یبوست نوزاد و روش‌های خانگی درمان

یبوست در نوزاد و کودکان زمانی روی می‌دهد که به راحتی نمی‌توانند دفع مدفوع داشته باشند. معمولا شکم نوزادان زیاد کار نمی‌کند و فاصله چند روزه طبیعی است. اما اگر این مسئله بیشتر از یک هفته طول بکشد، احتمالا نوزاد دچار یبوست شده است.

هیچ بیماری زمینه‌ای خاصی را نمی‌توان عامل ایجاد یبوست نوزاد دانست و معمولا با تغییر در رژیم غذایی یا عادات زندگی و یا حتی دارو می‌توان مشکل دفع مدفوع را برطرف نمود. اگر روش‌های درمان خانگی یبوست نوزاد بی‌اثر باشند حتما باید به متخصص کودک مراجعه کنید. برای مشاوره پزشکی و اطلاع از روش‌های کنترل و درمان یبوست نوزاد، سری به کلینیک نی نی بان بزنید. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با یبوست نوزاد، علایم، و درمان آن آشنا شوید.

یبوست نوزاد چیست؟

یبوست نوزاد (Constipation) زمانی روی می‌دهد که مدفوع نوزاد سفت و خشک باشد و به‌راحتی نتواند دفع کند. گاهی دفع مدفوع سفت دردناک می‌شود. معمولا وقتی رژیم غذایی نوزاد از شیر خشک یا شیر مادر به سمت غذاهای جامد تغییر می‌کند معمولا نوزاد دچار یبوست می‌شود.

بیشتر بخوانید: یبوست بارداری را چگونه درمان کنیم؟

علت یبوست نوزاد

یکی از علل اصلی یبوست نوزاد، تغییر در رژیم غذایی نوزاد است:

• تغییر تغذیه با شیرخشک
• تغییر تغذیه با شیر مادر
• خوردن غذاها و طعم جدید
• عدم دریافت مایعات کافی (شیر مادر، شیر خشک یا آب)

وقتی تغذیه با غذاهای خشک و غیرآبکی در نوزاد شروع می‌شود، کمبود فیبر در رژیم غذایی می‌تواند یکی از علل بالقوه یبوست نوزاد باشد. برخی نوزادان هم به‌صورت ژنتیکی دچار یبوست می‌شوند حتی اگر رژیم غذایی مناسب و آب کافی دریافت کنند. البته که این لزوما به‌معنای مریضی یا سالم نبودن نوزاد نیست.

نشانه‌ها و علایم یبوست نوزاد

صرفا کار نکردن شکم برای مدت طولانی در نوزاد به‌معنای یبوست نوزاد نیست. نشانه‌ها و علایم یبوست نوزاد عبارتند از:

• دفع مدفوغ غیر نرم در فواصل طولانی
• قوام مدفوع شبیه گل رس می‌شود
• گلوله‌های سفت مدفوع
• دوره‌های طولانی زور زدن یا گریه حین تلاش برای رفع اجابت مزاج
• رگه‌های خون در مدفوع
• کاهش اشتها
• سفت شدن شکم

نشانه‌های یبوست نوزاد به‌شدت به سن و رژیم غذایی نوزاد بستگی دارد. حرکات طبیعی روده پیش از اینکه نوزاد شروع به خوردن غذاهای خشک کند باید کاملا نرم و روان باشد مثل قوام کره بادام زمینی یا حتی شل‌تر از آن.

مدفوع سفت پیش از شروع رژیم غذایی خشک، بارزترین نشانه یبوست نوزاد به شمار می‌آید. در ماه‌های اول، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند معمولا دفع مدفوع دارند چرا که شیر مادر راحت هضم می‌شود. هرچند بین سه تا شش ماهگی، دفع مدفوع هفته‌ای یک بار و گاهی حتی کمتر می‌شود.

نوزادانی که شیر خشک می‌خورند دفع مدفوع بیشتری نسبت به نوزادانی دارند که از شیر مادر تغذیه می‌شوند.

نوزادانی که شیر خشک می‌خورند دفع مدفوع بیشتری نسبت به نوزادانی دارند که از شیر مادر تغذیه می‌شوند. بیشتر نوزادان شیرخشکی حداقل یکبار در روز یا هر یک روز درمیان دفع دارند. البته گاهی هم فاصله بین اجابت مزاج در این نوزادان گاهی بیشتر می‌شود اما یبوست ندارند.

زمانی که شیر خوردن نوزاد کم یا قطع شده و رژیم غذایی خشک نوزاد شروع می‌شود، احتمال ایجاد یبوست نوزاد بیشتر می‌شود. احتمال یبوست در نوزادانی که شیر گاو یا هر شیری غیر از شیر خشک می‌خورند بیشتر است.

در موارد نادری هم برخی بیماری‌ها ممکن است باعث ایجاد یبوست شوند مانند:

• مشکلات پایانه‌های عصبی روده
• مشکلات مربوط به نخاع
• کمبود تیروئید
• سایر اختلالات متابولیک

معمولا تمام نوزادان از لحاظ وجود این بیماری‌ها بررسی می‌شوند بنابراین زیاد نگران این موضوع نباشد. اما اگر نوزادتان از دفع دردناک مدفوع رنج می‌برد، به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی یبوست در کودکان، شانزده روش!

یبوست نوزاد و تغذیه با شیر مادر

یبوست در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند بسیار نادر است چرا که شیر مادر حاوی ملین طبیعی است که باعث شده مدفوع نوزاد رنگ زرد و کاملا نرم داشته باشد. نوزادان تازه به‌دنیا آمده تقریبا هر روز دفع مدفوع دارند و هرچه بزرگ‌تر می‌شوند فاصله بین دفع مدفوع بیشتر می‌شود.

روش‌های خانگی درمان یبوست نوزاد

روش‌های خانگی برای درمان یبوست نوزاد نخستین راهکار برای حل مشکل دفع مدفوع هستند:

ورزش

مثل بزرگسالان، ورزش و حرکت باعث تحریک روده نوزاد می‌شود. هرچند با توجه به اینکه نوزادان راه نرفته یا حتی چهار دست و پا هم نمی‌روند، والدین می‌توانند با ورزش دادن به نوزاد، به بهبود و رفع یبوست کمک کنند.

پدر یا مادر می‌توانند پاهای نوزاد را در حالتی که به پشت خوابیده به آرامی حرکت دهند مثل رکاب زدن دوچرخه. این کار کمک می‌کند که روده‌ها به کار بیفتند و یبوست برطرف شود.

بیشتر بخوانید: درمان یبوست در نوزادان، راهکار مناسب

حمام آب گرم

حمام آب گرم باعث آزاد و شل شدن عضلات شکم نوزاد شده و انقباض روده‌ها را برطرف می‌کند.

تغییرات رژیم غذایی

برخی تغییرات رژیم غذایی به بهبود یبوست نوزاد کمک می‌کنند، البته که این موضوع بسته به سن و تغذیه نوزاد فرق می‌کند. مصرف میوه و سبزیجات به‌خاطر فیبر زیادی که دارند باعث تحریک روده‌ها می‌شود. خوراکی‌های مناسب برای نوزادی که یبوست رنج می‌برد عبارتند از:

• سیب بدون پوست
• بروکلی
• غلات کامل مثل اوت میل یا پاستا غلات کامل
• هلو
• گلابی
• شلیل

آبرسانی

نوزادان چند ماهه معمولا نیازی به مایعات کمکی ندارند چرا که آب مورد نیاز بدن‌شان از همان شیر مادر یا شیر خشک تامین می‌شود. البته مصرف کمی مایعات بیشتر برای نوزاد مبتلا به یبوست خوب است. گاهی متخصص اطفال وصیه می‌کند که کمی آب یا آب میوه به رژیم غذایی نوزادان 2 تا 4 ماهه دارای یبوست اضافه کنید.

ماساژ

روش‌های مختلفی برای ماساژ شکم نوزاد برای رفع یبوست نوزاد وجود دارند که عبارتند از:

• ماساژ با نوک انگشتان به‌صورت حرکات دایره‌ای روی شکم در جهت عقربه‌های ساعت
• حرکت دادن انگشتان اطراف ناف در جه عقربه‌های ساعت
• زانوها و پاهای نوزاد را گرفته و به آرامی پاها را به سمت شکم فشار دهید.
• نوازش از قفسه سینه به سمت پایین کنار ناف با نوک انگشت.

آب میوه

وقتی که نوزاد به 4 ماهگی رسید، می‌تواند کمی آب میوه بخورد مثل آب سیب یا آب آلو 100 درصد طبیعی. این آب میوه‌ها به درمان یبوست نوزاد کمک می‌کنند.

قند موجود در آب میوه سخت هضم می‌شود، درنتیجه مایعات بیشتری وارد روده‌ها می‌شود که باعث نرم و آبکی شدن مدفوع می‌گردد. البته اضافه کردن آب میوه به رژیم غذایی نوزاد بدون مشورت با پزشک یا متخصص اطفال به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

اندازه‌گیری دمای مقعدی

استفاده از دماسنج روان‌کننده تمیز برای اندازه‌گیری دمای مقعدی نوزاد دارای یبوست به دفع مدفوع کمک می‌کند. البته از این روش درمان خانگی یبوست نوزاد زیاد استفاده نکنید چرا گه ممکن است شرایط را بدتر کند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر نوزاد یک تا دو روز دفع نداشته و علایم زیر را هم دارد، بهتر است به متخصص اطفال مراجعه کنید:

• خون در مدفوع
• تحریک‌پذیر شدن نوزاد
• درد شکم
• عدم بهبود پس از درمان یبوست نوزاد

معمولا درمان یبوست نوزاد با روش‌های خانگی شروع می‌شود که اگر جواب ندهند، پزشک بعد از معاینه نوزاد گاهی داروهای زیر را تجویز می‌کند:

• ملین‌ها
• تنقیه
• شیاف

به‌هیچ‌وجه سرخود و بدون دستور پزشک این داروها را به نوزاد ندهید.

کلام آخر

معمولا شکم نوزادان زیاد کار نمی‌کند و فاصله چند روزه برای دفع مدفوع در نوزاد طبیعی است. اما اگر این مسئله بیشتر از یک هفته طول بکشد، احتمالا نوزاد دچار یبوست شده است. هیچ بیماری زمینه‌ای خاصی را نمی‌توان عامل ایجاد یبوست نوزاد دانست و معمولا با تغییر در رژیم غذایی یا عادات زندگی و یا حتی دارو می‌توان مشکل یبوست نوزاد را برطرف نمود.

روش‌های خانگی مختلفی برای درمان یبوست نوزاد وجود دارند. اگر این روش‌های خانگی جواب ندادند و علایم یبوست نوزاد برطرف نشدند، بهتر است برای درمان به متخصص اطفال مراجعه کنید.