۹ مهارت مهم که در پیش‌دبستانی می‌آموزند | با مثال یک روز فعالیت کامل

قوانین اجتماعی و زندگی گروهی

پیش دبستانی به کودکان می‌آموزد چگونه با دیگران تعامل کنند و مهارت‌های هیجانی خود را مدیریت کنند. یادگیری قوانین اجتماعی در پیش دبستانی نقش مهمی در شکل‌گیری مهارت‌های تعامل و همکاری کودکان دارد و از طریق فعالیت‌های گروهی و بازی‌های تعاملی آموزش داده می‌شود.

کودکان می‌آموزند چگونه نوبت بگیرند، با دیگران شریک شوند، دستورالعمل‌ها را دنبال کنند و در حل اختلافات به روش مسالمت‌آمیز رفتار کنند. معلمان با ایجاد موقعیت‌های عملی مانند بازی‌های گروهی، نمایش‌های کوتاه و فعالیت‌های مشارکتی، ارزش‌هایی مانند احترام به دیگران، رعایت قنین، همدلی و مسئولیت‌پذیری را به کودکان منتقل می‌کنند. این آموزش‌ها به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کرده و برای زندگی جمعی و ورود به مدرسه آماده شوند.

بیشتر بخوانید:  افزایش مهارت های اجتماعی در کودکان، سال های پیش دبستانی

پرورش مهارت‌های حرکتی

مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت در پیش دبستانی به‌طور جدی تمرین می‌شوند. مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت در پیش دبستانی از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های هدفمند آموزش داده می‌شوند تا کودکان بتوانند کنترل بهتر بر بدن خود داشته باشند و برای فعالیت‌های تحصیلی آینده آماده شوند. در بخش حرکات درشت، فعالیت‌هایی مانند دویدن، پریدن، لی‌لی کردن، بازی با توپ، سرسره و فعالیت‌های گروهی در حیاط یا سالن ورزشی اجرا می‌شود که موجب تقویت عضلات بزرگ بدن، تعادل و هماهنگی کلی می‌شود.

در بخش حرکات ظریف، کودکان با کارهایی مانند نقاشی، رنگ‌آمیزی در محدوده مشخص، کار با خمیر بازی، نخ کردن مهره‌ها، بریدن کاغذ با قیچی و ساخت کاردستی، مهارت کنترل انگشتان و هماهنگی چشم و دست را تمرین می‌کنند. این تمرین‌ها علاوه بر افزایش توانایی حرکتی، تمرکز، صبر و دقت کودک را نیز پرورش می‌دهد و زمینه‌ای برای یادگیری نوشتن و فعالیت‌های آموزشی بعدی فراهم می‌کند.

بیشتر بخوانید: معرفی ۷ فعالیت مفید برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان

پرورش مهارت‌های فردی و اخلاقی

پرورش مهارت‌های فردی و اخلاقی در پیش دبستانی بر پایه فعالیت‌های ساده و روزمره‌ای طراحی می‌شود که کودکان را برای استقلال شخصی و رفتار درست اجتماعی آماده می‌کند. در این دوره، دانش اموزان یاد می‌گیرند مسئولیت کارهای کوچک خود مانند جمع کردن وسایل، مراقبت از لوازم شخصی و رعایت بهداشت فردی را بر عهده بگیرند. در کنار آن، مفاهیم اخلاقی همچون احترام به بزرگ‌ترها، رعایت نوبت، همکاری، همدلی و راستگویی، احترام به والدین از طریق قصه‌گویی، بازی‌های گروهی، شعر و نمایش به آن‌ها آموزش داده می‌شود.

این تجربه‌ها سبب می‌شود کودک علاوه بر ایجاد مسئولیت‌پذیری در کودکان  تقویت حس استقلال و اعتماد به نفس، به تدریج اصول اخلاقی و اجتماعی را در رفتار روزانه خود به کار گیرد و پایه‌ای مستحکم برای شخصیت‌سازی در سال‌های آینده پیدا کند.

پرورش مهارت محافظت از خود و بهداشت فردی

فعالیت‌های محافظت از بدن و بهداشت در پیش‌دبستانی با هدف آموزش عادت‌های سالم و پیشگیری از بیماری‌ها به کودکان طراحی می‌شوند و بیشتر به صورت عملی و بازی‌محور اجرا می‌گردند. کودکان در این سن می‌آموزند چگونه دست‌های خود را قبل از غذا و بعد از بازی بشویند، به‌درستی مسواک بزنند، ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارند و در زمان عطسه یا سرفه دهان و بینی خود را بپوشانند. مربیان با قصه‌گویی، نمایش عروسکی، شعرهای بهداشتی و فعالیت‌های عملی مانند شست‌وشوی دست یا مسواک‌زدن گروهی، اهمیت رعایت بهداشت فردی و عمومی را به کودکان منتقل می‌کنند.

همچنین مراقبت از بدن در برابر آسیب‌ها، مانند پوشیدن لباس مناسب در فصول مختلف یا استفاده از وسایل ایمنی در هنگام بازی، به آن‌ها آموزش داده می‌شود. این فعالیت‌ها باعث می‌شوند کودکان از همان سنین پایین با اصول بهداشتی و مراقبت از سلامتی خود آشنا شوند و عادت‌های درست را در زندگی روزمره به کار بگیرند.

بیشتر بخوانید:  آموزش خود مراقبتی به کودکان، چجوری بگویند نه؟

پرورش خلاقیت و  ذوق هنری

پرورش خلاقیت کودک در پیش دبستانی به‌عنوان یکی از اهداف اصلی آموزش، از طریق فعالیت‌های متنوع و بازی‌محور دنبال می‌شود تا کودکان بتوانند ایده‌ها، احساسات و تخیل خود را آزادانه بیان کنند. مربیان با فراهم کردن فرصت‌هایی برای نقاشی آزاد، کار با خمیر بازی، ساخت کاردستی با مواد ساده، بازی‌های نمایشی و ایفای نقش، زمینه‌ای را ایجاد می‌کنند که کودک بدون محدودیت، توانایی‌های خلاقانه خود را بروز دهد.

قصه‌گویی و داستان‌سازی نیز به آن‌ها کمک می‌کند تا تخیل خود را گسترش داده و مهارت‌های زبانی و فکری را تقویت کنند. همچنین موسیقی، شعر و حرکات موزون باعث می‌شوند کودک تجربه‌های جدیدی در بیان هنری کسب کند. این فرایند نه‌تنها خلاقیت را تقویت می‌کند، بلکه اعتمادبه‌نفس، ابتکار عمل و توانایی حل مسئله را نیز در کودکان پرورش می‌دهد و آن‌ها را برای یادگیری‌های آینده آماده می‌سازد.

بیشتر بخوانید:  آموزش موسیقی به کودکان، مناسب ترین زمان شروع

پرورش مهارت‌های زبانی در پیش دبستانی

برنامه پرورش مهارت‌های زبانی در پیش دبستانی با هدف تقویت توانایی‌های شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن کودکان طراحی می‌شود و عمدتاً از طریق فعالیت‌های بازی‌محور و تعاملی اجرا می‌گردد. کودکان با شنیدن قصه‌ها، شعرخوانی و آوازهای گروهی دایره واژگان خود را گسترش می‌دهند و مهارت درک مطلب و تمرکز را تمرین می‌کنند.

فعالیت‌های گفت‌وگوی گروهی و پرسش و پاسخ باعث تقویت بیان شفاهی، توانایی بیان افکار و رعایت نوبت در مکالمه می‌شود. همچنین کار با تصاویر، کتاب‌های تصویری و فعالیت‌های نوشتاری ساده، مقدمات مهارت‌های خواندن و نوشتن را فراهم می‌آورد. بازی با حروف، صداها و کلمات، تمرین داستان‌سازی و اجرای نمایش‌های کوتاه نیز خلاقیت زبانی و توانایی ارتباطی کودک را افزایش می‌دهد و او را برای یادگیری‌های بعدی در مدرسه آماده می‌سازد.

یادگیری مهارت‌های ریاضیاتی و علمی

در پیش دبستانی، تقویت مهارت‌های ریاضی و علوم ساده با رویکردی بازی‌محور و عملی انجام می‌شود تا کودکان بتوانند مفاهیم پایه‌ای را به‌طور طبیعی و جذاب بیاموزند. کودکان از طریق فعالیت‌هایی مانند شمارش اشیاء، مقایسه اندازه‌ها و وزن‌ها، شناخت اشکال هندسی، مرتب‌سازی و دسته‌بندی وسایل، مهارت‌های ریاضی پایه را تقویت می‌کنند. در حوزه علوم، مشاهده و آزمایش‌های ساده مانند بررسی گیاهان، آب، خاک و حیوانات کوچک، حس کنجکاوی و تفکر علمی را پرورش می‌دهد.

بازی‌های فکری، حل مسئله‌های روزمره و فعالیت‌های گروهی نیز کودکان را با اصول علت و معلول، ترتیب رویدادها و الگوهای ساده آشنا می‌کند و زمینه‌ای مناسب برای یادگیری‌های پیچیده‌تر ریاضی و علمی در دوره ابتدایی فراهم می‌آورد.

یادگیری علوم زیستی و محیطی

در پیش دبستانی، یادگیری علوم محیطی و زیستی ساده به کودکان کمک می‌کند تا با طبیعت و محیط پیرامون خود آشنا شوند و حس کنجکاوی و مراقبت از محیط را در آن‌ها تقویت کند. کودکان از طریق مشاهده گیاهان، حیوانات کوچک، آب، خاک و تغییرات فصلی با چرخه‌های طبیعی آشنا می‌شوند و مفاهیم پایه‌ای مانند رشد گیاهان، نیازهای موجودات زنده و حفظ محیط زیست را می‌آموزند. فعالیت‌هایی مانند کاشت دانه و مراقبت از گیاه، بازی‌های مرتبط با جانوران و گردش‌های کوتاه در محیط باز، یادگیری تجربی و عملی را برای آن‌ها فراهم می‌کند و مهارت‌های مشاهده، ثبت مشاهدات ساده و تفکر علمی را تقویت می‌کند، به‌طوری که کودکان آماده درک مفاهیم پیچیده‌تر علمی در دوره ابتدایی می‌شوند.

شناخت فرهنگ ملی و دینی

شناخت فرهنگ ملی و دینی در پیش دبستانی به کودکان کمک می‌کند تا با هویت فرهنگی و دینی خود آشنا شوند و ارزش‌ها، رسوم و آداب اجتماعی جامعه خود را درک کنند. این آموزش‌ها از طریق داستان‌گویی، قصه‌های مذهبی و ملی، شعرخوانی، سرودهای ملی، فعالیت‌های هنری و جشن‌های فرهنگی ارائه می‌شود. کودکان با شرکت در این فعالیت‌ها مفاهیمی مانند احترام به بزرگ‌ترها، همدلی، همکاری و رعایت سنت‌ها را می‌آموزند و ارتباط خود با خانواده و جامعه را تقویت می‌کنند. این آموزش‌ها پایه‌ای برای شکل‌گیری هویت فرهنگی و مذهبی و تقویت حس تعلق و مسئولیت اجتماعی در کودکان فراهم می‌کند.

آیا در پیش دبستانی خواندن و نوشتن آموزش داده می‌شود؟

در پیش‌دبستانی، مهارت‌های خواندن و نوشتن به شکل مقدماتی و کاملاً غیررسمی آموزش داده می‌شوند و هدف اصلی آن‌ها آماده‌سازی ذهن و دست کودک برای ورود به دوره ابتدایی است، نه تدریس رسمی دروس. کودکان در این دوره با آواها و صداهای حروف از طریق شعر، بازی‌های زبانی و داستان‌گویی آشنا می‌شوند و توانایی تشخیص شباهت‌ها و تفاوت‌های صوتی را پیدا می‌کنند.

در زمینه نوشتن نیز تمرین‌هایی مانند کشیدن خط‌های ساده، رنگ‌آمیزی در محدوده مشخص، وصل کردن نقطه‌ها، کار با خمیر و بازی‌های حرکتی ظریف اجرا می‌شود تا انگشتان دست قوی و آماده نگارش شوند. استفاده از کتاب‌های تصویری، فلش‌کارت‌ها و بازی‌های گروهی به کودکان کمک می‌کند تا علاقه‌مند به کلمات و نوشتار شوند. بنابراین در پیش‌دبستانی کودک تنها با مقدمات خواندن و نوشتن آشنا می‌شود و یادگیری رسمی و ساختارمند آن به پایه اول دبستان موکول می‌گردد.

بیشتر بخوانید:  آموزش خواندن و نوشتن کودکان، کی باید کمک بگیریم؟

نمونه برنامه یک روز در پیش دبستانی

یک روز پیش دبستانی می‌تواند شامل ترکیبی از فعالیت‌های شناختی، اجتماعی، حرکتی و خلاقانه باشد:

۱. شروع روز با خوشامدگویی و آواز جمعی

۲. قصه‌گویی و بحث گروهی درباره داستان

۳. فعالیت حرکتی در حیاط یا سالن بازی

۴. تمرین کاردستی و فعالیت هنری

۵. میان‌وعده و زمان آزاد برای بازی گروهی

۶. تمرین مهارت‌های ریاضی و بازی‌های فکری

۷. جمع‌بندی روز با بیان احساسات و موفقیت‌ها

سخن پایانی

برنامه‌های پیش دبستانی با رویکردی جامع طراحی شده‌اند که رشد ذهنی، جسمی، اجتماعی، هیجانی و اخلاقی کودک را به صورت هماهنگ دنبال می‌کنند. کودکانی که در این دوره حضور فعال دارند، نه تنها برای ورود به مدرسه و یادگیری آکادمیک آماده می‌شوند، بلکه مهارت‌های زندگی، خلاقیت، توانایی حل مسئله و اعتماد به نفس لازم برای موفقیت در مراحل بعدی تحصیلی و اجتماعی را نیز کسب می‌کنند. پیش دبستانی به همین دلیل به عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل آموزشی و تربیتی در رشد همه‌جانبه کودک شناخته می‌شود و پایه‌ای مستحکم برای موفقیت آینده او فراهم می‌آورد.