روش‌هایی برای کاهش درد معده در دوران بارداری

نی نی بان: گاهی معده درد امان زنان را در طول بارداری می برید. شاید بتوان کمر درد، تورم، خارش، خستگی، تعریق و بی‌خوابی را تحمل کرد اما درد مدام معده را نه. علت معده درد منحصر به دوران بارداری را می‌توان بسته نشدن کامل دریچه اسفنکتر معده در نتیجه نفوذ اسید به مری عنوان کرد.

بزرگ شدن جنین در ماه های هفتم به بعد، باعث فشار رحم به معده می شود و. همین فشار امکان دارد باعث برگشت اسید معده به مری و درد شود.

آب نارگیل، آلوئه ورا، پاپایا، بادام، دانه رازیانه و سرکه می توانند معده درد شما را کاهش دهند. همچنین لازم است غذاهای محرک معده را حذف کنید.

یک مادر باردار برای درد معده چه باید بکند؟
غذای کم، وعده‌‌ زیاد
زیاده روی در خوردن مواد غذایی موجب معده درد می‌شود. زمانی که شما باردار هستید، معده شما فضای کمتری برای گسترده شدن دارد. رژیم غذایی بارداری متعادل نه تنها معده درد شما را در کوتاه مدت، بلکه در طول بادرداری درمان می‌کند. زیرا اگر وزنتان بیش از وزن توصیه شده در زمان بارداری شود، باعث می‌شود که این وزن اضافی به شکم شما فشار آورد. سه وعده غذایی روزانه خود را به 6 وعده تقسیم کنید و در هر وعده کمتر از 1 ½ فنجان نخورید. هضم غذای کم برای بدن ساده‌تر است.
حذف غذاهای محرک
غذاهایی که موجب معده درد شما می‌شوند را شناسایی و آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنید. معمولا این غذاها شامل غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی، غذاهای چرب و سرخ شده، غذاهای تند، شکلات، قهوه و نوشابه‌های گازدار است.
مصرف مایعات
احتمال این که غذاهای مایع مشکلی برای معده به وجود آوردند، کم است زیرا آنها به سرعت از معده عبور می‌کنند. سوپ، اسموتی، ماست، میلک شیک، شیک‌های پروتئین و پودینگ‌ها انتخاب‌های خوبی هستند. به دنبال مایعاتی باشید که سرشار از پروتئین‌ هستند مانند شیر. غذاهای جامد را نیز زیاد بجویید تا تقریبا تبدیل به مایع شوند.
خواب کامل
برای این که از معده درد در شب خودداری کنید، حداقل تا 3 ساعت قبل از خواب، چیزی نخورید. هنگام خواب نیز اگر تا به حال روی پهلوی چپ خود نمی‌‌خوابیدید، حال امتحان کنید. در این حالت اسیدهای معده به سختی خود را به مری می‌رسانند.

ما در اینجا نمونه‌هایی از مواد مغذی و سبک را برایتان آوردیم
- ۱ فنجان جو دو سر با شیر بدون چربی و ۱ عدد سیب
- 1 فنجان ماست به همراه میوه
- ½ فنجان کره بادام زمینی و ۱ فنجان سوپ سبزیجات
- 1 عدد کلوچه گندمی و 28 گرم پنیر مورد علاقه
- ۵۶ گرم مرغ، ½ فنجان سیب زمینی شیرین له شده و ½ فنجان پنیر و میوه

روش برای درمان رفلکس معده در بارداری
رفلکس اسید(سوزش سر دل) میان زنان باردار رایج است. اگر چه معمولا بی‌خطر، اما بسیار آزاد دهنده است.
این سوزش که از پایین سینه تا پایین گلو است به دلیل افزایش هورمون پروژسترون در دوران بارداری، که به شل شدن ماهیچه‌های رحم کمک می‌کند، است. این شل شدن باعث ترشح اسید معده و احساس سوزش می‌شود.

حال برای رهایی از این سوزش چه باید کرد؟
ما در اینجا چند روش را برای درمان به شما معرفی می‌کنیم.
به رژیم غذایی خود دقت کنید
غذاهای تند یا حتی غذاهای اسیدی (گوجه فرنگی و مرکبات) می‌توانند این ناراحتی را تشدید کنند. اگر نشانه‌های رفلکس اسید را مشاهده کردید، از خوردن این غذاها خودداری کنید.
جاذبه زمین
گاهی عمودی ایستادن، به شما کمک می‌کند. زمانی که شما دراز می‌کشید، اسید می‌تواند آزادانه به سمت مری شما حرکت کند. بنابراین اگر می‌خواهید بخوابید، زیر سر خود چند بالش قرار دهید یا سعی کنید روی صندلی دراز بکشید.
قرص‌های عصاره عنبه
بسیاری از زنان برای درمان رفلکس اسید، از این قرص‌ها مصرف می‌کنند.
زنجبیل
در زمان بیماری، هیچ چیز بهتر از سوپ مرغ با زنجبیل نیست. اما چرا؟
زنجبیل اسید را جذب می‌کند، ضد التهاب و ضد درد نیز است. این ماده سال‌ها است برای درمان حالت تهوع، استفراغ و اسهال به کار می‌رود.
عصاره آلوورا
نه تنها این ماده می‌تواند درد ناشی از آفتاب سوختگی را آرام کند بلکه درد رفلکس اسید را نیز درمان می‌کند.
داروهای ضد اسید معده
شما می‌توانید از داروهای ضد اسید معده نیز استفاده کنید، البته بهتر است قبل از مصرف، با پزشک خود مشورت کنید.

توصیه های برای پیشگیری از سوزش سر دل در بارداری
بسیاری از زنان در دوران بارداری از سوزش سردل رنج می برند. ممکن است این پرسش ها در این مورد پیش آید:
برای از بین بردن این ناراحتی چه می توان کرد؟
آیا درمان این ناراحتی به جنین آسیبی نمی رساند؟
و آیا سوزش سردل در دوران بارداری مشکلی جدی است؟
جنین در حال رشد و نمو آن قدر در بدن مادرش تغییر ایجاد می کند تا بتواند صحیح و سالم به دنیا بیاید، یکی از عمده ترین تحولاتی که بارداری برای مادر به وجود می آورد ناراحتی های گوارشی است.

اصل قضیه چیست؟
بیش از ۵۰ درصد خانم های باردار از سوزش شدید معده شان در دوران بارداری شکایت دارند به خصوص در ۳ ماهه دوم و سوم. سوزش سر دل حالتی است که انتهای مری به دنبال ورود اسید معده به آن تحریک می شود؛ به این مشکل رفلاکس اسید معده هم می گویند.
در این حالت ممکن است احساس سوزشی در محدوده انتهای قفسه سینه تا ابتدای گلوی تان داشته باشید. برخی خانم ها هم می گویند ته حلق مان تلخ یا ترش است.

دلایل ایجاد سوزش سرمعده در دوران بارداری چیست؟
در طی فرآیند معمولی هضم، غذا از مری به سمت معده می رود، در این بین غذا از بخش ماهیچه ای در انتهای مری به نام اسنفکتر نیز می گذرد و سپس وارد معده می شود. در واقع اسفنکتر دریچه ی ورود غذا به معده است.
هنگام غذا خوردن این دریچه باز می شود و غذا می تواند وارد معده شود، پس از آن، اسفنکتر بسته می شود تا اسید معده به سمت مری برگشت نکند. وقتی به سوزش سرمعده یا «ریفلاکس معده» مبتلا می شوید، در واقع اسفنکتر کاملاً بسته نمی شود و مقداری اسید به سمت مری برمی گردد.
برگشت اسید ممکن است سبب درد و سوزش در ناحیه قفسه سینه شود. در دوران باردای، هورمون هایی در بدن ترشح می شوند که ممکن است سبب شل شدن ماهیچه ی اسفنکتر شوند. در نتیجه مقداری اسید به مری بازمی گردد، به ویژه وقتی غذا زیاد می خورید یا در حالت خوابیده قرارمی گیرید.
علاوه بر این، با بزرگ شدن جنین در ماه های هفتم به بعد، رحم فشار بیشتری به معده وارد می کند. همین فشار نیز ممکن است سبب برگشت اسید معده به مری شود.

برای مقابله با سوزش سر دل چه کنم؟
- به جای ۳ وعده غذایی حجیم، وعده های غذایی کوچک و متناوب بخورید.
- آرام و با طمانینه غذا بخورید.
- از خوردن هر گونه غذای سرخ شده، پر ادویه و هرگونه غذایی که به شل شدن دریچه انتهای مری کمک کند و احتمال سوزش سر دل را بالا ببرد، پرهیز کنید.
- غذاهای چرب را کلا کنار بگذارید.
- کافئین نخورید.
- نوشابه های گاز دار نخورید.
- سرکه و انواع سس های حاوی سرکه را کنار بگذارید.
- شکلات و کافئین هم موادی محرکند و از خوردن آن ها هم بپرهیزید.
- خوراکی های اسیدی از قبیل انواع آب میوه ها، مرکبات، گوجه فرنگی، پاستیل و لواشک را فعلا فراموش کنید.
- فرآورده های گوشتی (سوسیس، کالباس، ناگت، همبرگر و…) و خوراکی های نعنایی هم سبب تحریک سوزش می شوند.
- حین خوردن غذا از نوشیدن حجم زیاد مایعات خودداری کنید اما یادتان باشد در طول بارداری تان باید روزانه ۱۰- ۸ لیوان آب را بین و عد های غذایی بنوشید.
- بعد از غذا آدامس بجوید تا ترشح بزاق تان بیشتر شود؛ بزاق اسید معده را خنثی می کند.
- مشکل تان را با متخصص معالج تان در میان بگذارید و از او بخواهید دارویی مناسب را برای تان تجویز کند.
- سیگار نکشید؛ دود سیگار نه تنها سبب جهش ژنتیک می شود بلکه اسید معده را هم افزایش می دهد.
- می توانید بعد از مشورت با متخصص زنان معالج تان بدون نیاز به نسخه داروهای آنتی اسید تهیه کنید این داروها حاوی منیزیم یا کلسیم هستند و بهتر است در مورد دارو با متخصص زنان مشورت کنید، زیرا برخی از آنتی اسیدها حاوی مقادیر بالای سدیم، آسپرین یا آلومینیوم هستند.
اگر هیچ یک از این روش ها موثر نبود پزشک معالج برای تان داروهای قوی تری را که برای دوران بارداری بی خطرند تجویز خواهد کرد.

درمان طبیعی برای سوزش سردل
در زیر برخی از داروهای خانگی موثر برای سوزش سر دل ذکر شده. این داروها طبیعی هستند و هیچ مشکلی برای خانم باردار بوجود نمی آورد ولی در صورت نیاز طبق نظر پزشک مصرف کنید.
بادام
بادام سرشار از روغن است و میزان اسید را کنترل میکنید. از این رو، سعی کنید ۴ تا ۵ بادام هرروزبخورید. بادام همچنین می تواند به تغذیه نوزاد کمک کند.
آلوئه ورا
آلوئه ورا شامل برخی از عوامل ضد التهاب است که می تواند سوزش سر دل را کاهش دهد. با این حال، در مورد زنان حامله،طبق نظر پرشک مصرف شود.
آب نارگیل
آب نارگیل به خنثی کردن اسید معده کمک میکند. هر روز مصرف کنید.
دانه رازیانه
دانه رازیانه در بهبود گوارش موثر است. شما می توانید ۲ قاشق چای خوری دانه رازیانه را در آب جوش حل کرده و آب آنرا بنوشید.
سرکه
سرکه سیب بیکربنات و اسید معده را کنترل میکند. اسید تولید شده در دیواره معده را کاهش میدهد. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را رقیق کرده بنوشید.
پاپایا
پاپایا سرشار از آنزیم های خاصی است که باعث بهبود روند هضم غذا در معده می شود. مصرف پاپایا رسیده برای کاهش سوزش سر دل خوب است.
پاپایای خام باعث انقباضات رحمی میشود. در این مورد نیز بهتر است با پزشک مشورت کنید استفاده از مکمل های پاپایا نیز مفید است.

چند توصیه به زنان باردار برای رفع ناراحتی های گوارشی
ریفلاکس اسید معده در دوران بارداری عارضه شایع و شناخته شده است و در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از زنان در مرحله ای از بارداری خود، این مشکل راتجربه می کنند که علت آن برگشت محتویات معده به مری است و باعث بروز علائم ناراحت کننده ای در فرد می شود.
دکتر مریم امین زاده، متخصص زنان و عضو هیئت علمی دانشگاه ایران، چهار عامل را در به وجود آوردن این عارضه دخیل می داند: فشار داخل مری، عضلاتی که مری از آن عبور کرده و به معده متصل شده است، عضلاتی که دهانه تحتانی مری و معده را ساخته است.
وی می گوید: از آنجا که مری، لوله ای عضلانی است که دهان را به معده متصل می کند، هرگاه بنا به عللی دهانه تحتانی مری، درست کار نکند، مواد غذایی اسیدی داخل معده وارد مری شده و در نتیجه احساس سوزش سر دل یا ترش کردن در فرد به وجود می آید.
سوزش زیر جناق سینه، احساس برگشت مواد غذایی به داخل دهان، درد قفسه سینه و سختی در بلع از دیگر علائم این بیماری محسوب می شود.
در زنان باردار، دو عامل دیگر به عوامل به وجود آورنده فوق افزوده می شود که به گفته دکتر امین زاده شامل افزایش وزن زن در بارداری و فشار جنین به معده است.
افزایش وزن بخصوص افزایش محیط دور شکم باعث ایجاد فشار بر معده و دهانه تحتانی مری می شود.
از طرفی رشد جنین و افزایش سایز رحم نیز بر معده فشار وارد کرده و باعث خروج مواد غذایی از معده به مری می شود.
تأثیر هورمون ها
دکتر مؤید علویان، فوق تخصص گوارش، در مورد تأثیر هورمون های ترشح شده در دوران بارداری بر ریفلاکس معده می گوید: استروژن و پروژسترون، دو هورمون زنانه هستند که در دوران حاملگی بیشتر ترشح می شوند و وجود آنها برای ادامه بارداری ضروری است.
این دو هورمون باعث شل شدن عضلات رحم شده و اثرات جانبی مانند شل کردن عضله دریچه تحتانی مری و کند کردن هضم غذا را نیز به همراه دارند که هر دو این عوامل باعث برگشت مواد از معده می شود.
بارداری چند قلو، سابقه بیماری زمینه ای ناراحتی معده، حالت تهوع و استفراغ شدید، شغل های پر استرس و در نهایت هر عاملی که باعث افزایش ترشح هورمون ها در دوران بارداری شود، ریفلاکس معده را در این دوران شدید تر خواهد کرد.
دارو ها
دکتر بهزاد رحمانی، متخصص گوارش در مورد نقش دارو ها در تشدید ریفلاکس معده می گوید: برخی از انواع دارو ها به دلیل افزایش میزان اسید معده باعث بروز علائمی مانند سوزش سر دل می شوند.
از این قبیل داروها می توان به مسکن هایی مانند ایبوپروفن و یا آنتی بیوتیک ها همراه با آسپرین و حتی قرص آهن و اسید فولیک نیز اشاره کرد.
با توجه به این که مصرف قرص آهن در دوران بارداری ضروری است، توصیه می شود قرص آهن پس از غذا همراه با یک لیوان آب میل شود و تا دو ساعت پس از خوردن آن فرد نخوابد و حالت خوابیده نداشته باشد.
ورزش
وی در مورد انجام حرکات ورزشی و ارتباط آن باتشدید ریفلاکس می گوید: انجام ورزش قبل از بارداری باعث تقویت عضلات و کاهش احتمالی بروز ریفلاکس معده می شود در حالی که تمرینات ورزشی شدید که در آن سرپائین تر از بدن قرار می گیرد و یا دراز نشست و برداشتن وزنه که باعث افزایش فشار در داخل شکم می شود، می تواند باعث تشدید ریفلاکس معده شود.
بنابراین توصیه می شود ازانجام حرکات ورزشی شدید در بارداری خودداری کرده و در انتخاب نوع ورزش، دقت بیشتری شود.

تهوع و استفراغ
برگشت محتویات معده به مری در دوران بارداری، طبیعی است به همین دلیل نیاز به درمان ندارد و با رعایت مواردی می توان از آن پیشگیری کرده و یا آن را کاهش داد.
دکتر فرزانه نیک نفس، متخصص زنان، یکی دیگر از علل وقوع سوزش معده را در بارداری التهاب قسمت انتهایی مری در اثر تماس آن با اسیدمعده می داند و می گوید: تهوع و استفراغ که از عوارض شایع نیمه اول دوران بارداری است، باعث برگشت محتویات معده می شود که در این صورت ممکن است اسید معده، لایه های سطحی مخاط مری را از بین برده و باعث زخم شود.
در بسیاری از زنان نیز اختلال در پاکسازی محتویات پس زده شده معده از مری نیز در ایجاد این آسیب نقش دارد.
روحیه
وی در مورد نقش افسردگی می افزاید: ریفلاکس معده در افرادی که از افسردگی رنج می برند، بیشتر دیده می شود، ولی در زنانی که مشغول کار و فعالیت هستند و روحیه خوبی نیز دارند کمتر بروز پیدا می کند.
زیرا این دسته از زنان در صورت ابتلا نیز اشتیاق بیشتری برای برطرف کردن آن از خود نشان می دهند.
اصلاح رژیم و الگوی تغذیه
نوع غذای مصرفی در بروز و تشدید این بیماری نقش بسزایی دارد. ضروری است زنان به محض احساس ترش کردن معده، وجود ماده تلخی در دهان و سوزش سردل که به دنبال خوردن غذاهای پر چرب و حجیم به وجود می آید، نسبت به درمان این بیماری و پیشگیری از آن اقدام کنند.
دکتر امین زاده، با توجه به ممنوعیت مصرف بسیاری از داروها دربارداری، اصلاح رژیم غذایی را بهترین روش می داند. وی استفاده ازغذاهای کم فیبر، پر چرب، غذاهای آماده، پر خوری، مصرف مایعات زیاد بین غذا، کم تحرکی و سریع خوردن غذا را از جمله علل مهم بروز و تشدید بیماری ریفلاکس معده می داند که باید از آنها اجتناب کرد.
مصرف کاکائو، نوشابه، ترشیجات، قهوه، شکلات، ادویه و سیگار بر مشکل اضافه می کند. زیرا باعث شل شدن دریچه تحتانی مری می شود، از طرفی باید میزان استفاده از غذاهای حجیم را مانند نخود، لوبیا، عدس و ماش در این دوران کاهش داد.
دکتر علویان نیز در این خصوص متذکر می شود: برخی از عادات مانند کار کردن، دراز کشیدن و خم شدن پس از خوردن غذا و یا محکم بستن کمر ، باعث بروز و یا تشدید ریفلاکس معده و برگشت اسید به مری می شود.
این متخصص به بیماران توصیه می کند تا دو ساعت پس از خوردن غذا دراز نکشند و هنگام استراحت نیز ناحیه سر و سینه را بالاتر از سطح بدن قرار دهند بطوری که زاویه ای ۳۰ درجه با افق داشته باشند.
باور غلط زنان این است که برای کاهش بروز این عارضه، هنگام خواب سرشان باید بالاتر از گردن قرار بگیرد در حالی که این عادت غلط باعث آرتروز زودهنگام گردن خواهد شد.
وی همچنین توصیه می کند زنان باردار بجز مصرف آب، از خوردن غذا و دیگر مایعات نزدیک به ساعات خواب شب خودداری کنند، حجم وعده های غذایی خود را کاهش دهند و در مقابل، دفعات وعده را افزایش دهند.
مصرف دارو نیز در موارد شدید بیماری منعی ندارد و معمولاً از داروهای بی خطر برای جنین استفاده می شود لذا در صورت مصرف دارو قبل از بارداری نیز با پزشک خود برای ادامه درمان مشورت شود.
برخی مردم معتقدند ترش کردن معده و سوزش سردل در زنان باردار ناشی از شروع دوره رویش و رشد موها در جنین است.
دکتر لیلا محمدی، متخصص زنان می گوید: این فرضیه فقط در حد اعتقاد و افکارعمومی است و صحت ندارد و با توجه به این که ریفلاکس معده یک عارضه شایع در سه ماهه سوم بارداری است پس از زایمان و کاهش سطح هورمون های بدن به میزان نرمال، از بین خواهد رفت بنابراین توصیه می شود علاوه بر رعایت موارد گفته شده فوق، از مصرف غذاهای اسیدی یا محرک، نوشابه های گازدار، نوشیدنی های کافئین دار، قهوه، شکلات و غذاهای تند اجتناب شود و میوه های خانواده مرکبات، گوجه، پیاز و غذاهای چرب و سرخ شده را کمتر استفاده کنند.
از طرفی حمایت خانواده و همسر نقش مهمی در سلامت زن باردار دارد. دوری از محیط استرس زا، آرامش و استراحت کافی، شرایط کاری مناسب، کاهش اضافه وزن و در کل تغییر سبک زندگی در کاهش علائم این بیماری و یا جلوگیری از بروز آن مؤثر است.
ریفلاکس معده، پیامد خطرناکی برای بارداری نخواهد داشت ولی در موارد شدید آن باید به پزشک مراجعه شود تا در صورت وجود بیماری خاصی مانند زخم معده، درمان آغاز شود.