سردرد در دوران بارداری، پیشگیری و درمان

سر درد نیز یکی دیگر از نشانه‌های بارداری است که بسیاری از بانوان را گرفتار می‌کند. ولی آیا سردرد نشانه بارداری است؟ یا عوامل دیگری هم دخیل هستند! سردرد بارداری چگونه است؟ برای درمان سردرد می توان از استامینوفن استفاده کرد؟
اگر پرسش‌های این چنینی در ذهن خود دارید، پاسخ آنها را در ادامه این نوشتار خواهید یافت و روش هایی برای پیشگیری و درمان سردرد در دوران بارداری ارائه خواهد شد.

آیا سردرد نشانه بارداری است؟
سردرد در اوایل دوران بارداری به‌خصوص در سه ماهه اول بارداری امری طبیعی است. گرچه دلیل بروز آن کاملاً مشخص نیست، اما به‌نظر می‌رسد تغییرات هورمونی و افزایش میزان استروژن و پروژسترون که با تاثیر بر عضلات و ماهیچه‌ها سبب انبساط جدار عروق خونی می‌شود، تاثیر گذار هستند، همچنین تغییر فشارخون و افزایش ۳۰ درصدی جریان خون و افزایش ضربان قلب نیز در بروز سردرد تاثیر گذار هستند. از آنجاییکه در سه ماهه سوم بارداری فشارخون به حالت نرمال خود باز می‌گردد در اکثر موارد شکایت ناشی از سردردها نیز کاش می‌یابد.

سردرد بارداری چگونه است؟
سردرد ممکن‌است در یک ناحیه مشخص و به‌صورت ضربه‌ای یا به صورت پراکنده در تمام سر احساس شود و بر خلاف میگرن علائمی مثل حالت تهوع و حساسیت به نور، صدا و بو ندارد.

دلایل بروز سردرد در دوران بارداری
دلیل بیشتر سردردهای دوران بارداری، تغییرات هورمونی است. اما گاهی نیز بوجود آمدن تغییراتی در سبک زندگی فرد نیز می‌تواند مسبب بروز سردرد باشد. کاهش یا قطع مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار، خستگی و استرس که باعث بروز تنش‌های ماهیچه‌ای در ناحیه جمجمه و مغز می‌شود. همچنین مصرف‌نکردن یک وعده‌غذایی و گرسنگی ناشی از آن، مصرف برخی موادغذایی میگرن زا، انجام ورزش‌های شدید، افزایش یا کاهش ساعت‌های خواب و.... نیز می توانند تاثیر گذار باشند. در صورتی که سردرد با افزایش فشارخون و عدد بالای ۹/۱۴ همراه باشد، می‌تواند نشانه فشارخون بارداری باشد. گاهی نیز این سردرد علامت تومور است که خوشبختانه چندان شایع نیست. در صورتی که سردرد شما با این علایم، یعنی اختلال در بینایی، دوبینی یا دیدن لکه‌ای سیاه، دردی در بالای شکم، تهوع یا ورم ناگهانی صورت، دست و پاها همراه است، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

برای درمان سردرد می توان از استامینوفن استفاده کرد؟
در صورتی که به مصرف مسکن‌ها عادت دارید، مصرف پاراستامول (Paracetamol) یا همان استامینوفن (acetaminophen) در دوران بارداری بدون اشکال است با این حال قبل از مصرف هر نوع مسکنی از داروساز یا پزشک خود مشورت بخواهید. هرگز دارویی را برای چند روز متوالی بدون تجویز پزشک استفاده نکنید، حتی مصرف استامینوفن! به جای خوردن دارو، تکنیک‌های موثر زیر را امتحان کنید:
1- استراحت کنید. بنشینید یا دراز بکشید و چشمانتان را کمی ببندید.
۲- دستمال کاغذی را کمی نَم‌دار کرده و به عنوان کمپرس روی سر و چشمانتان و حتی بینی و گردنتان بگذارید.
3- از یکی از اطرافیانتان بخواهید گردن و شانه‌هایتان را ماساژ دهد.

چگونه از بروز سردرد پیشگیری کنیم؟
اگر دلیل بروز سردرد برایتان مشخص نیست سعی کنید دنبال دلیل آن در سبک زندگیتان بگردید. برای اینکه راحت تر دلیل را بیابید، دفترچه ای بردارید و به مدت یک هفته و بطور روزانه زمان آغاز سردرد خود را یادداشت کنید. میزان شدت، ناحیه‌ای که درد میکند و زمانی که طول می‌کشد را یادداشت کنید. همچنین مواد غذایی مصرفی روزانه خود را نیز همراه با ساعت مصرف آن ثبت کنید. آیا ورزش خاصی انجام داده‌اید؟ در معرض استرس بوده‌اید یا در حال استراحت بوده اید؟ چند ساعت خواب بودید؟ چه داروهایی مصرف کرده‌اید؟ و ....
بعد از یک هفته، میتوانید با مراجعه به یاداشت ها متوجه علت سردردتان بشوید.
این تکنیک‌ها می‌تواند برحسب نوع علتِ بروزِ سردرد، به شما کمک کند.
- ساعت‌هایی را در روز انتخاب کنید و استراحت داشته باشید.
اگر شاغل هستید، دقایقی از روز پاهایتان را روی صندلی بگذارید و کمی چشمانتان را ببندید. اگر در خانه‌اید خودتان را کمتر مشغول کارهای خانه کنید و از تکنیک‌های آرام‌بخش مثل ورزش یوگا یا مدیتیشن کمک بگیرید.
- ریتم خوابتان را تنظیم کنید. گاهی کم‌خوابی یا حتی برای نیم‌ساعت بیشتر خوابیدن نیز می‌تواند باعث بروز سردرد یا میگرن شود. اگر دچار بی‌خوابی هستید از داروهای گیاهی خواب‌آور استفاده کنید.
- اگر سردرد شما مربوط به بد نشستن و خستگی عضلانی است، می‌توانید ماساژ درمانی را امتحان کنید. حتماً از پزشک راهنما بخواهید تا تمرین‌هایی را در خانه برای نرم‌کردن عضلاتتان به شما آموزش دهد.
- در هر وعده مقدار کمی غذا بخورید، اما وعده‌هایتان را بیشتر کنید تا دچار افت‌قندخون نشوید.
- اگر مصرف ماده‌غذیی خاصی باعث آغاز سردردتان می‌شود، مصرف آن را برای ۲هفته قطع کنید تا متوجه شوید که سردردهایتان قطع می‌شود یا خیر! برای اینکه اطمینان بیشتری پیدا کنید بعد از ۲هفته مجدداً آن ماده‌غذایی را مصرف کنید. اگر سردردها آغاز شدند، مصرف آن ماده غذایی را کنار بگذارید و مسئله را با مشاور پزشکی خود مطرح کنید.
- به طور مرتب فعالیت فیزیکی داشته باشید، اما ورزش شدیدتر از معمول انجام ندهید. ورزش به تعادل قندخون کمک می کند، باعث ترشح آندروفین می‌شود و در نتیجه احساس خوبی به دست می‌آورید.
- طب‌سوزنی را امتحان کنید. به یک متخصص مراجعه کنید و بگویید که در بارداری مبتلا به سردردید تا در صورت امکان آن را رفع کند.

آیا در طول بارداری می‌توان درمان مربوط به میگرن را ادامه داد؟
خبر خوش برای خانم‌هایی که قبل از بارداری به میگرن دچار بوده‌اند اینکه معمولاً در دوران بارداری، تعداد حملات میگرنی کاهش می‌یابند. ولی بعد از زایمان و با آغاز دوره‌های پریودِ ماهانه دوباره سردردها بازخواهند گشت. بهتر است در این دوران مصرف داروها را محدود یا قطع کنید. به هر حال قبل از هر اقدامی، مساله را با پزشکتان در میان بگذارید.

آیا تمام بانوان باردار دچار سردرد میشوند؟
نه همیشه! این حالت در برخی از بانوان اصلاً بروز نمی کند و در برخی دیگر در سه ماهه دوم کاملاً از بین میرود. در حقیقت وقتی هورمون‌های بارداری ثابت میشوند و بدن به این وضعیت عادت میکند، سردردها نیز کمتر می‌شوند.