سرگیجه در بارداری

خانمی تماس گرفتند و گفتند در ماه پنجم بارداری هستند و درگیر سرگیجه هایی شده اند که به وضعیت قرار گرفتنشان در حالت خوابیده و نشسته ارتباطی ندارد. همچنین گوششان گهگاه کیپ می شود و سوت می کشد و نمی توانند به هیچ روشی آن را برطرف کنند تا اینکه خود بخود رفع می شود. متخصص زنان به این خانم توصیه کرده به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند. اینکه این موضوع در بارداری عادی است یا باید آن را جدی بگیرند دغدغه این خانم باردار است. با دکتر کامران کامروا، متخصص گوش و حلق و بینی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در این مورد گفت و گو کردیم. اگر شما هم به مشکلات شنوایی یا گوش در بارداری مبتلا هستید، این مطلب کمکتان می کند بفهمید باید مشکل را جدی بگیرید یا نه.
سرگیجه در بارداری طبیعی است؟
بستگی دارد منظورتان از سرگیجه چه باشد! سرگیجه با سیاهی رفتن چشم و افتادن و غش کردن یکی نیست. خیلی از خانم های باردار این دو را یکسان می دانند و همین اشتباه باعث تشخیص و درمان نامناسب می شود. اگر فرد در حالت سکون احساس حرکت مداوم و پیگیر به شکل دوران یا چرخش یا تلوتلو خوردن کند، سرگیجه دارد اما سیاهی رفتن چشم، سبک شدن مغز یا بی اختیار افتادن به معنی سرگیجه نیست. سرگیجه با وزوز گوش همراه می شود و لازم است اگر فردی دچار این مشکل است، حتما بررسی و دقیقا معاینه شود زیرا این نشانه ها می تواند علامت بیماری منییر باشد.
منییر به 2 گروه تقسیم می شود؛ نشانگان منییر و بیماری منییر . نشانگان منییر علت مشخصی ندارد و عوارض جانبی مثل افزایش چربی و کلسترول خون یا فشار خون و تغییرات متابولیکی یا هورمونی به خصوص هورمون های غده تیرویید را به دنبال دارد اما بیماری منییر شامل مشکلاتی است که در گوش بروز می کند. به همین دلیل به این خانم توصیه شده با متخصص گوش مشورت کنند.

این مشکل با باردار شدن بروز می کند؟
نه، اگر خانمی به منییر مبتلا باشد، حتما زمینه ابتلا به این بیماری را از قبل داشته و بارداری باعث بروز یا تشدید آن شده است. به هر حال لازم است از نظر شیمی خون و میزان هورمون ها در دوران بارداری تحت نظر باشند.

پس در بارداری سرگیجه همراه با وزوز گوش طبیعی نیست؟
85 درصد بیماری های گوش با معاینه دقیق تشخیص داده می شوند و با یک شرح حال ساده نمی توان در این باره نظر داد. ممکن است مورد این خانم کاملا طبیعی باشد زیرا در بارداری گاهی به دنبال تغییرات هورمونی، تغییراتی در ناحیه حلق و گلو ایجاد می شود و فشار بیشتری به شیپور استاش می آید. همین موضوع باعث افزایش فشار داخل گوش می شود که می تواند وزوز گوش یا سرگیجه ایجاد کند. این مساله با معاینه و بررسی های ادیومتری قابل تشخیص و افتراق با سایر مسائل است.

گیجی و سیاهی رفتن چشم که مساله ای جدا از سرگیجه است، چقدر در خانم های باردار شیوع دارد؟
در ۳ ماهه اول حالت هایی شبیه سرگیجه مخصوصا حین بلند شدن بروز می کند که دلیل آن افزایش خون رسانی به ناحیه رحم و کاهش خون رسانی به مغز است. البته تغییرات هورمونی را هم نباید نادیده گرفت.

با اصلاح رفتارهای عادتی می توان جلوی بروز این حالت ها را گرفت؟
در برخی موارد معمولا به خانم باردار توصیه می شود ناگهان از جای خود بلند نشود یا بیش از حد در یک وضعیت ثابت نماند. وقتی خانم بارداری ایستاده است، چون وزن جنین به عروق انتهایی پا وارد می شود، خون زیادی در اندام تحتانی تجمع پیدا می کند و خون کافی به مغز نمی رسد. خانم های باردار نباید زیاد بنشینند یا بایستند و باید حرکت داشته باشند. در غیر این صورت ظرف چند دقیقه احساس گیجی خواهند کرد.

گاهی این احساس گیجی در حالت خوابیده هم وجود دارد. چرا؟
در ۳ ماهه دوم و سوم در خانم هایی که طاقباز می خوابند، چون وزن جنین روی لگن افزایش پیدا می کند، میزان بازگشت وریدی و میزان خونی که به مغز می رسد، کاهش می یابد. برای همین به خانم های باردار توصیه می شود به پهلو بخوابند.

مهمترین مطالب در این باره

روش های کنار آمدن با سرگیجه در دوران بارداری
چه چیزی باعث سرگیجه می شود؟ در این جا دلایل و روش های خانگی درمان ذکر شده است:

1- فشار خون بالا و سرگیجه در بارداری
دلیل اصلی سرگیجه در طول بارداری نوسان فشار خون در چهار ماه اول بارداری میباشد. جریان خون خانم در این مدت به شدت گسترده شده است که باعث کاهش فشار خون می شود. اگرچه رگ های خونی که به جنین می رسند باز هستند، اما سرعت برگشت خون کم می باشد بنابراین فشار خون نسبت به قبل کاهش می یابد. این مسئله باعث کاهش خون در مغز می شود بنابرای برای مدت کوتاهی احساس سرگیجه می کنید.
دو نوع فشار وجود دارد:
- فشار خون سیستولیک: هنگامی که فشار خون در طول انقباض بطن چپ در قلب به پنج تا ده میلیمتر جیوه کاهش می یابد.
- فشار خون دیاستولیک: هنگامی که فشار خون بعد از انقباض قلب، زمانی که دریچه قلب با خون پر می شود، به ده تا پانزده میلیمتر جیوه افت میکند.
بهتر است آرام باشید. افزایش و کاهش فشار خون در طول بارداری امری طبیعی است. شما بعد از زایمان به شرایط قبل از بارداری برمیگردید.
درمان آن
در اینجا روش هایی برای برخورد با نوسانات فشار خون وجود دارد:
فورا بنشینید:
هنگامی که احساس سرگیجه دارید فورا بنشینید. اگر در حال استراحت هستید به پهلو دراز بکشید این کار باعث افزاش فشار خون به مغز و قلب می شود.
سر را بین پاها قرار دهید:
سر را بین پاها قرار دهید تا سرگیجه را کنترل کنید. اگر از قبل از بارداری فشار خون بالا داشتید باید با مصرف قرص آن را کنترل کنید.
2- کاهش قند خون و سرگیجه در بارداری
عامل دیگری که باعث سرگیجه می شود کاهش قند خون است که به دلیل تغییر در سوخت و ساز بدن اتفاق می افتد. خانم هایی که .. دارند بیشتر در معرض سرگیجه قرار می گیرند. کاهش قند خون به سلامتی جنین آسیب های جدی وارد می کند. کمبود قند باعت مشکلات در سیستم عصبی، نقص های شناسایی و دیابت می شود. بنابراین باید قند خون را در حالت نرمال نگه داشت. خانم هایی که قند خون پایین دارند، فرزندانی کم وزن دارند که مشکلاتی در مراحل بعدی زندگی فرزند ایجاد می شود. هنگامی که دیر غذا می خورید یا فراموش می کنید غذا بخورید، الکل می نوشید، ورزش سنگین انجام می دهید یا کم غذا می خورید قند خون کاهش می یابد.
درمان آن
میان وعده های سبک بخورید:
سیب یا ساندویچ های کوچک همراه داشته باشید و هنگامی که احساس کاهش قند خون دارید بخورید. در طول روز نیز به جای وعده های بزرگ به تعداد زیاد میان وعده و وعده های کوچک بخورید.
موادغذایی سرشار از قند:
هنگامی که احساس سرگیجه دارید مواد غذایی سرشار از قند مانند آبمیوه، شکلات یا آبنبات بخورید. این کار بلافاصله باعث افزایش قند خون و جلوگیری از سرگیجه می شود.
۳- سرگیجه به دلیل به پشت خوابیدن در بارداری
به پشت خوابیدن باعث می شود وزن جنین به ورید اجوف (رگ های بزرگی که خون خالی از اکسیژن را به دهلیز راست قلب برمیگرداند) فشار بیاورد. سندروم کاهش فشار خون در اثر به پشت خوابیدن در سه ماهه سوم اتفاق می افتد بنابراین هنگامی که به پشت می خوابید قلب خون کمتری پمپاژ می کند و احساس سرگیجه به شما دست می دهد. هنگامی که به پشت می خوابید وزن جنین به رنگ های خونی پشت شما فشار می آورد.
درمان آن
از رفلکس های ناگهانی خودداری کنید:
هنگامی که تغییر موقعیت می دهید مثلا از حالت دراز کشیده به نشسته یا ایستاده سعی کنید از رفلکس های ناگهانی خودداری کنید. بعلاوه به پشت نخوابید.
هوای گرم و دوش آب داغ:
از ایستادن طولانی مدت در هوای گرم یا دوش آب داغ خودداری کنید زیرا باعث سرگیجه می شود.
4- کم خونی و سرگیجه در بارداری
کم خونی در بارداری به دلیل کمبود آهن، فولات و ویتامین ب دوازده می باشد. جنین به آهن نیاز دارد که آن را از بدن مادر تامین می کند. اگر کم خون هستید احساس سرگیجه می کنید زیرا بدن شما سلول قرمز کافی برای حمل اکسیژن به مغز و اندام دیگر را ندارد.
درمان آن
رژیم غذایی سرشار از آهن:
موادغذایی سرشار از آهن، فولیک اسید و ویتامین های لازم بخورید. قرص های آهن باعث اسهال می شوند بنابراین سعی کنید غذاهای غنی از آهن مانند تخم مرغ، میوه خشک شده، اسفناج، سبزیجات، نان، حبوبات و گوشت مصرف کنید.
مایعات:
نوشیدن مایعات به آب داشتن بدن کمک می کند. از نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه دوری کنید. آب، آبمیوه، آب نارگیل و آب لیمو انتخاب های مناسبی هستند.
۵- تنفس عمیق و سریع و سرگیجه در بارداری
تنفس عمیق و سریع باعث افزایش سرعت نفس کشیدن می شود. این مسئله باعث تولید گازی به اسم مونواکسید کربن می شود که باعث سرگیجه می شود. این حالت در سه ماهه اول بارداری اتفاق می افتد و بیشتر به دلیل چاقی، آسم، تب، عفونت در بارداری، نگرانی، مصرف قرص یا کمبود تناسب فیزیکی اتفاق می افتد. جای نگرانی نیست زیرا بعد از تولد بچه این مشکل برطرف می شود. تنفس عمیق و سریع معمولا پانزده تا بیست دقیقه ادامه می یابد.
درمان آن
روش های نفس کشیدن را تمرین کنید:
تنفس عمیق و سریع توسط انجام تمرینات نفس کشیدن کنترل می شود. نفس عمیق بکشید و به آرامی نفس بکشید؛ در این حالت مغز اکسیژن کافی دریافت می کند.
آرام باشید:
اطرافیان همیشه از شما می خواهند سخت نگیرید و آرام باشید. سعی کنید هنگامی که سرگیجه می شوید به این مسئله توجه کنید و سخت نگیرید.
مطالب گفته شده در بالا را در شرایطی که در بارداری سرگیجه می شود رعایت کنید. همچنین در صورت شدید شدن شرایط یا مشاهده علائمی مانند خونریزی واژن ، گلودرد و تنگی نفس قرص مصرف کنید.