سندروم کودک خاکستری چیست؟

باید به یاد داشته باشید که هیچ داروی جدیدی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید زیرا برخی از داروها باعث نقص مادرزادی جدی یا سایر عوارض سلامتی برای کودک می‌شوند. سندروم کودک خاکستری، یکی از این موارد است.
داشتن یک کودک سالم چیزی است که هر مادری آرزو می کند. به همین دلیل مهم است که در طول بارداری با رژیم غذایی مناسب، ورزش و مراقبت‌های پزشکی از خود مراقبت کنید.

بیشتر بخوانید: برای مصرف دارو در بارداری با پزشک مشورت کنید

در این مقاله می‌خوانید:

• سندروم کودک خاکستری چیست؟
• نام دیگر سندروم کودک خاکستری
• کدام کودکان به این سندرم مبتلا می‌شوند؟
• درباره کلرامفنیکل
• دلایل سندروم کودک خاکستری
• عوامل خطر برای سندرم کودک خاکستری
• تشخیص چگونه انجام می‌شود؟
• علائم سندرم کودک خاکستری
• عوارض احتمالی چیست؟
• درمان های سندرم کودک خاکستری
• چگونه می توان از این شرایط جلوگیری کرد
• پیش‌آگهی سندرم خاکستری
• نتیجه‌گیری درباره سندروم کودک خاکستری

سندروم کودک خاکستری چیست؟
این بیماری، یک عارضه است که می‌تواند در نوزادان تازه به دنیا آمده یا نارس در نتیجه مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک کلرامفنیکل که به نوزاد یا مادر تجویز می‌شود، رخ دهد.
از آنجا که نوزادان نمی‌توانند دوزهای بالای این دارو را هضم کنند، دارو در جریان خون تجمع پیدا می‌کند و منجر به فروپاشی قلب و عروق شود.
میزان مرگ و میر ۴۰درصد از کل موارد درمان نشده، یا موارد دیررس شناسایی شده است.

نام دیگر سندروم کودک خاکستری
سندرم کودک خاکستری به این نام هم شناخته می‌شود: سمیت کلرامفنیکل در نوزادان.

کدام کودکان به این سندرم مبتلا می‌شوند؟
این سندرم معمولا پس از تولد نوزاد ظاهر می‌شود و مشخص شده است که در هر دو جنس به یک اندازه رخ می‌دهد. نوزادانی که زودرس به دنیا می‌آیند به دلیل عدم بلوغ اعضای بدن، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد این عارضه قرار دارند.
کودکان تا دو سال در معرض خطر این بیماری هستند.

درباره کلرامفنیکل
کلرامفنیکل، یک آنتی‌بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی مانند مننژیت استفاده می‌شود، در صورتی که سایر داروها موثر واقع نشوند.

بیشتر بخوانید: راه تشخیص و درمان عفونت باکتریایی در بارداری

به دلیل هجوم داروهای جدیدتر و به دلیل خطر ابتلا به سندرم کودک خاکستری، استفاده از کلرامفنیکل در طی سال‌های اخیر کاهش یافته است. این دارو که در قطره‌های چشمی و پمادها هم وجود دارد، باعث ایجاد مسمومیت در مغز استخوان می‌شود. کلرامفنیکل معمولا به صورت خوراکی، یا عضلانی، یا داخل وریدی برای بیماران تجویز می‌شود.

دلایل سندروم کودک خاکستری
استفاده از کلرامفنیکل، دلیل اصلی سندرم کودک خاکستری است. نوزادان تازه متولد شده به‌خصوص نوزادان نارس نمی‌توانند مقادیر زیادی کلرامفنیکل را هضم یا دفع کنند، در نتیجه دارو می‌تواند در خون، سطح سمی ایجاد کند که کشنده است. کلرامفنیکل ممکن است برای درمان برخی از عفونت‌های باکتریایی، به زنان باردار داده شود، اما به جنین منتقل می‌شود.

درمان زودهنگام بهترین راه برای پیروزی در برابر سندروم خاکستری کودک و اولین قدم، قطع دارو در صورت تجویز به کودک است. اگر تحت درمان با کلرامفنیکل هستید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که شیردهی به کودک را متوقف کنید.

خانم‌هایی که نوزاد را با شیر مادر تغذیه می‌کنند، می‌توانند این دارو را از طریق شیر مادر به نوزادشان منتقل کنند.

عوامل خطر برای سندرم کودک خاکستری
هنگامی که در سه روز اول تولد بدون نظارت بر سطح دارو در خون، به نوزادان تازه متولد شده کلورامفنیکل داده می‌شود، آن‌ها در معرض خطر این بیماری قرار می‌گیرند.
نوزادان نارس و نوزادان کم‌وزن در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سندرم کودک خاکستری قرار دارند.

بیشتر بخوانید: چطور به نوزاد نارس شیر بدهیم؟

نوزادان زنان باردار یا شیردهی که این دارو را استفاده کرده‌اند نیز در معرض خطر هستند.

تشخیص چگونه انجام می‌شود؟
علائم و نشانه‌ها پس از ۲ تا ۹ روز پس از تجویز دارو به نوزاد، مشاهده می‌شود. معاینه کامل بدنی و همچنین تجزیه و تحلیل درمان‌های پزشکی ارائه شده به نوزاد و مادر برای رسیدن به تشخیص ضروری است.
سطح کلرامفنیکل در خون باید در فواصل منظم، اندازه‌گیری شود.

علائم سندرم کودک خاکستری
علائم این بیماری احتمالا بین دو تا نه روز پس از شروع درمان ظاهر می‌شود که شامل موارد زیر است:

• استفراغ
• بی‌حالی
• فشار خون پایین
• دمای پایین بدن
• داشتن لب و پوست مایل به آبی
• کاهش گردش خون در پوست که باعث می‌شود پوست نوزاد به رنگ خاکستری درآید
• زردی
• اتساع شکم
• مدفوع به رنگ سبز
• ضربان قلب نامنظم
• مشکل تنفس و امتناع از شیر خوردن

بیشتر بخوانید: رنگ مدفوع نوزاد چرا سبز می‌شود؟

عوارض احتمالی چیست؟
اگر در شروع درمان یا تشخیص بیماری تاخیر ایجاد شود، انواع مختلفی از عوارض به وجود می‌آیند:
مشکلاتی در گردش خون که می‌تواند باعث مشکلات قلب و عروق، ضعف عمومی، شوک، نارسایی عضو، گیجی یا مرگ شود.
فرورفتگی جمجمه.
اختلالات ثانویه یا عفونت می‌تواند وضعیت را به ویژه در نوزادانی که نارس یا دچار سوء تغذیه هستند، بدتر کند.

بیشتر بخوانید: علائم سوء تغذیه در کودکان

عارضه طولانی‌مدت می‎تواند کم‌خونی یا مشکلات بینایی ایجاد کند.

درمان‌های سندرم کودک خاکستری
درمان زودهنگام بهترین راه برای پیروزی در برابر این بیماری است و اولین قدم، قطع دارو در صورت تجویز به کودک است.
اگر تحت درمان با کلرامفنیکل هستید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که شیردهی به کودک را متوقف کنید. کودک باید برای معالجه در بیمارستان بستری شود که درمان او می‌تواند شامل روش‌های زیر باشد:

انتقال خون
قسمت عمده‌ای از خون کودک برداشته و با گروه خون تازه جایگزین می‌شود.

همودیالیز
با این کار، سموم از جریان خون کودک خارج و در سطح پتاسیم و سدیم تعادل ایجاد می‌شود.
علاوه بر این‌ها، ممکن است برای کمک به بهبودی کودک، اکسیژن‌درمانی یا هموپرفیوژن هم انجام شود.

چگونه می‌توان از این شرایط جلوگیری کرد؟
پرهیز از کلرامفنیکل به عنوان دارویی برای نوزادان و عدم استفاده از آن در دوران بارداری یا شیردهی، بهترین راه پیشگیری از این بیماری است. اگر کلرامفنیکل برای شما تجویز شده، از پزشک خود بخواهید که داروی جایگزین برای شما تجویز کند.

پیشگیری از سندرم خاکستری
پیشگیری خوبی برای سندرم کودک خاکستری وجود دارد. کلرامفنیکل مقصر است و قطع سریع این دارو در تشخیص زودهنگام می‌تواند باعث بهبودی کامل شود، اما کوچک‌ترین تاخیر در تشخیص وجود این دارو می‌تواند کشنده باشد.

نتیجه‌گیری درباره سندروم کودک خاکستری
اگر چه کلرامفنیکل می‌تواند خطرناک باشد، اما مصرف آن با راهنمایی پزشک و فقط در دوز تجویز شده، معمولا منجر به سندرم کودک خاکستری نمی‌شود.
در چنین مواردی، سطح خون به طور مداوم کنترل می‌شود تا اطمینان حاصل شود که داروی بیش از حد در جریان خون وجود ندارد. استفاده از کلرامفنیکل با ظهور سایر گزینه‌های ایمن به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

اگر نوزاد شما دچار مشکلات سلامتی است، با متخصصان اطفال در کلینیک نی نی بان تماس بگیرید.