عکس رنگی رحم، کاربرد، مراحل و مراقبت ها

عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی یکی از روش‌های معمول برای بررسی ناباروری است. در این روش به طور حتم تمام اندام‌های تولید مثل (لوله های رحم و تخمدان‌ها) به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مزایا و عوارض این تست و اینکه آیا این تست درد دارد یا خیر، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

هیستروسالپنگوگرافی یا همان عکس رنگی رحم از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی در ناباوروری است که پزشک متخصص برای بررسی وضعیت داخل و اطراف رحم و لوله های فالوپ زنانی که مشکل ناباروری دارند، استفاده می‌کند. این تست با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. نام این اشعه فلوروسکوپی و مواد حاجب (کنتراست) است. این تست پزشکی که در واقع با نام تست غیرتهاجمی هم معروف است به درمان ناباوروری زنان کمک بزرگی می‌کند.

برای انجام این تست بخشی از بدن در معرض دوز کمی از پرتوهای یونیزان برای تولید تصاویری از داخل بدن در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیرد. اشعه X قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش تصویربرداری پزشکی است. فلوروسکوپی تکنیک خاصی است که با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود و امکان مشاهده اندام‌های داخلی در حال حرکت را به وجود می‌آورد.

برای اینکه رادیولوژیست بتواند به راحتی از اندام‌های داخلی رحم و لوله‌های رحمی عکسبرداری کند، باید در طی عکسبرداری رحم و لوله‌های رحمی از مواد حاجب محلول در آب پر شود تا تصویر آناتومی رحم به وضوح دیده شود. به طور کلی در این روش با استفاده از اشعه x و ماده حاجب، هر گونه انسداد درون لوله‌های رحم که مانع از لقاح تخمک می‌شود، از جمله چسبندگی‌های درون رحمی، پولیپ، فیبروم و برخی دیگر مشکلات بررسی و درمان می‌شود.

این عکس‌ها به رادیولوژیست کمک می‌کند تا به راحتی شکل و ساختار رحم، هر گونه ‌زخم در رحم یا حفره صفاق (شکمی) و باز بودن لوله‌های فالوپ را مشاهده کنند. همچنین از این روش برای بررسی سقط مکرر که ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی و یا اکتسابی رحم است، هم استفاده می‌شود.

علاوه براین از هیستروسالپنگوگرافی به منظور تشخیص اختلالاتی مانند موارد زیر انجام می‌شود:

علاوه بر موارد فوق از عکس رنگی برای بررسی باز بودن لوله‌های رحم و نظارت بر اثرات جراحی انسداد لوله‌های رحم استفاده می‌شود که این موارد به شرح زیر زیر است:

انجام عکس رنگی رحم یا همان هیستروسالپنگوگرافی به دو روش بی‌حسی و بدون بی حسی انجام می‌شود که این روش‌ها به شرح زیر است:

نکته مهمی که قبل از انجام این تست باید بدانید زمان انجام آن است؛ بهترین زمان انجام عکس رنگی از رحم یک هفته پس از قاعدگی و قبل از تخمک‌گذاری است. معمولا شب قبل از انجام تست، پزشک مورد نظر از شما می‌خواهد که یک مسهل یا تنقیه جهت تخلیه روده خود استفاده کنید، به این ترتیب رحم و سازه‌های اطراف آن بهتر دیده خواهند شد.

به طور کلی انجام عکس رنگی بسیار ساده و راحت است تا حدی که از آن به عنوان یک آزمایش سرپایی نام می‌برند. بدون هیچ گونه استرس بیمار در حالی که به پشت روی تخت دراز می‌کشد باید زانوهای خود را خم کرده و یا پاهای خود را بر روی رکاب روی تخت قرار می‌دهد. سپس یک اسپکولوم به داخل واژن بیمار وارد می‌شود. دهانه رحم بیمار تمیز شده و یک کاتتر به داخل دهانه رحم وارد می‌شود. سپس اسپکولوم (وسیله معاینه واژن) خارج شده و بیمار به دقت زیر دوربین قرار می‌گیرد. و بعد مواد کنتراست (حاجب) از طریق کاتتر وارد شده و شروع به پر کردن حفره رحم، لوله‌های رحم و حفره شکمی می‌کند؛ در این حالت تصاویر فلوروسکوپی گرفته می‌شود. معمولا انجام این تست بیشتر از سی دقیقه زمان نمی‌برد بعد از اتمام تصویربرداری کاتتر از بدن خارج شده و بیمار می‌تواند بنشیند. طی انجام این کار، مقداری ناراحتی در زیر شکم احساس می‌شود اما زیاد طول نمی‌کشد. ممکن است تا چند روز بعد نیز لکه بینی مشاهده شود که نرمال است.

عکس رنگی از رحم با بی حسی اکثرا نیازی نیست. اما در افرادی که خیلی حساس هستند پزشک متخصص با بیهوشی مختصر می‌تواند مطابق با روش بالا عکس رنگی را انجام دهد. اعمال بیهوشی توسط پزشک متخصص بیهوشی صورت گرفته و این بیهوشی در حدی است که بیمار متوجه درد و ناراحتی های عکس رنگی رحم نشود و نسبت به بیهوشی اعمال جراحی بسیار سبک‌تر است.

از مزایای بیهوشی در عکس رنگی رحم می‌توان به موارد از جمله نبودن انقباضات عضلات لگن و کاهش مقاومت در برابر قرار دادن وسایل در داخل واژن اشاره کرد که این موارد باعث می‌شود عکس سریع تر گرفته شود، بدون اینکه بیمار مدت زمان طولانی در معرض اشعه ایکس قرار بگیرد. و از طرفی دیگر چون لوله های رحمی بر اثر اسپاسم به خاطر اضطراب و یا درد ممکن است باز نشوند، در حالت بیهوشی دیگر اسپاسم و انقباضی وجود ندارد و دارو راحت‌تر از لوله‌ها عبور می‌کند.

در صورتی که باردار هستید باید پزشک خود را در جریان بگذارید.

زمان انجام عکس رنگی را با توجه دوران قاعدگی‌تان تنظیم کنید. بهترین زمان بعد از اتمام قاعدگی یعنی ‌در روزهای ۶ تا ۷ قاعدگی و هنگامی که هنوز جدار داخلی رحم نازک است انجام می‌دهند.

برخی به پزشکان به خاطر بررسی عفونت لنگی قبل از انجام هیستروسالپنگوگرافی تست‌هایی را انجام خواهند داد.

بیمار برای انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم باید رضایت نامه‌ای را به دستور پزشک و یا کلینیک مربوطه امضا کند.

به دلیل ایجاد عفونت برخی پزشکان قبل از انجام عکس رنگی تعدادی آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند که لازم است استفاده شود.

این روش با حداقل تهاجم و عوارض نادر بهترین نتیجه را ارائه می‌دهد.

با توجه به این که مدت زمان تست ۳۰ دقیقه است اما اطلاعات ارزشمندی در خصوص انواع اختلالاتی که باعث ناباروری و یا مشکلات سقط جنین می‌شود، فراهم می‌کند.

در بسیاری از مواقع این روش می‌تواند انسداد لوله‌های فالوپ را برطرف ساخته و به بیمار امکان بارداری بدون درمان خاصی بدهد.

هیچ گونه آثار تابشی از اشعه ایکس بعد از پایان تست در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.

اشعه ایکس معمولاً هیچ عوارض جانبی در محدوده تشخیصی برای این آزمایش به همراه ندارد.

انجام این تست علاوه بر مزایای فوق العاده‌ای که دارد ممکن است کمی عوارض خفیف داشته باشد که چندان نگران کننده نیست. زمانی که کانتر وارد واژن می‌شود و ماده حاجب تزریق می‌شود، ممکن است کمی ناراحتی و گرفتگی عضلات احساس شود که بعد از چند ساعت رفع خواهد شد. علاوه بر این سوزش خفیف صفاق (پوشش حفره شکمی) باعث ایجاد درد در شکم می‌شود که مدت زمان این درد بسیار کوتاه است. در بسیاری از موارد لکه بینی هم از دیگر عوارض این تست است که بسیاری از زنان تجربه می‌کنند.

بعد از انجام تست، بیمار تا حدود ۳۰ دقیقه تحت نظر می‌ماند تا در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک و یا خونریزی، اقدامات لازم انجام شود.

معمولا بعد از انجام تست توسط پزشک متخصص در جریان نتیجه قرار خواهید گرفت، اما برای گرفتن نتیجه از رادیولوژیست معمولا یک یا دو روز طول می‌کشد تا متخصص رادیولوژیست بتواند فیلم‌های تست را ببیند و گزارشات لازم را به پزشک شما ارسال کند.

بطور کلی لازم است به عنوان فردی که تاکنون تجربه ای درباره عکس های رنگی رحمی نداشتید بدانید که هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم تستی بسیار ارزشمند برای بررسی علت ناباروری و به خصوص بررسی لوله‌های رحمی است. زیرا حدود ۲۵% تا ۵۰% از علل ناباروری زنان را اختلالات لوله‌ای از جمله چسبندگی لوله‌های رحمی به خود اختصاص داده است. در نتیجه به بیماران توصیه می‌کنیم برای رفع مشکلات ناباروری هر چه سریعتر در صورت تجویز پزشک برای عکس عکس رنگی رحم اقدام کنند و هیچ گونه ترس و اضطرابی نداشته باشند.