بیماری پوستی در بارداری، پاروویروس چیست؟

بیماری پنجم یا پاروویروس B۱۹، یا اریتم عفونی، یک نوع بیماری پوستی ویروسی است که معمولاً در کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی شایع است، اگرچه بزرگسالان نیز به این عفونت دچار می‌شوند. نشانۀ مشخص این بیماری لکه‌ها و نقطه‌های قرمز رنگ روی پوست است. ابتلای مادر باردار به این ویروس ممکن است خطرهایی را برای جنین به همراه داشته باشد. در این مطلب با علائم، خطرها و روش‌های درمان این بیماری آشنا خواهید شد.

بیماری پاروویروس
هرچند پاروویروس یک بیماری خفیف است که معمولاً در کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی شیوع دارد ولی در بزرگسالان هم اتفاق می‌افتد. عامل این بیماری، ویروسی به نام پاروویروس است که در تولید گلبول‌های قرمز خونی اختلال ایجاد می‌کند. در کودکان و بزرگسالان سالم، توقف موقتی تولید گلبول‌های جدید مشکلی جدی ایجاد نمی‌کند، زیرا این بیماری معمولاً زیاد طول نمی‌کشد، اما برای افرادی که بیماری کم‌خونی مزمن مثل بیماری کم‌خونی داسی شکل یا نقص سیستم ایمنی دارند و همچنین برخی از نوزادانی که هنوز متولد نشده‌اند، ابتلا به این ویروس می‌تواند مشکلاتی جدی ایجاد کند.
این عفونت بیشتر از طریق خون، ترشحات بزاق و بینی، نزدیک شدن به فرد آلوده‌ای که سرفه یا عطسه می‌کند، بوسیدن، استفاده از ظروف، قاشق، چنگال، لیوان مشترک و همین‌طور بردن دست آلوده به دهان منتقل می‌شود. نکتۀ مهم این است که پاروویروسی که انسان به آن مبتلا می‌شود با پاروویروسی که سگ و گربه‌ها را در برابر آن واکسینه می‌کنند، تفاوت دارد و پاروویروس حیوانی نمی‌تواند از حیوان به انسان یا برعکس انتقال پیدا کند.

علائم ابتلا به پاروویروس
علائم این بیماری در افراد مختلف با یکدیگر تفاوت دارد و حدود نیمی از کودکان و بزرگسالان آلوده به پاروویروس اصلاً نشانه‌ای ندارند؛ با این وجود که هنوز ناقل بیماری هستند. در چند هفتۀ اول پس از آلوده شدن به ویروس، ممکن است نشانه‌های خفیفی مثل تب خفیف، بدن درد، سردرد، خستگی مفرط، آبریزش بینی یا گلودرد بروز کند. در حدود سه هفته پس از شروع این نشانه‌ها، معمولاً روی صورت کودک مبتلا به بیماری، یک راش پوستی یا دانه‌های قرمز کهیر مانند مشخص پدیدار می‌شود که شبیه جای سیلی روی گونه اوست و پس از آن نیز امکان دارد یک راش پوستی لکه‌لکه یا راه‌راه که ممکن است خارش نیز داشته باشد روی بدن، دست و پاها پدیدار شود.
زمانی که علائم پوستی بیماری روی صورت مشاهده شود، معمولاً بیمار دیگر ناقل بیماری نیست. علائم پوستی معمولاً طی یک یا دو هفته از بین می‌رود، اما ممکن است بیش از این مدت نیز روی پوست باقی بماند یا طی چند ماه آینده به طور متناوب پدیدار شود که معمولاً به خاطر نور آفتاب، گرما، سرما یا ورزش کردن اتفاق می‌افتد. در بزرگسالان آلوده به پاروویروس، علائم و لک‌های قرمز این بیماری که شبیه جای سیلی روی گونه‌هاست بروز نمی‌کند. بروز دردهای مفصلی شبیه آرتریت در زنان مبتلا به این بیماری شایع‌تر است که اغلب در مفاصل کوچک‌تری مانند مفاصل دست، مچ دست، مچ پا و گاهی نیز زانوها اتفاق می‌افتد و طی چند هفته از بین می‌رود. البته ممکن است این درد ادامه داشته باشد یا ماه‌ها و حتی سال‌ها به صورت متناوب دوباره بروز کند.

اثرات پاروویروس روی جنین
پاروویروس از طریق خون نیز انتقال می‌یابد. بنابراین اگر در دوران بارداری به آن مبتلا شوید، ممکن است فرزند شما از طریق جفت به این ویروس آلوده شود. گاهی این عفونت منجر به بروز مشکلاتی می‌شود که ممکن است باعث سقط جنین شود، البته اگر قبلاً به پاروویروس مبتلا شده‌اید و نسبت به آن مصونیت پیدا کرده‌اید، احتمال خطر دچار شدن به این عفونت و منتقل شدن آن به جنین بسیار کم است. اگر در برابر این بیماری مصون نباشید و در دوران بارداری این ویروس را بگیرید، به احتمال زیاد مشکلی برای فرزندتان پیش نخواهد آمد، اما حتی در نوزادانی که ویروس به آنها منتقل می‌شود، اغلب آنها دچار مشکلات یا نشانه‌های ناشی از عفونت نمی‌شوند.
در درصد نسبتاً کمی ‌از موارد، آلوده شدن به پاروویروس در دوران بارداری ممکن است به سقط شدن جنین، مرده به دنیا آمدن جنین، کم‌خونی جنین و گاهی التهاب قلب او منجر شود. در صورت شدید بودن کم‌خونی یا التهاب قلب جنین ممکن است او به عارضه‌ای مهلک به نام هیدروپس که تجمع مایعات در بافت‌های جنین است دچار شود. درصد بسیار کمی از مادران در صورت ابتلا به این عفونت پیش از هفتۀ ۲۰، ممکن است فرزند خود را از دست بدهند. این احتمال در مادرانی که بعد از هفتۀ ۲۰ مبتلا شده‌اند، باز هم بسیار کمتر می‌شود.

روش‌های درمان پاروویروس
اگر فکر می‌کنید به این ویروس آلوده ‌شده‌اید باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید و منتظر نمانید تا علائم بیماری بروز کند. پزشک با آزمایش خون، وجود آنتی‌بادی پاروویروس در خون را برای تشخیص ابتلا در فرد بررسی می‌کند. همچنین پزشک می‌تواند در آزمایش خون، مصونیت فرد در برابر این بیماری را بررسی کند. اگر نتیجۀ آزمایش خون، آلوده بودن به بیماری را تأیید کند، ممکن است برای بررسی و تحت نظر قرار دادن سلامت جنین یک سری سونوگرافی را درخواست شود. در این سونوگرافی‌ها وجود مایع اضافه در بافت بدن جنین یا هیدروپس جنینی، همچنین مواردی مثل حجم مایع آمنیوتیک، اندازه و وضعیت جفت بررسی خواهد شد. برای بررسی کم‌خونی احتمالی جنین نیز ممکن است سونوگرافی داپلر توصیه شود. در این سونوگرافی، جریان خون در جنین را به شکلی دقیق بررسی می‌کنند. اگر جنین پس از چند ماه دچار مشکلی نشده است جای نگرانی نیست، زیرا احتمال بروز مشکلات ناشی از پاروویروس در آینده بسیار کم است.
در مواردی بسیار معدود، اگر آزمایش‌ها نشانگر کم‌خونی یا هیدروپس در جنین باشد، پزشک ممکن است با استفاده از آزمایش تهاجمی نمونه‌گیری از خون بند ناف، وضعیت کم‏‌خونی جنین را بررسی کند. اگر جنین دچار کم‌خونی شدید باشد، ممکن است انتقال خون داخل رحمی به جنین از طریق بند ناف توصیه شود، اگرچه عمل انتقال خون بی‌خطر نیست، اما می‌تواند احتمال بهبود جنین دچار کم‌خونی یا هیدروپس را به طور چشمگیری افزایش دهد. در مواردی که کم‌خونی شدید نیست و هیدروپس جنین خودبه‏‌خود در حال بهبودی است، فقط کافی است جنین را توسط سونوگرافی معمولی و داپلر تحت نظر بگیرند.

روش‌های پیشگیری از آلودگی به پاروویروس
با توجه به این که افراد آلوده به ویروس پیش از بروز نشانه‌ها ناقل ویرویس هستند، پیشگیری از آلوده شدن زنان باردار در‏صورتی‏‌که افراد مبتلا در اطراف آنها باشند، کار مشکلی است. با این وجود بهتر است با دنبال کردن توصیه‌های زیر، خطر ابتلا به این بیماری و دیگر بیماری‌های عفونی را کاهش دهید:
- دست‌های خود را به طور مکرر بشویید.
- سعی کنید از افرادی که نشانه‌های بیماری‌های ویروسی را دارند دوری کنید.
- بعد از پاک کردن بینی کودکان یا دست زدن به کودکان بیمار حتماً دست خود را بشویید.
- از غذای دیگران، ظروف، قاشق، چنگال و لیوان مشترک استفاده نکنید.