سونوگرافی مکرر در بارداری، خانم‌ها بخوانند

یکی از پزشکان در این باره می گوید:

سونوگرافی های افراطی به سلامت جنین لطمه می زند برای یک خانم باردار، هیچ چیزی لذت بخش تر از دیدن و شنیدن صدای قلب جنینی که در رحم اش در حال رشد است، نیست. خیلی از مادران باردار دوست دارند در فواصل کوتاه، عکس جنین خود را بر صفحه مانیتور ببینند و از سلامت او مطمئن شوند.

حتی گاهی این امر به سرگرمی تجملاتی تبدیل می شود و خانم های باردار هر ماه با مراجعه به پزشک می خواهند عکسی از فرزندشان تهیه کنند و آن را قبل از آغاز عکس های نوزادی در آلبوم بگذارند و تاریخ بزنند تا در آینده فرزندشان بتواند عکس های دوران جنینی خود را هم ببیند.

با این همه، باید گفت گرچه با پیشرفت علم، سونوگرافی این امکان را ایجاد کرده که پزشک بتواند جنین را دیده و از سلامت او آگاهی کسب کند، اما انجام غیر ضروری و بیش از حد آن نیز می تواند مشکلاتی برای جنین پیش آورد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تعداد دفعات لازم سونوگرافی در دوران بارداری و مضرات انجام بیش از حد آن گفتگویی با دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و زایمان، انجام داده ایم.

▪ انجام چند بار سونوگرافی در طول دوران بارداری الزامی است؟
ـ چهار مرتبه.
بار اول در ابتدای بارداری برای آنکه مشخص شود بارداری در داخل رحم است یا خارج از آن. بار دوم در هفته ۱۲ است؛ بار سوم در هفته ۲۲ و بار چهارم در هفته ۳۲.

▪ در هر سونوگرافی چه مسایلی بررسی می شود؟ ـ این بستگی به سن جنین دارد. در سونوگرافی که در ابتدای بارداری انجام می شود پزشک می خواهد مطمئن شود بارداری در داخل رحم اتفاق افتاده یا خارج از رحم است. در هفته ۱۲ جنین بسیار شبیه به نوزاد است و پزشک، اندام های متفاوتی مانند پشت گردن، بینی، معده، مثانه، شکل و فرم سر و متقارن بودن اعضا را چک می کند.

در این هفته به وضوح صدای قلب جنین شنیده می شود. آنچه برای پزشک بیش از هر چیز دیگری مهم است اندازه گیری قد جنین از نوک سر تا پایین باسن است تا بتواند سن دقیق بارداری را اعلام کند.

نکته بعدی اندازه گیری عرض گردن است که اگر بالاتر یا مساوی با ۳ میلی لیتر باشد، پزشک آزمایش آمنیوسنتز (نمونه برداری از پرزهای جنینی شناور درون مایع آمنیون) تجویز می کند تا احتمال وجود هرگونه آنرمالی کروموزمی شناخته شود. در هفته بیست و دوم بارداری جنین از بالا تا پایین چک می شود. آنچه بیش از هر چیز دیگری مورد توجه پزشک است، مشاهده اندام های داخلی به ویژه قلب و سر است.

پزشک همچنین میزان رشد جنین و کیفیت تبادلات بین مادر و جنین به کمک بند ناف و جفت و مایع آمنیونی را هم چک می کند. در این هفته آنچه بر صفحه مانیتور مشخص می شود، جنینی است که مدام حرکت می کند و تمام اندام های او شکل گرفته است. همچنین زمان ایده آلی برای فهم این موضوع است که جنین شما دختر است یا پسر. در هفته ۳۲ بارداری بررسی اندام های مغزی اهمیت زیادی پیدا می کند و اینکه رشد جنین در حد طبیعی است یا خیر. در واقع در این هفته جنین شما بزرگ شده و جای کمتری برای حرکت دارد. به همین دلیل آنچه شما در صفحه مانیتور مشاهده می کنید، چندان قابل تشخیص از هم نیست چون اندام های جنین در هم جمع شده است.

▪ در چه شرایطی بیش از این ۴ مرتبه سونوگرافی تجویز می شود؟
ـ در صورتی که مشکلی در سونوگرافی دیده شود یا خانم باردار مبتلا به فشار خون یا دیابت یا بیماری های دیگر باشد یا احتمال کوچک بودن جنین داده شود یا بارداری چندقلو باشد، لازم است تعداد سونوگرافی ها بیشتر شود.

▪ در این شرایط معمولا در کدام هفته ها تعداد سونوگرافی ها بیشتر می شود؟
ـ معمولا در سنین بالاتر بارداری و نزدیک به پایان بارداری (بین ۲۸ تا ۳۶ هفتگی) احتمال تکرار سونوگرافی به فاصله ۲ تا ۳ هفته بسیار زیاد است.

▪ آیا انجام بیش از حد سونوگرافی هم می تواند مضر باشد؟
ـ بله؛ نباید این را فراموش کرد که سونوگرافی به هر حال از جنس امواج است و می تواند جنین را گرم کند و در صورتی که به دلایلی پزشک تعداد سونوگرافی بیشتری تجویز کند، انجام سونوگرافی دوبعدی بلااشکال است اما به ویژه سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی که در آن از چند جهت به جنین اشعه تابانده می شود، می تواند سبب بالا رفتن درجه حرارت جنین شود و در سنین پایین بارداری انجام آن اصلا توصیه نمی شود؛ چون سبب داغ شدن قلب جنین خواهد شد. سونوگرافی نوعی تکنولوژی است که فقط در شرایط لازم باید مورد استفاده قرار بگیرد.