درمان عفونت ادراری در حاملگی، چگونه است؟

عفونت مجرای ادرار چیست؟
عفونت مجرای ادرار عارضه شایعی است که نتیجه عفونت باکتریایی دستگاه ادرار است. نیمی از بانوان دست‌کم یک بار در طول عمر خود تحت درمان‌های مخصوص این نوع عفونت قرار می‌گیرند.
- عفونت مجرای ادراری که مثانه را درگیر کند، التهاب مثانه (سیستیت) یا عفونت مجرای ادرار تحتانی نامیده می‌شود.
- عفونتی که به کلیه‌ها نیز سرایت کرده باشد، عفونت مجرای ادرار فوقانی یا پیلونفریت نامیده می‌شود.
بانوان باردار به دلیل تغییرهایی که در این دوران در بدنشان رخ می‌دهد، بیشتر مستعد عفونت ادرار هستند. هورمون پروژسترون عضله‌های لوله‌هایی (حالب) را شل می‌کند که کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کند. به این ترتیب حرکت ادرار از کلیه به مثانه آهسته می‌شود. بزرگ‌تر شدن رحم نیز جریان ادرار را آهسته می‌کند. در نتیجه باکتری‌ها قبل از دفع از بدن زمان بیشتری برای رشد کردن دارند.

بانوان چه در دوران بارداری چه غیر آن بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند، چون باکتری‌ها حین معاشقه و نزدیکی از روده و واژن وارد حالب می‌شود. بنابراین جنسیت زنانه یکی از علل خطر این عفونت است. رابطه جنسی شدید نیز باعث التهاب مثانه می‌شود و در این شرایط باکتری‌ها راحت‌تر مثانه را آلوده می‌کنند. از آنجایی که میکروب‌ها با ادرار از مثانه و حالب خارج می‌شود، بنابراین کاهش تعداد دفعات ادرار نیز یکی از علل عفونت ادراری در بارداری به شمار می‌آید. ناهنجاری‌های مجاری ادراری یا عارضه‌های مزمنی مانند دیابت نیز ممکن است به عفونت مجرای ادرار منجر شود.
بارداری باعث عفونت مجرای ادرار نمی‌شود، به خاطر داشته باشید که از هر ۵ خانم یک نفر در مرحله‌ای از عمر خود دچار این مشکل می‌شود. درهر حال بارداری تغییراتی را در بدن مادر ایجاد می‌کند که وی را بیشتر در معرض عفونت ادراری قرار می‌دهد. بارداری قبل از هر چیز با تغییراتی هورمونی همراه است که محیط را برای عفونت و رشد و تکثیر باکتری‌هایی چون اشرشیا کلی فراهم می‌کند.

افزایش پروژسترون نیز باعث شل شدن عضله‌های انتقال دهنده ادرار می‌شود، در نتیجه باکتری‌ها تا مثانه و احتمالاً کلیه بالا می‌رود. به این ترتیب احتمال عفونت در دوران بارداری افزایش می‌یابد. رحم بزرگ شده نیز مانع از تخلیه کامل مثانه می‌شود و مقداری ادرار در مثانه باقی می‌ماند که بستر را برای تکثیر باکتری‌ها فراهم می‌کند.

عفونت مجرای ادرار گاهی هیچ گونه علائمی ندارد. به همین دلیل بهتر است آزمایش ادرار را در ابتدای دوران بارداری انجام داد. اگر در دوران بارداری باکتری‌ در ادرار پیدا شود، آنتی بیوتیک برای از بین بردن عفونت تجویز می‌شود، حتی اگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد.
بعضی از علائم التهاب مثانه عبارت است از:
- درد پایین شکم یا پشت بدن که گاهی شبیه به انقباض‌های خفیف تا متوسط است.
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- فوریت یا تکرر ادرار
- خون در ادرار
- احساس کسالت
چنانچه در دوران بارداری با این علائم مواجه شدید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
وضعیت در صورت منتشر شدن عفونت در کلیه‌ها وخیم‌تر است و به بیماری شدید می‌انجامد. علائم عفونت کلیه به شرح زیر است:
- تب بالای 38 درجه سانتی‌گراد
- درد مداوم در لگن، پهلو یا پشت بدن
- تب و لرز
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- سر درد
در صورت مواجهه با علائم فوق به سرعت به پزشک یا بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.

پزشک برای بررسی وجود باکتری در ادرار دستور آزمایش می‌دهد و در صورت لزوم آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک عفونت مثانه را برطرف می‌کند و پزشک نوعی از آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند که مصرف آن در دوران بارداری خطری ایجاد نکند.
بانوان باردار معمولاً باید آنتی بیوتیک را به مدت ۷ روز مصرف کنند. آزمایش ادرار بلافاصله پس از قطع مصرف دارو انجام می‌شود تا از رفع عفونت اطمینان حاصل شود. متخصص گاهی اوقات لازم می‌داند که آزمایش عفونت مثانه تا زمان زایمان به طور مرتب انجام شود.
اما اگر کلیه عفونی شده باشد، مادر باید برای دریافت آنتی بیوتیک وریدی و تزریق سرم در بیمارستان بستری شود. درمان سریع بسیار مهم است، چون عفونت کلیه در موارد نادر پیشرفت می‌کند و به عفونت خون (سپسیس) تبدیل می‌شود. عفونت خون زمانی رخ می‌دهد که بدن شروع به حمله به اندام‌ها و بافت‌های خود کند.

احتمال دارد که عفونت ادراری به نوزاد آسیب بزند، بنابراین باید درمان آنتی بیوتیکی عفونت مجرای ادرار را به سرعت شروع کرد. عفونت ادراری یکی از علل زایمان زودرس و وزن پایین نوزاد محسوب می‌شود؛ چون عفونت ادراری رحم را تحریک به وضع حمل می‌کند و نوزاد نارس متولد می‌شود.

خوشبختانه اکثر موارد عفونت ادراری را می‌توان حتی در دوران بارداری به راحتی با آنتی بیوتیک درمان کرد. هر چند مصرف بعضی داروها در دوران بارداری ممنوع است، اما اکثر آنتی بیوتیک‌ها ایمن هستند. پزشک آنتی بیوتیک مناسب را با توجه به حساسیت‌های مادر و هفته بارداری تجویز می‌کند. گونه‌های مختلفی از آنتی‌بیوتیک وجود دارد که مصرف آنها هیچ خطری را در دوران بارداری ایجاد نمی‌کند.

هیچ راهی برای پیشگیری صد در صدی از عفونت ادراری در بارداری وجود ندارد. روش‌های زیر هر چند اثبات شده نیست، اما معمولاً برای پیشگیری از عفونت ادراری توصیه می‌شود:
- مثانه را به محض نیاز به دفع ادرار و همچنین پس از مقاربت تخلیه کنید.
- ناحیه تناسلی را پس از تخلیه ادرار با دستمال از جلو به عقب پاک کنید تا احتمال پخش شدن باکتری‌ها کاهش یابد.
- بین پاها را هر روز و پس از نزدیکی بشویید. از پاک کننده‌های ملایم و غیرعطری استفاده کنید.
- آب فراوان بنوشید.
احتمالاً شنیده‌اید که کپسول‌ یا شربت قره‌قاط برای درمان عفونت مجرای ادرار مفید است. واقعیت این است که هیچ شواهدی دال بر سودمندی این ماده در دست نیست و قره قاط را نمی‌توان جایگزین آنتی‌بیوتیک کرد؛ به ویژه اگر بیمار باردار نیز باشد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
باکتری واژن (BV) درحقیقت نوعی عفونت باکتریایی است. به طور طبیعی در واژن تعدادی باکتری "مفید" به نام« لاکتوباسیلی »و تعداد کمی باکتری "مضر" به نام «آناروبز »وجود دارد.
در شرایط عادی، تعداد این باکتری ها با هم برابر است. اگر به هر دلیلی این شرایط تغییر کند و تعداد باکتری های آناروبز بیشتر شود، در این حالت « عفونت واژن » رخ داده است.
متداول ترین نوع عفونت که در زنان بین ۱۵ تا ۴۵ سال دیده می شود، عفونت باکتری واژینال است. همچنین زنان باردار هم از دیگر قربانی های این عفونت هستند.

چطور بفهمیم که به باکتری واژن مبتلا شده ایم؟
متأسفانه باید بگوییم که ۵۰ تا ۷۵ درصد از خانم ها هنگام ابتلا به این عفونت هیچ نشانه ای نمی بینند. با ابتلا به این بیماری، ترشحات تان، غیرمعمول و بد بو می شود.
ترشحات عادی ترشحاتی هستند که سفید یا طوسی رنگ و کم حجم باشند ؛گاهی اوقات این ترشحات به حالت کف آلود تبدیل می شوند.( قبلاً ذکر شد که ترشحاتی با بویی مانند ماهی، نشان دهنده این عفونت هستند) باکتری های واژن در این قسمت تعدادی مواد شیمیایی تولید می کنند که علت بوی بد این ترشحات می باشد.
عادت ماهانه و رابطه جنسی ، این بو را بدتر می کنند ؛ به علت این که در این دوران، خون و منی به باکتری واکنش نشان می دهند و یک سری مواد شیمیایی بد بو تولید می کنند.
خانم های مبتلا به این عفونت، خارش یا سوزش آزارشان می دهد.

چرا به باکتری واژن مبتلا می شویم؟
از جمله این علت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دوش واژینال ؛
برقراری رابطه جنسی محافظت نشده؛
استفاده از داروهای آنتی بیوتیک؛
مصرف داروهای مخصوص واژن.

چگونه عفونت باکتری واژن را تشخیص دهیم؟
زمانی که به پزشک برای تشخیص باکتری واژن مراجعه می کنید،درباره سابقه بیماری تعدادی سوال از شما می پرسد؛ بعلاوه بیمار باید آزمایش لگنی را هم انجام دهد.
در زمان انجام این آزمایش، پزشک واژن را بررسی کرده و به دنبال نشانه های عفونت می گردد. پس از آن از ترشحات واژن یک نمونه تهیه کرده و آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کند.

چگونه عفونت باکتری واژن را درمان کنیم؟
در بیشتر موارد می توان با مصرف دارو این عفونت را درمان کرد. این داروهای درمانی ممکن است به صورت قرص یا پمادهایی باشند که باید به واژن بزنید. صرف نظر از روش درمانی که پزشک توصیه می کند؛باید دوره مصرف تان را تکمیل کنید.
داروهای آنتی بیوتیک که پزشک تجویز می کند، شامل:
مترونیدازول؛ مانند فلاگیل و متروژل واژن که جز داروهای زبانی هستند.
تینیدازول؛ مانند تیندامکس که در دسته داروهای زبانی قرار می گیرد.
کلیندومایسین؛ مانند کلوسین و کلیندس که جز داروهای موضعی هستند و باید مستقیماً به واژن زده شود.
میزان اثر بخشی این داروها بسیار بالا است. به جز داروی مترونیدازول، عوارض جانبی همه داروها تا حدودی به هم شبیه است.
مصرف داروی مترونیدازول با سرگیجه های شدید، حالت تهوع و سردردهای عذاب آور همراه است (البته بیشتر در صورتی که با الکل مصرف شود). اگر در طول دوره مصرف از زیاد شدن عوارض جانبی نگران شدید، بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید.
از زمان آغاز دوره درمان، 2 تا 3 روز زمان لازم است تا عفونت باکتریایی واژن به طور کامل درمان شود؛ البته گاهی اوقات ممکن است دوره درمان تا یک هفته هم ادامه داشته باشد.
هرگز و هرگز به صورت سرخود مصرف دارو را متوقف نکنید. باید حتما یک دوره درمان را تکمیل کنید تا دوباره مبتلا نشوید.

عواقب بیماری باکتری واژن چیست؟
اگر در درمان عفونت باکتریایی واژن سهل انگاری گردد و به موقع داروهای لازم مصرف نشود، باید منتظر عواقب بعدی و خطراتی که سلامتتان را به خطر می اندازد، باشید. از جمله خطرات پیشرفت بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مشکلات مربوط به بارداری
خانم های مبتلا به عفونت باکتریایی واژن، بیش از خانم های سالم در معرض مشکلات ناشی از این بیماری هستند؛ در دوران بارداری و زایمان زود هنگام را تجربه خواهند کرد.
البته گاهی اوقات وزن نوزاد هم کمتر از مقدار طبیعی است. این خطرات تنها به دوران بارداری ختم نمی شود و ممکن است تا پس از زایمان هم ادامه داشته باشند.

بیماری های مربوط به التهاب لگنی
در صورت پیشرفت بیماری عفونت باکتریایی واژن، احتمال ابتلا به بیماری های التهاب لگنی هم وجود دارد ؛بیماری های التهاب لگنی مربوط به عفونت دستگاه تولیدمثل زن می شود و خطر ناباروری را به وجود می‌آورد.

عفونت های پس از جراحی
ابتلا به عفونت باکتریایی واژن و بیشرفت آن ،در عمل های جراحی زنان که- مربوط به سیستم تولیدمثلی می باشد- بیشتر از هر چیز دیگری سلامتی فرد را تهدید می کند و از جمله عواقبی مانند: هایپرکتومی، سقط جنین، و زایمان سزارین را به همراه دارد.

چطور می توانیم از ابتلا به باکتری واژن پیشگیری کنیم؟
با پیروی از اصول زیر می توان به طور قابل توجهی در پیشگیری از عفونت باکتریایی واژن موثر بود:
کم کردن سوزش:
برای این که مقدار سوزش واژن را کم کنید، بهتر است که از صابون برای شستشوی فضای اطراف واژن استفاده نکنید ؛حتی صابون های ملایم و غیرقلیایی هم می توانند حس سوزش را القا کنند.
تا جای ممکن ،سعی کنید که حمام آب گرم نگیرید و لباس زیرهای تنگ نپوشید. پوشیدن لباس زیرهای کتونی نیز می تواند واژن را خنک کرده و جلوی خارش را بگیرد.
دوش واژن نگیرید:
زمانی که دوش واژن می گیرید، باعث از بین رفتن باکتری های مفید هم میشوید. همین امر فرصتی مناسب برای باکتری های مضر ایجاد می کند.
محافظت کنید:
سعی کنید که همیشه و هنگام برقراری رابطه جنسی با همسرتان، از کاندوم استفاده کنید.
استفاده از کاندوم به عنوان بهترین راه برای جلوگیری از انتشار عفونت باکتریایی واژن شناخته می شود. توصیه می شود که هر ۶ ماه یک بار برای انجام آزمایش عفونت های مقاربتی اقدام کنید.