هندوانه در بارداری ـ ۵ فایده و مضرات + نکات مهم مصرف

ارزش غذایی هندوانه

هندوانه سرشار از آب (بیش از ۹۰٪)، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین B۶، منیزیم، پتاسیم و لیکوپن (یک آنتی‌اکسیدان قوی) است. کالری این میوه پایین و فیبر آن متعادل است؛ بنابراین برای تغذیه دوران بارداری، انتخابی سالم و سبک محسوب می‌شود.

فواید مصرف هندوانه در دوران بارداری

بعضی از خواص هندوانه در بارداری عبارت است از:

۱. کاهش تهوع و سوزش معده:

آب فراوان و خاصیت قلیایی هندوانه می‌تواند به آرام شدن معده و کاهش حالت تهوع کمک کند. مصرف چند تکه هندوانه خنک در صبح ممکن است برای خانم‌هایی که دچار تهوع صبحگاهی هستند مفید باشد.

۲. پیشگیری از کم‌آبی بدن:

به دلیل افزایش نیاز بدن به آب در دوران بارداری، هندوانه به‌عنوان منبعی طبیعی از آب به حفظ رطوبت بدن و سلامت گردش خون کمک می‌کند.

۳. کاهش ورم و گرفتگی عضلات:

پتاسیم موجود در هندوانه به تعادل مایعات بدن و کاهش تورم پا و مچ کمک می‌کند. همچنین احتمال گرفتگی عضلات که در اواخر بارداری شایع است را کاهش می‌دهد.

۴. تقویت سیستم ایمنی و سلامت پوست:

ویتامین C و لیکوپن موجود در هندوانه با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت کرده و به درخشندگی پوست مادر کمک می‌کند.

۵. کمک به سلامت قلب جنین و مادر:

لیکوپن علاوه بر اثرات آنتی‌اکسیدانی، در کاهش خطر پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری) نقش دارد و می‌تواند سلامت قلب مادر و جنین را بهبود بخشد.

هندوانه و فشار خون در بارداری

هندوانه به دلیل ترکیبات خاص خود، می‌تواند نقش مثبتی در کنترل فشار خون دوران بارداری داشته باشد. این میوه حاوی مقدار قابل‌توجهی پتاسیم و سیترولین است؛ دو ترکیبی که به تنظیم فشار خون و بهبود جریان خون کمک می‌کنند. سیترولین در بدن به آرژینین تبدیل می‌شود و این ماده موجب گشاد شدن رگ‌های خونی و کاهش فشار وارد بر دیواره رگ‌ها می‌شود. به همین دلیل، مصرف متعادل هندوانه می‌تواند در پیشگیری از پره‌اکلامپسی (افزایش خطرناک فشار خون در بارداری) مؤثر باشد.

از سوی دیگر، چون هندوانه بیشتر از ۹۰ درصد آن را آب تشکیل می‌دهد، باعث دفع بهتر نمک اضافی و کاهش احتباس مایعات در بدن می‌شود، که خود عامل مهمی در کنترل فشار خون است. البته زنان بارداری که دچار افت فشار خون هستند باید در مصرف هندوانه زیاده‌روی نکنند، چون خاصیت ادرارآور و خنک این میوه ممکن است فشار را بیش از حد پایین بیاورد. در نتیجه، مصرف روزانه یک تا دو برش متوسط هندوانه، در چارچوب یک رژیم غذایی متعادل، می‌تواند به حفظ فشار خون طبیعی در دوران بارداری کمک کند.

هندوانه در بارداری و زیبایی جنین

در باورهای عامیانه، گفته می‌شود زنانی که در دوران بارداری میل شدیدی به خوردن هندوانه دارند (ویار هندوانه)، معمولاً نوزادانی زیبا، با پوست روشن و شاداب به دنیا می‌آورند. این باور از آن‌جا ناشی شده که هندوانه میوه‌ای آبدار، خنک و شفاف است و مردم آن را نمادی از پاکی و لطافت پوست می‌دانند. با این حال، از نظر علمی هیچ ارتباط مستقیمی بین ویار هندوانه و زیبایی جنین ثابت نشده است. با این وجود، مواد مغذی موجود در هندوانه مانند ویتامین C، لیکوپن و آب فراوان می‌تواند به سلامت پوست مادر و رشد بهتر سلول‌های پوست جنین کمک کند، که به‌طور غیرمستقیم در شادابی ظاهر نوزاد بی‌تأثیر نیست.

خوردن تخمه هندوانه در بارداری

تخمه هندوانه اگر به‌درستی آماده و در مقدار متعادل مصرف شود، می‌تواند در دوران بارداری مفید باشد. این دانه‌ها سرشار از پروتئین، منیزیم، روی، آهن و چربی‌های مفید هستند که همگی برای رشد جنین و سلامت مادر نقش دارند. مصرف مقدار کمی تخمه هندوانه بوداده (ترجیحاً بدون نمک) می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی، پیشگیری از کم‌خونی و تقویت استخوان‌ها کمک کند.

با این حال، باید از خوردن تخم‌های خام خودداری شود چون ممکن است هضم آن برای دستگاه گوارش دشوار باشد و باعث نفخ یا دل‌درد شود. همچنین زیاده‌روی در مصرف آن به دلیل کالری نسبتاً بالا و سدیم موجود در نوع شور، می‌تواند باعث ورم یا افزایش فشار خون شود. در نتیجه، مصرف محدود و گاه‌به‌گاه تخم هندوانه بوداده‌ی ساده، گزینه‌ای سالم و مغذی برای زنان باردار به شمار می‌آید.

مضرات مصرف زیاد هندوانه در بارداری

زنگ خطر خوردن هندوانه در بارداری زمانی به صدا در می‌آید که در مصرف آن افراط کنید. بعضی از عوارض مصرف هندوانه در بارداری عبارت است از:

۱. افزایش قند خون:

هرچند هندوانه میوه‌ای سالم است، اما شاخص قند (گلیسمی ایندکس) آن نسبتاً بالاست. مصرف زیاد می‌تواند باعث بالا رفتن قند خون شود، به‌ویژه در مادرانی که در معرض دیابت بارداری هستند.

۲. مشکلات گوارشی:

زیاده‌روی در مصرف هندوانه ممکن است باعث نفخ، دل‌درد یا اسهال شود، چون این میوه خاصیت ملین دارد.

۳. احتمال آلودگی میکروبی:

در صورت شستن نشدن پوست هندوانه قبل از برش، ممکن است باکتری‌ها از سطح پوست به گوشت میوه منتقل شوند. بنابراین قبل از برش، حتماً پوست آن با آب و برس تمیز شسته شود.

بهترین زمان و مقدار مصرف هندوانه در بارداری

بهتر است هندوانه را در میان وعده‌ها مصرف کنید نه بلافاصله بعد از وعده‌های اصلی، زیرا ممکن است باعث سنگینی معده شود. روزانه حدود ۱ تا ۲ فنجان تکه‌های هندوانه مقدار مناسبی است.

در فصل تابستان، خوردن هندوانه خنک در وعده عصرانه می‌تواند احساس تازگی و انرژی را افزایش دهد.

هندوانه در بارداری در طب سنتی

در طب سنتی، هندوانه به عنوان میوه‌ای با طبیعت سرد و تر شناخته می‌شود و مصرف آن در دوران بارداری معمولاً توصیه می‌شود، به شرط رعایت تعادل و اعتدال. این میوه خنک‌کننده، به رفع گرمای بدن، کاهش عطش و جلوگیری از خشکی بدن کمک می‌کند و برای زنانی که در ماه‌های گرم تابستان باردار هستند، بسیار مفید است.

از دیدگاه حکمای طب سنتی، هندوانه می‌تواند کلیه و کبد را تقویت کرده و صفرا و حرارت اضافی بدن را کاهش دهد. همچنین مصرف متعادل آن به تنظیم حرارت داخلی مادر و حفظ آرامش و نشاط بدن کمک می‌کند. با این حال، زیاده‌روی در خوردن هندوانه در طب سنتی منع شده است، زیرا می‌تواند باعث نفخ، دل‌درد و ضعف معده شود، به ویژه در کسانی که طبع سرد دارند یا معده ضعیف دارند.

در نتیجه، طبق توصیه‌های طب سنتی، هندوانه را بهتر است به صورت میانه‌رو و همراه با میوه‌ها یا خوراکی‌های گرم مزاج ملایم مصرف کرد تا تعادل طبیعی بدن مادر حفظ شود و فواید آن برای سلامت بارداری و جنین بیشینه گردد.

 نکات مهم هنگام مصرف هندوانه در بارداری

در زمان مصرف هندوانه در دوران بارداری به نکات زیر توجه داشته باشید:

• از هندوانه تازه، سالم و بدون لکه استفاده کنید.
• از نگهداری طولانی‌مدت هندوانه برش‌خورده در یخچال خودداری کنید (حداکثر ۲۴ ساعت).
• اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید، مصرف هندوانه را محدود و با نظر پزشک انجام دهید.
• در ماه‌های پایانی بارداری که ورم پا بیشتر است، می‌توانید روزی چند تکه هندوانه میل کنید تا به کاهش احتباس آب کمک کند.

سخن پایانی

هندوانه در بارداری، اگر به اندازه مصرف شود، میوه‌ای بسیار مفید و انرژی‌بخش است. این میوه می‌تواند به بهبود وضعیت آب بدن، کاهش تهوع، افزایش ایمنی و حتی سلامت پوست کمک کند. تنها نکته مهم رعایت تعادل و اطمینان از تمیزی میوه پیش از مصرف است. در صورت داشتن بیماری‌هایی مانند دیابت بارداری یا مشکلات گوارشی، بهتر است پیش از مصرف زیاد با پزشک مشورت شود.