده کنید.
-دارچین همچنین برای کاهش سردرد شناخته شده است. یک مشت ادویه تازه رنده شده را در شیر گرم مخلوط کنید و به کودک خود عادت دهید که هر شب قبل از رفتن به خواب این ترکیب را بنوشد.
-میخک هم می تواند مثل داروی کاهش درد عمل کند و می توانید هر روز چند ساعت آن را بجوید.

نکاتی درباره خود یاری به کودکان
یکی از روش هایی که می توانید با آن به سردرد کودکتان کمک کنید این است که به کودکتان یاد بدهید که در مواقع مختلف چگونه با سردرد خود کنار بیاید و آن را کنترل کند.
-دراز کشیدن در اتاق تاریک به کاهش درد و کاهش مدت زمان سردرد کمک می کند.
-قرار دادن یک کمپرس سرد یا حتی یک پارچه مرطوب و خنک روی پیشانی می تواند درد را کاهش دهد.
-یادگیری تمرین های تنفسی و تمرین آنها در طول روز.
-خوابیدن در طول سردرد می تواند بهترین راه حل باشد.
-خوردن و نوشیدن چیزی طبیعی می تواند به کاهش سردرد نیز کمک کند.

چه موقع باید با پزشک مشورت کرد؟
در صورت بروز علائم زیر همراه با سردرد، باید با پزشک مشورت کنید :
-استفراغ
-کاهش هوشیاری
-بیدار شدن از خواب بخاطر سردرد
-تغییر در بینایی
-اگزما
-احساس سوزن سوزن شدن بدن
-تشنج
-گردن درد و سفتی عضلات
-عدم تعادل و هماهنگی بدن
-اگر سردرد ناشی از ضربه به سر باشد
-مشکل در ثابت ایستادن
-مشکل در راه رفتن
-تب
-تغییر رفتار و شخصیت

سوال ها و جواب های مربوط به این موضوع
۱٫ اگر فرزندم به صورت مکرر و پشت سر هم سردرد می گیرد، باید چکار کنم؟
اگر کودک شما اکثر اوقات سردرد می گیرد، باید حتما در یک دفترچه میزان و دفعات این سردرد های مکرر را یادداشت کنید. میزان خواب، رژیم غذایی و فعالیت های او را در روز هایی که سردرد می گیرد را یادداشت کنید. هرگونه فعالیت استرس زا مانند امتحانات یا مسابقات که در پیش رو دارد را یادداشت کنید. این به شما کمک می کند که برای سردرد کودکتان و این که چه روز هایی ممکن است رخ دهد، یک الگو درست کنید و می توانید محرک های مربوط به آن را بفهمید.
۲٫ آیا سن کودکان می تواند یکی از علت های سردرد باشد؟
احتمال زیادی وجود دارد که کودکان دچار سردرد شوند. با این حال، این بستگی به نوع سردرد دارد. طبق مطالعات، پسر ها تا زمانی که هنوز کودک هستند ممکن است دچار سردرد میگرنی شوند. با این حال، دختران ممکن است بعلت تغییرات هورمونی، دچار سردرد شوند.
روش های بسیار زیادی وجود دارد که با کمک آنها می توانید به سردرد کودکتان کمک کنید. داروهای خانگی ساده و مراقبت از خود می توانند تا حد زیادی این مشکل را کاهش دهند. اما اگر نگران تکرر این مشکل هستید، بهتر است از پزشک کمک بگیرید ، زیرا سردرد ممکن است نشانه ی دیگر مشکلات اساسی پزشکی و سلامت باشد.