بهداشت روان در بارداری، چه روندی دارد؟
بهداشت روان یعنی اینکه احساس آرامش و امنیت در درون خود داشته باشیم و از اختلالات و بیماری های روانی و جسمی در دوران بارداری به دور باشیم.
بهداشت روان یعنی اینکه احساس آرامش و امنیت در درون خود داشته باشیم و از اختلالات و بیماری های روانی و جسمی در دوران بارداری به دور باشیم و بتوانیم آنها را در زندگی خود کنترل کنیم و از لحاظ روان، جسم و روابط اجتماعی سالم باشیم. با توجه به اینکه ریشه ی اکثر بیماری های جسمی ریشه ی روان شناختی دارند داشتن روان سالم در زندگی ما انسان ها خیلی تأثیر گذار بوده و سلامت جسم ما را در رسیدن به بهداشت روان تضمین می کند.
اهمیت بهداشت روان در دوران بارداری یا حاملگی؟
دوران بارداری و حاملگی از رخداد های هیجان انگیز و بسیار لذت بخش در زندگی زنان و مادران است و یکی از حساس‌ترین دوره های زندگی یک زن به شمار می رود. دوران بارداری تجربه ی روحی و روانی مهمی است که سبب ایجاد تغییرات جسمی و روانی زیادی در زن می‌شود. اهمیت بهداشت روان در این دوران به اندازه ای است که بسیاری از مشکلات در دوران بزرگسالی از شرایط نامناسب دوران جنینی و کودکی سرچشمه می گیرد و اگر مادر از بهداشت روان کافی برخوردار نباشد می تواند صدمات جبران ناپذیری بر جنین وارد کند که این خود می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از اختلالات جسمی و روانی در سال های بعدی زندگی فرد باشد.
متأسفانه اکثر تحقیقات و آموزش هایی که تاکنون در زمینه بهداشت دوران بارداری صورت گرفته است، مربوط به حفظ و بالا بردن بهداشت جسمی مادر و جنین بوده و کمتر به اصل بسیار مهم بهداشت روان دوران بارداری توجه شده است. همه ی ما می دانیم که دوران بارداری یا حاملگی و پس از آن با تغییرات جسمی و روانی بسیار مهمی همراه است که گاهاً این حس قشنگ و لذت بخش مادر شدن با تغییرات روحی و روانی ناپایداری همراه است.
تغییرات روحی و روانی در دوران بارداری
تغییرات روحی و روانی در دوران بارداری را می توان به سه بخش تقسیم کرد که عبارتند از:
۱- سه ماهه اول بارداری(قبول مسؤلیت در دوران بارداری)
سه ماهه اول بارداری، بسیار مهم و دارای اهمیت است چون من به عنوان یک مادر باید مسؤلیت بارداری خود را قبول کنم و وظایف مادر شدن را در همان ماه های اول بارداری به صورت مطلوب به انجام برسانم. در تما ماه های دوران بارداری، مادر دوره های از فشار ها و استرس های روانی مخصوص به خود را تجربه خواهد کرد ولی مادر در این سه ماه اول بارداری بیشتر فکر و ذهن مادر درگیر عوارض حاملگی و تهدید سلامت جسمی خود و جنین است، مثلاً آیا جنین از لحاظ جسمی سالم است و مشکلی برای من به وجود نخواهد آورد؟ در اینجاست که مادر به تقویت و افزایش اعتماد به نفس نیاز دارد. زنانی که برای اولین بار باردار شده‌اند، این فشار و استر س ها بیشتر تجربه می کنند و اغلب آنها از بی حوصلگی، بی قراری، خستگی زود رس و نگرانی شکایت دارند تحت فشار هیجانی بیشتری هستند و از سردرد، خستگی زودرس، نگرانی و اضطراب شکایت دارند. بنابراین خیلی مهم است ما به عنوان مادر این فشار ها و استرس ها رو قبول کنیم و بدانیم که چطور با آنها مقابله کنیم.
۲- سه ماهه دوم بارداری(احساس لذت همراه نگرانی)
تقریباً در ماه چهارم جنین حرکت می کند و مادر آن را احساس می کند که تجربه ای بسیار هیجان آور و از همه مهمتر بسیار لذت بخش است که مادر احساس می کند موجود زنده ای در درون او دارد تکان می خورد، به گفته ی بعضی از مادران انگار دارند پرواز می کنند زمانی که جنین تکان می خورد. بعضی وقت ها این احساس لذت بخش و زیبا با فشار های روحی و روانی دوران بارداری قاطی شده و مادران دوره هایی از اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند، به دلیل پیشرفت حاملگی و بروز تغییرات هورمونی در این دوره، طبیعی می باشند البته اگر شدت آنها زیاد باشد، باید به متخصص مراجعه کرد.
۳- سه ماهه سوم بارداری(ترس از زایمان)
در این سه ماهه به دلیل رشد جنین و بالا رفتن وزن مادر حرکت مادران کند شده و به سختی می توانند خود را حرکت دهند. از طرف دیگر فکر و ذهن مادر درگیر رسید زمان زایمان است که این خود باعث اضطراب و نگرانی در مادران می گردد که با کاهش خواب در این دوره مخصوصاً در ماه آخر، همراه است. ترس از زایمان کردن و مرگ متداول است و تقریباً اکثر مادران این حس را تجربه می کنند.
در دوران بارداری اغلب زنان نسبت به زایمان، نگهداری فرزند، به دنیا آوردن کودک ناهنجار و از اینکه نتوانند مادر خوبی باشند، ترس دارند. بدون حمایت روحی و روانی خانواده این ترس ها افزایش می‌یابد یا اغراق‌آمیز شده و منجر به اختلالات روانی از جمله افسرگی و اضطراب می‌گردند. بنابراین در این دوران بسیار مهم است که مادر تحت حمایت خانواده قرار گیرد تا از بروز آسیب های روحی و روانی جلوگیری به عمل آید.
از جمله حمایت های خانواده حمایت همسران از مادران باردار در این دوره مهم و حساس است که از مهمترین حمایت ها نیز به شمار می رود.
برخی از وظایف همسران در جهت تأمین بهداشت روان همسر در دوران بارداری
۱- حفظ آرامش، خونسردی و همدردی با ناراحتی های دوران بارداری زن، مانند تهوع ،کمردرد، خستگی زود رس و…
۲- با زن در رفتن به مطب پزشک ، طبق برنامه ای که پزشک تعیین می کند همراهی کند.
۳-در صورت خسته بودن زن، اصرار به پذیرایی از فامیل و دوستان نکند و به استراحت و آرامش زن توجه کافی نماید.
۴-با خوشرویی در مورد پیشرفت حاملگی و نوزادی که به دنیا خواهد آمد صحبت کند و سعی نماید نگرانی زن را برطرف کند.
۵-گاهی زن حامله ممکن است یکباره افسرده شود ،حالت های روحی زن را در این گونه مواقع درک نماید و احساس همدردی خود را نشان دهد.
۶-در هنگام زایمان حتماً سعی کند در کنار همسرش حضور یابد.
۷-حمایت، توجه و محبت همسردر تمام دوران بارداری همراه زن باردار باشد.
۸-ایجاد احساس امنیت اقتصادی در همسر تا از بروز تنش و اضطراب در وی جلوگیری کند.
۹- زن و شوهر ساعاتی از روز در مورد نامگذاری ، شیوه‌های تربیتی و تصمیماتی که برای آینده فرزند خود دارند با یکدیگر صحبت‌کنند.
۱۰- چند ماه قبل از زمان وضع حمل، زن و شوهر به همراه یکدیگر برای تهیه وسایل مورد نیاز نوزاد آینده، اقدام نمایند.
وضعیت روانی مادر در دوران بارداری تأثیر بسیار زیادی در سلامت جسمی و روانی نوزاد دارد. جنین مادرانی که سطح بالایی از تنش، اضطراب و آشفتگی را در بارداری تجربه کرده اند به احتمال بالاتری دچار کم وزنی هنگام تولد، نارسی و در سال های بعد اختلال بیش فعالی خواهند شد.
بهتر است زنان در معرض خطر قبل از حامله شدن با پزشک مشورت کنند و در طول بارداری از نظر مشکلات روحی روانی تحت مراقبت قرار گیرند تا برای بارداری و زایمان آمادگی روانی لازم را داشته باشد و نقش مادری خود را با آرامش خاطر انجام دهد.
پیش آگهی اکثر اختلالات روانی در این دوران نسبتاً خوب است و انتظار می رود که با تشخیص به موقع و درمان فوری و صحیح علایم، سریعاً بهبود یابند ولی در صورت تأخیر در درمان، بیماری مقاوم می شود و زمان طولانی تری را برای درمان نیاز خواهد داشت .
امید است با توجه به نقش بهداشت روان دوران بارداری در سلامت مادر و کودک، زمان بارداری دورانی لذت بخش برای زن و شوهر و امن برای‌کودک و همچنین ارتقای بهداشت روان مادران و فرزندان آنها شود.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼