مصرف دارو در بارداری، مجاز و ممنوعه کدام است؟

برخی مادران تا زمانی که تست بارداریشان مثبت باشد ممکن است دارو مصرف کنند و زمانی که تست بارداری نشان از بارداریشان دارد، نگران می‌شوند که آیا مصرف داروها می‌تواند جنین را تحت تاثیر قرار دهد یا نه! اما واقعا مصرف چه داروهایی در بارداری خطرناک است؟ کدام داروها را در بارداری میتوان مصرف کرد؟ داروهای مجاز و ممنوعه بارداری را در ادامه میخوانید.

داروهای مجاز بارداری
مصرف ویتامین در بارداری: ویتامینهایی که پیش از بارداری مصرف می‌کردید در بارداری نیز قابل تجویز بوده و استفاده از آنها مطمئن است. ویتامینها جزو داروهای مجاز بارداری به حساب می آیند اما از پزشک خود در مورد ایمنی مصرف ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و مکمل‌ها در دوران بارداری سوال کنید. داروهایی که در ادامه می‌خوانید در طول بارداری اثرات مضر شناخته شده‌ای ندارند. اگر می‌خواهید در مورد ایمنی سایر داروها بدانید باید از پزشکتان کمک بگیرید.
مصرف داروهای آلرژی در بارداری: داروهای مجاز آلرژی در دوران بارداری شامل دیفن هیدرامین، لوراتادین، استروئید اسپری بینی است اما پیش از مصرف دیفن هیدارمین در سه ماهه اول بارداری بهتر است با پزشک مشورت شود.
مصرف داروی سرماخوردگی در بارداری: در صورت بروز سرماخوردگی و آنفلوآنزا در بارداری داروهایی مانند استامینوفن، اسپری بینی، قرقره آب گرم و نمک مجاز است. در این موارد نیز بهتر است پیش از مصرف استامینوفن در بارداری به ویژه در سه ماهه اول بارداری با پزشک مشورت کنید.
مصرف داروهای رفع یبوست در بارداری: یبوست در بارداری با داروهایی مانند سیتریکل، کولوس، متاموسیل و شیرمگنزیا و سنوکات درمان میشود.
مصرف داروی اسهال در بارداری: در صورت بروز اسهال در بارداری بیش از ۲۴ ساعت و بعد از هفته ۱۲ بارداری میتوان از ایمودیوم، پارپکتولین و کائوپکتات استفاده کرد.
مصرف داروی سردرد در بارداری: اگر در بارداری دچار سردرد هستید بهترین داروی مسکنی که میتوانید استفاده کنید استامینوفن است.
مصرف داروی سوزش معده در بارداری: سوزش معده در بارداری بسیار شایع است و برای رفع آن از داروهایی مانند شربت معده گاویسکان، شربت آلومینیوم ام جی، میلانتا، ریوپان و تیترالاک میتوان استفاده کرد. مصرف شربت آلومینیوم ام جی در بارداری نیز باید با مجوز پزشک باشد.
مصرف داروی هموروئید در بارداری: همورئید در بارداری ممکن است ایجاد شود و داروهایی که میتوان برای درمان آن مصرف کرد شامل شیافت آنوسول، نارون کوهی و Preparation H است.
مصرف داروی تهوع در بارداری: مصرف ویتامین B۶ در بارداری جزو داروهای مجاز رفع تهوع در بارداری است. از جمله داروهای دیگر میتوان به ایمیترکس، ایمیترول اشاره کرد.
مصرف داروی راش در بارداری: برای خارش و راش در بارداری میتوان از پمادهای موضعی مانند بنادریل، کالادریل و هیدروکورتیزون استفاده کرد.
مصرف داروهای ضدافسردگی در بارداری: داروهای ضدافسردگی به ویژه بازدارنده های بازجذب سروتونین مانند پاروکستین معمولا در بارداری استفاده میشود. حدود ۷ تا ۲۳ درصد از زنان باردار افسردگی دارند. برای زنان باردار درمان افسردگی بر خطرات زندگی با افسردگی ارجحیت دارد. اما به نظر میرسد این دارو خطر ابتلا به نقصهای قلبی را افزایش میدهد. بنابراین اگر زن باردار پاروکستین مصرف میکند باید قلب جنین با اکوکاردیوگرافی ارزیابی شود. در صورت مصرف داروهای ضدافسردگی نوزاد ممکن است علائمی مانند تحریک پذیری از خود نشان دهد. برای جلوگیری از این علائم پزشکان ممکن است به تدریج میزان دوز داروهای ضدافسردگی را در سه ماهه سوم کاهش دهند.
مصرف پنی سیلین در بارداری: در صورت بروز عفونت مانند عفونت گلو و همچنین عفونت ناشی از بیمارهای مقاربتی مطمئن ترین آنتی بیوتیکی که میتوانید مصرف کنید پنی سیلین است. هیچ گونه مشکل ناشی از نقایص از هنگام تولد با مصرف پنی سیلین در بارداری گزارش نشده است.

داروهای ممنوعه هنگام بارداری
مصرف داروهای گیاهی در بارداری: در مورد بیشتر داروهای گیاهی و مکمل‌ها هنوز ثابت نشده که مصرفشان در بارداری ایمن است. به طور کلی نباید داروهای بدون تجویز را در دوران بارداری مصرف کنید مگر اینکه لازم باشد. بسیاری از زنان باردار معتقدند محصولات طبیعی میتوانند به راحتی حالت تهوع، کمردرد و سایر علائم آزاردهنده بارداری را از بین ببرند اما بسیاری از این محصولات به اصطلاح طبیعی روی زنان باردار آزمایش نشده و بنابراین قبل از مصرف داروهایی گیاهی در بارداری بهتر است با پزشک مشورت کنید.
مصرف داروهای مربوط به اختلالات قلبی عروقی در بارداری: زنان بارداری که فشار خون بالا قبل از بارداری دارند یا در دوران بارداری به آن مبتلا شده اند ممکن است از داروهای کاهنده فشار خون استفاده کنند. هر دو نوع فشار خون بالا، ریسک مشکلات زنان از جمله پره اکلامپسی را افزایش می‌دهند. اما این داروها به طور قابل توجهی جریان خون را به جفت کاهش میدهند بنابراین زنان بارداری که از این داروها مصرف میکنند باید مرتب تحت نظر باشند. چندین نوع داروی ضدفشار خون مانند مهارکننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین و دیورتیکهای تیازید معمولا به زنان باردار توصیه نمیشود. این داروها میتواند مشکلات جدی در جنین ایجاد کند که از جمله آنها میتوان به آسیب کلیه، رشد نامناسب قبل از تولد و نقایص زایمان اشاره کرد. اسپیرونولاکتون نیز در بارداری تجویز نمیشود این دارو ممکن است باعث ایجاد ویژگیهای زنانه در جنین شود. داروی دیگوکسین که برای درمان نارسایی قلبی و ریتم غیرطبیعی قلب استفاده میشود به آسانی از جفت عبور می‌کند. اما در دوزهای معمولی دیگوکسین تاثیرات کمی قبل و بعد از تولد نوزاد دارد.
مصرف ایبوپروفن در بارداری: اغلب به خانمهای باردار توصیه میشود در مصرف مسکن احتیاط کنند و ایبوپروفن مصرف نکنند. زمانی که خانم باردار در هفته سی بارداری قرار دارد به هیچ عنوان نباید ایبوپروفن مصرف کند. به این دلیل که در این دوره مصرف این دارو میتواند مشکلات قلبی جدی و کاهش مایع آمنیوتیک را به دنبال داشته باشد. حتی پیش از هفته ۳۰ نیز مصرف این دارو میتواند خطر سقط جنین را به دنبال داشته باشد.
مصرف تتراسایکلین در بارداری: در صورت بروز عفونت گلو یا هر نوع عفونت ناشی از بیماریهای مقاربتی مصرف تتراسایکلین و داکسی سایکلین باعث بی رنگ شدن دندانهای جنین بعد از ماه چهارم بارداری میشود، زیرا این داروهای موجب کلسیفیکاسیون یا سخت شدن آنها میشود. درست است که این اتفاقا تنها عارضه زیبایی دارد اما بهتر است از خوردن این نوع آنتی بیوتیک خودداری شود.
مصرف ویتامین A در بارداری: مشتقات ویتامین A مانند ایروترتینوئین به علت بروز ناهنجاریهایی قلبی، مغزی و نخاعی نباید در دوران بارداری مصرف شود.
داروهای ضدسرطانی و اصلاح سیستم ایمنی: مصرف داروهایی که برای درمان آرتریت روماتوئید یا بیماری التهاب روده استفاده میشود در دوران بارداری ممنوع است زیرا میتوانند رشد سلولی را تحت تاثیر قرار دهند.
مصرف داروهای ترکیبی در بارداری: در دوران بارداری مصرف داروهای ترکیبی میتواند بسیار خطرناک باشد. این داروها میتواند جنین را به خطر بیندازند به عنوان مثال داروهایی که همزمان برای رفع سرماخوردگی و حساسیت مصرف میشوند.

داروهای جایگزین ایمن در بارداری
بعضی از روشهای جایگزین که زنان باردار می‌توانند در دوران بارداری آنها را امتحان کنند به شرح زیر است:
تهوع در اوایل بارداری: طب سوزنی، طب فشاری، ریشه زنجبیل، ویتامین B6 میتوانند تهوع بارداری را تا حدود زیادی برطرف کنند.
کمردرد در بارداری: درمانهای کایروپرکتیک و فیزیوتراپی در دوران بارداری ایمن به حساب می آیند.
تسکین درد در زمان زایمان: تزریق آب استریل در نزدیکی نخاع میتواند تا حدود زیادی در تسکین درد موثر باشد. تکنیکهای آرامش بخش و هیپنوتیزم نیز میتوانند در تسکین درد زایمان کمک کنند.

دریافت واکسن در بارداری
ایمن سازی در زنان باردار مانند زنان غیرباردار مهم است. اما واکسنهایی که با ویروس زنده ساخته می‌شود مانند سرخجه را نباید برای زنانی که باردار هستند، داده شود. واکسنهای دیگر مانند واکسن هپاتیت، هاری، تیفوئید را در صورتی که زنان باردار در خطر ابتلا به آنها باشند، میتوان استفاده کرد. با تمام اینها تمام زنان بارداری که در سه ماهه دوم و سوم قرار دارند میتوانند واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند.

رده بندی داروهای مجاز و غیرمجاز بارداری
داروهای گروه A: در سه ماهه اول بارداری این گروه از داروها برای مادر و جنین بی خطر هستند و مجاز به حساب می آیند. از جمله داروهای این گروه میتوان به اسید فولیک و لووتیروکسین اشاره کرد.
داروهای گروهB: در این گروه از داروها اطلاعات کافی در مورد خطرات و عوارض احتمالی در دوران بارداری وجود ندارد و مصرف آنها فقط باید با تجویز پزشک انجام شود. از جمله این داروها میتوان به متفورمین و آموکسی سیلین اشاره کرد.
داروهای گروه C: این داروها عوراض جانبی نامطلوبی بر روی حیوانات دارد اما اثرات آنها در جنین انسان ثابت نشده است از جمله این داروها گاباپنتین است که مصرف آن در دوران بارداری بدون تجویز پزشک ممنوع است و جزو داروهای ممنوعه بارداری به حساب می آیند.