استفاده از دیکلوفناک در بارداری مجاز است؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: باردارم و میگرن امانم را بریده و من هم چند بار مجبور شدم به خاطر درد شدیدم از شیاف دیکلوفناک ۱۰۰ استفاده کردم آیا این شیاف برای جنینم خطر دارد؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
دوست گرامی نگفته اید چند هفته باردارید، کی از شیاف دیکلوفناک استفاده کردید و چه دوزی از دارو را طی چند نوبت استفاده کرده اید. همه این موارد برای ما اهمیت دارد. به خصوص در سه ماه سوم به بعد شما اجازه استفاده از این دارو را ندارید. بهتر است برای دریافت درمان مناسب به یکی از کلینیک های داخلی اعصاب مراجعه کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اگر شما نیز یکی از میلیون ها زن باردار مبتلا به میگرن هستید، خبر خوب این است که بارداری علائم میگرن را برای بسیاری از زنان تسکین می دهد.

علل سردردهای میگرنی
اینکه دقیقا چه چیزی باعث سردرد میگرنی می شود، به طور کامل شناخته نشده است. به نظر می رسد میگرن ناشی از تغییرات در مسیرهای عصبی، و جریان خون موجود در مغز را شامل می شود.
محققان معتقدند که سلول های مغزی فراوانی، مواد شیمیایی موجود در مغز را تحریک می کنند. این مواد شیمیایی باعث تحریک رگهای خونی در سطح مغز می شود. و این، به نوبه خود باعث ایجاد رگهای خونی و موجب ایجاد پاسخ درد در مغز می شود و فرد احساس سردرد می کند.
هورمون استروژن در میگرن نقش ایفا می کند. به همین دلیل است که بارداری، قاعدگی و یائسگی معمولا الگوی سردرد میگرنی زنان را تغییر می دهد. سروتونین ؛ انتقال دهنده عصبی نیز نقش مهمی در میگرن دارد.
سردرد میگرنی یا هر نوع سردرد دیگر در دوران بارداری ممکن است یکی از عوارض ناشی از پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی باشد.
پزشک براساس ارزیابی وضعیت شما به این مسئله پی خواهد برد.
آزمایشات سی‌تی‌اسکن و دیگر آزمایشات تصویربرداری رادیولوژی در دوران بارداری به دلیل خطرات وارده به جنین توصیه نمی‌شوند.
هم‌چنین، داروهای میگرنی در دوران بارداری به دلیل نقایص جنینی توصیه نمی‌شوند پس بهتر است با مراقبت‌های روزانه از ابتلا به آن جلوگیری کنید. این کار را با موارد ذکر شده در زیر می‌توان انجام داد:
- استراحت کافی
- مصرف آب فراوان
- عدم مصرف غذاهای محرک
- ورزش‌های سبک
- تنظیم مصرف وعده‌های غذایی
اگر چه میگرن و سردرد در دوران بارداری و شیر دهی در هر لحظه‌ای می‌توانند رخ دهند ولی با این وجود در طول سه ماهه اول و سوم بارداری بیشتر بروز می‌یابند.

علل سردرد دوران بارداری
در طول سه ماهه اول بارداری، بدن تغییراتی از جمله تغییر حجم خونی و هورمون‌های شیمیایی را تجربه می‌کند که این دو عامل علت اصلی سردرد دوران بارداری می‌باشد.
سردرد سه ماهه سوم بارداری اغلب به دلیل وضعیت قرار گیری ضعیف بدن و وارد شدن فشار بیشتر ناشی از حمل جنین و بار اضافه ایجاد می‌شود. و پره اکلامپسی و فشارخون بالا دوران بارداری از این قاعده مستثنی نیستند.

پیگیری مشکل سردرد از طریق سابقه حملات میگرنی
تنها چیزی که در طول دوران بارداری موجب سردرد میگرنی می شوند تغییرات هورمون ها نیستند. اکثر زنان دارای مجموعه ای از علل هستند. به عنوان مثال، استرس ، تغذیه و کم خوابی همگی ممکن است باعث میگرن شود.
چیزی که موجب ایجاد میگرن در شما شده است ممکن است در بقیه مواقع برای شما مشکلی ایجاد کند.
بعضی از انواع حمله های میگرنی تنها چند ساعت به طول می انجامد اما اگر درمان نشوند ممکن است بعد ها تا چند روز نیز ادامه داشته باشند. میگرن بیماری کاملا غیر قابل پیش بینی است. بنابراین جالب است بدانید که همانطور که ممکن است در برخی از زنان موجب تشدید بیماری شود در برخی دیگر سبب بهبودی آنان شود.
ثبت سوابق سردرد های شما می تواند به شما اجازه دهد تا عوامل خاصی که موجب ایجاد سردرد می شود را پیگیری کنید. این موضوع به پزشک شما کمک خواهد کرد که بهترین روش برای درمان علائم شما را داشته باشد.
همچنین ممکن است به شما کمک کند تا الگویی را که در هنگام بارداری باید از آن اجتناب کنید را پیدا کنید.

هر بار که حمله سردرد به شما دست داد، موارد زیر را یادداشت کنید
- علائم مربوط به شما موجب احساس درد شده است: جایی که احساس درد می کنید، درد شما چگونه است و حالت درد شما چیست، سایر علائم مانند استفراغ یا حساسیت به صداهای اطراف، حساسیت به بو یا نور زیاد.
- سردرد شما چه زمانی شروع می شود و کی پایان می یابد.
- مواد غذایی و نوشیدنی هایی که در طی ۲۴ ساعت قبل از حمله میگرن مصرف کرده اید.
- هر گونه تغییر در محیط شما، مانند سفر به مکان جدید، تغییرات در آب و هوا و یا امتحان کردن غذای جدید.
- هر درمانی که انجام دادید و یا به وسیله آن سردرد شما بدتر شده است.

مواد غذایی تشدید کننده سردرد عبارتند از
- شکلات
- کافئین
- غذاهای حاوی مواد نگهدارنده MSG (گلوتامات مونون سدیم) و نیترات
- آسپارتام، در شیرین کننده ها

آزمایشات میگرن
سردرد می تواند ناشی از عوارض بارداری به نام پره اکلامپسی باشد. بنابراین، قبل از تشخیص میگرن ، پزشک شما ممکن است از شما آزمایشی برای ارزیابی این موضوع بگیرد.
حتما اطمینان حاصل کنید که تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهایی که بدون تجویز پزشک بوده و مکمل های طبیعی را به پزشک خود اطلاع داده اید. همچنین در صورت داشتن سابقه خانوادگی از ابتلا به میگرن پزشک خود را مطلع سازید.
پزشکان میگرن را اکثرا از سابقه قبلی بیماری و علائم قبلی تشخیص می دهند. سیتی اسکن و دیگر آزمایشات رادیولوژی برای رد کردن علل دیگر سردرد در بارداری به خاطر خطرات احتمالی برای جنین توصیه نمی شود.

خود مراقبتی از میگرن
اولین خط دفاعی شما در برابر سردردهای میگرنی یک زندگی سالم و خود مراقبتی است. در اینجا چند راهنمایی برای کمک به مدیریت میگرن در دوران بارداری می گوییم:
- از عوامل تشدید کننده بیماریتان که از قبل اطلاع دارید مانند غذاهای خاص خود داری کنید.
- در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید
- استراحت کافی داشته باشید
- روش های آرامش بخشی به خود را تقویت کنید
- هنگام حمله درد با یخ سر خود را ماساژ دهید و در اتاقی آرام و تاریک بمانید.

داروهای میگرن
اگر باردار هستید یا قصد دارید باردار شوید، پزشک معمولا به شما توصیه می کند که مصرف داروها را قطع کنید. مگر اینکه مصرف آنها برای شما ضروری باشد.
از مصرف بسیاری از داروهای ضد میگرن در دوران بارداری به دلیل ایجاد مشکل برای نوزاد، باید اجتناب شود. سایر داروها نیز همراه با عوارض بارداری می باشند. به عنوان مثال، برخی از آنها موجب خونریزی، سقط جنین یا ایجاد مشکل برای رشد جنین در داخل رحم می شوند.

درمان سردرد دوران بارداری
- برای درمان سردردهای سینوسی دوران بارداری، قرار دادن کمپرس آب گرم در اطراف پیشانی و چشم‌ها موثر است.
- برای درمان سردردهای تنشی دوران بارداری، قرار دادن کمپرس سرد در اطراف گردن موثر است.
- مصرف وعده‌های شیرین کوچک به صورت متناوب از افت قند خون و در نهایت از ایجاد برخی سردرد دوران بارداری جلوگیری می‌کند.
- ماساژ شانه‌ها و گردن تا حدودی در تسکین این نوع دردها موثر می‌باشند.
- استراحت در اتاق تاریک و نفس عمیق
- استفاده از حمام گرم

درمان میگرن حاد
درمان میگرن حاد با هدف جلوگیری از حمله میگرنی پس از اولین نشانه های آن انجام می شود.
داروهای ضد درد، ممکن است به کاهش شدت درد میگرن کمک کنند. هر چند این داروهای مسکن معمولا برای درمان درد میگرن به کار نمی روند:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، ممکن است در صورت نزدیک شدن به زمان تخمک گذاری، خطر خونریزی و سقط جنین را به همراه داشته باشند.
همچنین ممکن است خطر ابتلا به عوارض قلبی در نوزاد در سه ماهه سوم بارداری افزایش یابد. مصرف آسپرین در نزدیکی زمان زایمان ممکن است منجر به خونریزی بیش از حد در مادران در هنگام زایمان شود.
- به طور کلی باید از مصرف داروهای ضد افسردگی در زمان بارداری اجتناب کرد. چرا که در صورت مصرف بیش از حد، خطر اعتیاد مادر و کودک به این داروها وجود دارد..
- سایر داروها ممکن است برای تسکین علائم خاصی از میگرن در دوران بارداری تجویز شود. به عنوان مثال، دارو های ضد عفونی کننده کمک می کند استفراغ و تهوع را که می تواند همراه با میگرن ظاهر شود را تسکین دهد.
اما عوارض بسیاری از داروهایی که معمولا برای درمان میگرن استفاده می شوند در بارداری مورد بررسی قرار نگرفته اند، بنابراین سلامت مصرف این داروها برای جنین و مادر هنوز مشخص نمی باشد.

درمان پیش گیرانه میگرن
اگر حملات شدید و مکرر داشته باشید، درمان پیشگیرانه می تواند به کاهش و یا قطع حملات آینده کمک کند. بسیاری از داروهای مورد استفاده برای پیشگیری در ابتدا برای بیماری های دیگر مثل فشار خون مورد استفاده قرار می گرفتند.
متخصص مغز و اعصاب برای زنان باردار سعی در تجویز داروهای مناسب برای این افراد و دوز حداقل ممکن را می کند.
هنگام بارداری، مهمترین نکته آن است که قبل از مصرف دارو ها و یا داروهای گیاهی حتما با پزشک خود صحبت کنید.