کلستاز کبدی در بارداری چیست؟

کلستاز ( OC : Obstetric cholestasis) یا کلستاز درون کبدی دوران بارداری (ACP) موجب خارش شدید دست و پا و بدن در بارداری می شود که ناشی از تغییر آنزیم های کبدی ایجاد می شود و با کرم موضعی ضد خارش (CALAMINE CREAM TOPICAL) و داروهای دیگر قابل درمان است.

کلستاز یعنی چه؟
کلستاز نام بیماری است که در آن پوست دچار خارش شدید می شود، علت بروز کلستاز و خارش بدن، تجمع نمک های صفراوی در بدن است. خارش خفیف پوست شما در دوران بارداری امری طبیعی است، زیرا در دوران بارداری علاوه بر تغییرات هورمون های بارداری، خون بیشتری زیر پوست مادر باردار جمع می شود، شکم بزرگتر و برآمده تر می شود و پوست آن قسمت بیشتر کشیده می شود، این عوامل می توانند باعث خارش پوست مادر در دوران بارداری شوند. اگر میزان احساس خارش کم است جای نگرانی وجود ندارد، اما اگر خارش خیلی زیاد و شدید باشد، می تواند از علائم وجود اختلال در عملکرد کبد بشمار رود، که به آن کلستاز (Obstetric cholestasis) بارداری یا (OC) بارداری یا تجمع صفرا در کبد یا کلستاز درون کبدی (Intrahepatic cholestasis of pregnancy) یا (ICP) جمع شدن صفرا به دلیل مشکلات درون کبدی می گویند. از هر ۱۰۰ نفر مادر باردار ممکن است فقط یک نفر به این بیماری مبتلا شود و باید مورد بررسی و مراقبت پزشکی قرار گیرد.

کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis) چیست؟ کلستاز داخل کبدی (ACP) چیست؟
کلستاز (Obstetric cholestasis) (OC) دوران باردای یا کلستاز درون کبدی دوران بارداری (ACP) از اختلالات و عوارض مهم و شایع کبدی به شمار می آید که می تواند در دوران بارداری وخیم تر شود. جریان نمک های صفراوی به صورت طبیعی از کبد ترشح شده و به روده منتقل می شوند تا به هضم غذا کمک کنند، در صورت وجود کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis)، این جریان به اندازه و شکل مناسبی در دستگاه گوارش ترشح نمی شود و در بدن جمع می شود. درمان قطعی برای کلستاز (cholestasis) وجود ندارد، ولی بلافاصله پس از زایمان این مشکل حل می شود.
به نظر می رسد کلستاز بارداری (OC) با سابقه خانوادگی ارتباط دارد ولی ممکن است، بدون وجود سابقه فامیلی، مادر باردار به کلستاز (cholestasis) مبتلا شود. این بیماری در بین مادران باردار هندی و پاکستانی بیشتر دیده می شود. اگر قبل از بارداری به کلستاز کبدی (cholestasis) مبتلا بودید ممکن است پس از زایمان بیماری دوباره پیشرفت کند.
برخی از مطالعات نشان می دهند، احتمال تولد نوزاد مرده یا نوزاد نارس توسط مادرانی که به کلستاز (cholestasis) مبتلا هستند، بیشتر است. ولی هنوز مقایسه دقیقی بین تعداد نوزادان مرده ایی که توسط مادران مبتلا به کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis) یا کلستاز درون کبدی (ACP) به دنیا می آیند با سایر نوزدان انجام نگرفته است. هیچ راه قابل اعتمادی وجود ندارد که بتوان از طریق آن فهمید احتمال تولد نوزاد مرده چقدر است.
ممکن است به دلیل وجود ارتباط بین خارش شدید ناشی از بیماری کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis) و تولد نوزاد مرده، پزشک به شما پیشنهاد کند پس از هفته 37 بارداری از روش القاء زایمان یا سزارین استفاده کنید و یا به شما توصیه کند در بیمارستان مجهز و با تیم پزشکی مشاور زایمان، نوزاد را به دنیا آورید.

علائم کلستاز کبدی در بارداری (Obstetric cholestasis)
علامت اصلی کلستاز کبدی (Obstetric cholestasis) در دوران بارداری خارش شدید کل بدن است. معمولاً بدون وجود جای جوش یا تحریک پوستی بدن خارش زیادی دارد و اغلب اوقات در چهار ماه آخر بارداری خارش بیشتر می شود. برای برخی از مادران باردار علائم زیر بروز می کنند:
- خارش همیشگی، بدون وقفه و غیر قابل تحمل
- خارش شدید تر در شب
- خارش بیشتر در کف دست و کف پا
- تیره بودن رنگ ادرار
- زردی پوست
- زردی سفیدی چشم
- مدفوع بی رنگ
- حالت تهوع
- کاهش اشتها

کلستاز بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
خارش و کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis) را می تواند با آزمایش خون تشخیص داد، اما در ابتدا پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می کند و پس از معاینه، یک آزمایش خون تجویز خواهد کرد. . در این آزمایش فعالیت کبد، میزان اسید های صفراوی و سطح بیلی روبین خون شما ارزیابی می شود. آزمایش هایی که برای بررسی عملکرد کبد انجام می گیرند آزمایش های (LFT) نامیده می شوند. اگر پس از آزمایش تشخیص داده شود که شما دچار کلستاز بارداری (OC) هستید، باید تا روز زایمان بطور منظم آزمایشات (LFT) را انجام دهید.

درمان کلستاز داخل کبدی بارداری (Obstetric cholestasis)
با انجام آزمایشات آنزیم های کبدی پزشک به طور کامل از شرایط شما آگاه می شود. اگر نتیجه آزمایشات (LFT) طبیعی باشد ولی خارش زیادی احساس کنید، باید این آزمایش را هر هفته یا دو هفته یک بار تکرار کنید تا همه چیز تحت کنترل باشد.
برخی کرم های ضد خارش مثل لوسیون یا پماد موضعی کلامین (CALAMINE CREAM TOPICAL) خارش را کاهش می دهند و در عین حال به سلامت بارداری نیز آسیب نمی رساند. داروی های پزشکی خاصی وجود دارند که می توانند میزان نمک های صفراوی و خارش بدن مادر را کاهش دهند، ولی هنوز ثابت نشده این داروها برای بارداری بی ضرر است یا خیر. ممکن است مصرف مکمل ویتامین کا (K) توصیه شود، زیرا کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis) می تواند روی جذب ویتامین کا تاثیر بگذارد و این مسئله برای لخته شدن خون امر بسیار مهمی است. اگر پزشک یا ماما تشخیص دهد که شما به این عارضه مبتلا هستید درباره چگونگی حفظ سلامت و انتخاب هایی که می توانید داشته باشید با شما صحبت می کند.
پوشیدن لباس گشاد در دوران بارداری خارش بدن را کاهش می دهد، زیرا لباس گشاد با بدن تماس کمتری دارد و در نتیجه پوست کمتر تحریک می شود. همچنین می توانید به جای استفاده از لباس هایی که در بافت آنها الیاف مصنوعی بکار رفته از پارچه هایی با الیاف طبیعی مثل نخ و کتان استفاده کنید. این الیاف اجازه می دهند پوست شما به خوبی در معرض جریان هوا قرار گیرد. ممکن است یک دوش آب سرد یا استفاده از لوسیون ها یا مرطوب کننده ها به شما کمک کند تا خارش بدن کمی تسکین یابد.
برخی از مادران باردار معتقدند، بعضی از محصولات بهداشتی مانند کرم، صابون، شامپو و لوسیون هایی که در ترکیب آنها عطر و اسانس زیادی بکاررفته، می تواند باعث تحریک، سوزش و خارش پوست شوند. بنابراین بهتر است از صابون یا لوسیون های ساده و بدون عطر استفاده کنید.
خارش ملایم برای شما و جنین خطرناک نیست، ولی می تواند نشانه وجود مشکلات مهم و جدی تری باشد. اگر نگران هستید یا خارش زیادی احساس می کنید حتما با پزشک یا ماما صحبت کنید.

خارش دست و پا در بارداری
اگر خارش دست و پا در دوران بارداری کم باشد هیچ جای نگرانی نیست و ممکن است بدلیل آلرژی پوستی یا حساسیت غذایی در دوران بارداری باشد، اما اگر با خارش شدید و مداوم روبرو شوید ممکن است به بیماری کلستاز بارداری (Obstetric cholestasis) مبتلا شده باشید. زیرا یکی از علائم اصلی این بیماری خارش شدید دست و پا در دوران بارداری است. بهتر است هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.