کاهش حرکت جنین، علت

مادر شدن یکی از زیباترین حسها در خانم ها است که از همان دوران شروع بارداری و حرکت جنین در بدن مادر وشنیدن صدای قلب او می تواند این لحظات را زیباتر کند.اما از آنجا که این علائم، سلامت و حیات جنین را نشان می دهند، گاهی باعث نگرانی می شوند. دانستن برخی نکات از این واقعیت بتواند آگاهی بیشتری به مادران باردار دهد.
جنین در واکنش به آنچه در محیط رخ می دهد، لگد می زند: در رحم، جنین برای استراحت و حرکت بدنش را می کشد در نتیجه مادر احساس می کند که جنین لگد می زند. این لگد زدن قسمتی از رشد طبیعی جنین است.

اگر می بینید که جنین شما حرکت نمی کند، شاید خوابیده، یا شاید شما غذا نخورده اید و او برای حرکت انرژی ندارد، اما اگر این بی حرکتی جنین مدت زیادی طول کشید، به پزشک مراجعه کنید.

کاهش مایع آمنیوتیک، کاهش تحرک ناشی از اختلال رشد، وزن کم جنین، اختلال خونرسانی به جنین، شرایط استرس و کمبود اکسیژن برای جنین، از دلایل کاهش حرکت جنین به شمار می روند.

حرکت جنین در شکم مادر
۱- شروع حرکات: اگرچه حرکات جنین از هفته ۷ تا ۸ بارداری شروع شده و در سونوگرافی هم دیده می شود، اما هر مادر بارداری قبل از هفته ۱۶ تا ۲۲ بارداری حرکات جنینش را حس نمی کند، زیرا قبل از این سن، جنین فقط چند سانتی متر است.
2- اثر تعداد بارداری بر تشخیص حرکات: مادری که قبلا تجربه بارداری را داشته است، به مراتب حرکات جنین را بهتر می شناسد و انتشار گازها یا انقباض های دستگاه گوارش را با آن اشتباه نمی گیرد.
معمولا مادرانی که اولین تجربه بارداری را پشت سر می گذارند، تا حوالی هفته های ۲۰ تا ۲۵ بارداری متوجه این حرکات نمی شوند.
3- اثر اضافه وزن بارداری مادر بر حرکات: مادر برای داشتن بارداری سالم، باید قبل و بعد از شروع بارداری، وزن خود را در محدوده توصیه شده به وسیله متخصص نگه دارد و از پرخوری بپرهیزد.
ممکن است مادرانی که به دنبال بارداری وزنشان خیلی بالا رفته، نتوانند این حرکات را درست حس کنند. به علاوه هنگامی که قطر چربی های شکم ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر است، پزشک هم نمی تواند حرکات را خوب تشخیص دهد و حتی سونوگرافی هم مشکل می شود.
4- ویژگی های حرکات: این حرکات مانند پرش هایی ملایم و نرم هستند. ابتدا تشخیص آنها مشکل است، اما با پیشرفت بارداری، مشخص تر می شوند و می توان حرکت دست و پا و چرخش را تشخیص داد. حرکات دست و پا کوتاه تر و حرکات چرخشی جنین شدیدترند. در هفته های آخر بارداری می توان این حرکات را از خارج بدن مادر دید.
۵- لگدها قبل از خواب بیشترند؟ حرکات، زمان مشخصی ندارند، اما چون مادر شب ها مایل به استراحت است، شدت آنها را بیشتر حس می کند، اما در ساعت های بیداری و فعالیت اجتماعی توجه مادر به حرکات کمتر است. ممکن است بعد از خوردن غذای شیرین، حرکات جنین بیشتر شود.
6- حداکثر تعداد حرکات: بین هفته 28 تا 32 بارداری است، زیرا حجم مایع آمنیوتیک زیاد است و جنین می تواند به خوبی حرکت کند. بعد از هفته 32، حرکات کم می شوند، زیرا حجم مایع آمنیوتیک کم می شود و جنین در هفته های آخر، حرکات چرخشی کمتری دارد و بیشتر دست و پای خود را حرکت می دهد.
۷- تناوب حرکات: در ابتدا، حرکات کوتاه و با فواصل طولانی هستند، مثلا در یک روز حرکات متعددی را حس می کنید سپس چند روز هیچ حرکتی را حس نمی کنید، زیرا جنین هنوز کوچک است، اما از میانه بارداری تشخیص حرکات جنین منظم می شود. گاهی هم مادر سکسکه جنین را متوجه می شود که حرکات آن مداوم، پشت سر هم و لرزشی است.
8- لزوم توجه به حرکات: به محض اینکه احساس کردید حرکات جنین تان منظم شده اند (یعنی حدود هفته 28 بارداری)، به آنها دقیق شوید و اگر به نظر رسید این حرکات کم شده اند، حتما متخصص زنان را در جریان بگذارید تا ضربان قلب جنین را بررسی کند.
۹- اگر جنین حرکت نمی کند: مدت خواب جنین حداکثر ۷۵ دقیقه است و اگر بیش از ۲ ساعت حرکت نکرد، مادر باید مساله را بررسی کند. اگر احساس کرد، جنینش ۲ تا ۳ ساعت است حرکت نمی کند، بهتر است کمی غذای انرژی زا مصرف کند و در حالت آرامش به پهلو یا پشت بخوابد، دستش را بر شکم بگذارد و با توجه کامل به جنین، حرکات او را بشمارد.
10- چطور حرکات را بشماریم؟ بهتر است کمی غذا بخورید و به پهلو بخوابید یا در حالتی راحت، دراز بکشید یا بخوابید. سپس طی 60 دقیقه تمام حرکات کوچک و بزرگ جنین را ثبت کنید. در مورد تناوب این حرکات اتفاق نظری وجود ندارد، اما 10 حرکت طی دو ساعت، مطلوب ترین تناوب توصیه شده است.
علت کاهش حرکات جنین می تواند به خطر افتادن سلامت جنین یا کاهش مایع آمنیوتیکی باشد. استانداردی برای تعداد حرکات جنین وجود دارد، اما یک عدد دقیق نداریم. برخی معتقدند حداقل چهار حرکت در ساعت که اگر کمتر باشد، باید بررسی شود.
11- از چه زمانی توجه به این حرکات اهمیت بیشتری می یابد؟ از ماه هفتم که جنین برای زندگی در خارج رحم آمادگی پیدا می کند، توجه مادر به حرکات او باید بیشتر باشد. متاسفانه برخی مادران بعد از دو روز بی تحرکی جنین به ما مراجعه می کنند. در این شرایط احتمال مرگ جنین در رحم وجود دارد.
۱۲- حرکات جنین و عوامل داخلی و محیطی: این باور که بچه تکان خورد، پس گرسنه است، باور صحیحی نیست، زیرا غذا باید جذب شود و موادمغذی آن وارد خون مادر شوند، سپس به جنین برسند. عوامل محیطی مانند استرس، صدای شدید، حتی صدای دستگاه پخش کننده ضربان قلب جنین در کلینیک باعث افزایش حرکات جنین می شوند. از طرفی افزایش حرکات جنین ضربان قلبش را افزایش می دهد.

چه زمانی حرکات جنین احساس می شود؟
با استفاده از سونوگرافی میتوان حرکات جنین را در هفته ۷ الی ۸ بارداری مشاهده کرد اما بر مبنای احساس مادری، تکان های جنین از سه ماهه دوم بارداری آغاز می شود و با توجه به BMI مادر در هفته ۱۶ الی ۲۰ حاملگی قابل احساس است که با بزرگ شدن جنین در سه ماهه سوم محسوس تر می شود.

تعداد نرمال حرکات جنین در بارداری
برای توصیف تعداد طبیعی حرکات جنین معمولا از قانون ۱۰ استفاده می شود. این قانون به چهار شکل زیر بیان می شود.
- مادر طی ۱۲ ساعت و با داشتن فعالیت های معمول روزانه اش، حداقل ۱۰ بار حرکت جنین را احساس کند.
- مادر طی ۱ ساعت توجه صرف به حرکت جنین و در شرایط استراحت، حداقل ۴ حرکت را احساس کند.
- مادر در هفته های ۲۲ الی ۳۶ بارداری، طی ۲۵ دقیقه ۱۰ حرکت جنین را احساس کند.
- مادر از هفته ۳۷ به بعد، طی ۳۵ دقیقه ۱۰ حرکت جنین را احساس کند.
لازم به یادآوری است که در سیکل ۴۰ دقیقه ای خواب جنین و در صورت مصرف برخی داروهای مسکن توسط مادر و سیگار کشیدن، تعداد حرکات جنین به صورت گذرا کم می شود.

علل کاهش حرکت جنین
در هر تغییر حرکت جنین، خطرهایی گوشزد می شود که خلاصه آن این طور است:
- کاهش حرکت جنین از هفته 28 تا 30 بارداری به بعد خطرناک است.
- کاهش تحرک به دلیل کاهش مایع آمنیوتیک: در این حالت ممکن است پزشک مایعات بیشتری را برای بیمارش تجویز کند.
- کاهش تحرک ناشی از اختلال رشد، وزن کم جنین؛ اختلال خونرسانی به جنین
- شرایط استرس و کمبود اکسیژن برای جنین: مثلا چرخیدن بند ناف دور گردن جنین یا گره خوردن آن. در این حالت افزایش حرکت شدید و ناگهانی و سپس کاهش حرکت داریم.
یادمان باشد که حرکت هر جنینی باید نسبت به خودش سنجیده شود، برخی جنین ها کلا پرتحرک هستند و برخی کم تحرک، اما اگر طی یک روز حرکت جنین ناگهان زیاد یا کم شود، ممکن است نشانه خطر مرگ جنین باشد. اقدامات لازم در مواجهه با کاهش حرکات جنین در سه ماهه سوم بارداری:
- روی پهلوی چپ بخوابید و به قانون ۱۰ توجه کنید.
- در صورتی که احساس می کنید حرکات جنین کم شده است، به مرکز درمانی مراجعه کنید و پزشک خود را مطلع سازید.
- NST یا نوار قلب جنین بگیرید. در NST وضعیت ضربان قلب جنین با توجه به حرکات طی ۲۰ دقیقه پایش می شود. انتظار می رود با هر حرکت جنین افزایش ضربان قلب داشته باشیم.
- سونوگرافی انجام دهید تا طبیعی بودن رشد و میزان خونرسانی به جنین با سونوگرافی داپلر مشخص شود.
- بیوفیزیکال پروفایل نوعی از سونوگرافی است که در آن به ۴ عامل میزان مایع آمنیون، تون، حرکت و تنفس جنین توجه می شود. هر یک از این موارد بین صفر تا ۲ امتیاز دهی می شوند و نمره ۸ به معنای وضیعیت مناسب جنین است.

- با توجه به نتایج اقدامات فوق با پزشک خود مشورت کنید.

آیا لگد نزدن جنین خطرناک است؟
این یک امر طبیعی است که جنین گاهی در رحم بدون حرکت باشد و یک وقفه موقتی در فعالیت و حرکت می‌تواند به این معنا باشد که جنین در حال خواب است و یا به دلیل غذا نخوردن شما دچار کمبود انرژی شده است. با این حال اگر احساس می‌کنید که جنین مدتی بی حرکت و ساکن شده است، با پزشک تان تماس بگیرید. سکون طولانی مدت جنین در رحم مادر می‌تواند علامت غیر طبیعی بودن بارداری، یا کمبود مایع آمنیوتیک باشد.

هفته‌های بارداری