مصرف سیتریزین و رانیتیدین در دوران بارداری

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من درطول دوران بارداری به علت حساسیتی که دارم قرص سیتریزین و رانیتیدین مصرف می کنم. آیا این داروها برای جنینم خطر ندارند یا روی شیرم در دوران شیردهی تاثیر منفی نمی گذارند؟

پاسخ دکتر مرضیه خدایی، متخصص زنان و زایمان:

مادر عزیز توصیه می شود در دوران حاملگی هیچ دارویی مصرف نشود اما اگر مجبور به مصرف دارو هم شدید، بهتر است از هفته ۱۲ به بعد شروع کنید و با توجه به اینکه داروی سیتریزین و رانیتیدین هر دو داروی آنتی هسیتامین هستند بنابراین توصیه می شود به جای این دو از داروهای قدیمی مصرف کنید. اگر چه مصرف این دو دارو نیز عارضه منفی بر روی جنین و دوران بعد از زایمان برای شیردهی ندارد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
در حالی که حساسیت برخی از مادران در دوران بارداری کاهش یافته یا از میان می رود، اما تعدادی از آنها در این دوران از علایم و نشانه های حساسیت رنج می برند.

کنترل و جلوگیری از تشدید نشانه های حساسیت در دوران بارداری
روش های گوناگونی برای کنترل و از میان بردن علائم و نشانه های حساسیت بدون مصرف دارو وجود دارد.
بهترین روش مقابله با حساسیت ، پرهیز کردن از عوامل تشدید کننده است.
طبیعی است که قادر نباشید همه رویدادهایی که خارج از خانه اتفاق می افتد کنترل کنید، اما به راحتی می توانید میزان قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا را با زدن ماسک هنگام جارو زدن، حضور حیوانات خانگی در خانه و ... کم کنید.
همچنین نصب کردن دستگاه رطوبت ساز در خانه می تواند احتمال بروز علائم و نشانه های حساسیت را تا 50 درصد کاهش دهد.
اگر کماکان از علائم و نشانه های حساسیت رنج می برید، باید با پزشک متخصص زنان و زایمان درباره داروهای قابل مصرف مشورت کنید. مصرف آنتی هیستامین های Chlor-Trimeton و Benadryl برای مادران باردار مجاز است.
استفاده کردن طولانی مدت از اسپری Afrin می تواند علائم و نشانه های حساسیت را تشدید کند. زنانی که از علائم و نشانه های شدید حساسیت رنج می برند باید از اسپری Rhinocort استفاده کنند.

آیا در دوران بارداری می توان از داروهای ضد حساسیت استفاده کرد؟
مادران باردار اغلب به قدر کافی با عوارض ناشی از بارداری دست و پنجه نرم می کنند، بنابراین ابتلا به یک سرماخوردگی شدید و یا آلرژی می‌تواند مادران باردار را مجبور به پیدا کردن راهی برای تسکین این مشکلات کند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا برای ارائه برخی از نشانه‌های مربوط به ایمنی یک داروی خاص، داروها را برای مصرف در دوران بارداری طبقه بندی می‌کند. با اینحال تحقیقات اندکی در مورد بررسی داروها در دوران بارداری انجام شده است، به همین دلیل مجله FDA consumer در مقاله "بارداری و معضل داروها" هشدار می‌دهد.
بنابراین بانوان باردار باید قبل از مصرف هر دارویی، از خطرات بالقوه مصرف آن آگاه باشند. مهم ترین نکته آن است که مصرف هیچ دارویی در دوران بارداری بدون اطلاع پزشک و یا ماما مجاز نیست.

1- مصرف سیتریزین در بارداری
سیتریزین که همچنین به نام تجاری آن Zyrtec نامیده می‌شود، یک آنتی هیستامین تجویز شدنی است که در طبقه بندی داروها در ردیف B قرار گرفته است. به گفته سایت Drugs.com این بدان معنی است که انتظار نمی‌رود این دارو برای جنین مضر باشد.
طبق نظر سایت DrSpock.com این دارو عموماً ضعیف تر از آنتی هیستامین های قدیمی است و بنابراین گزینه مناسبی برای مادران باردار است.Drugs.com نشان می‌دهد که عوارض جانبی احتمالی سیتریزین شامل: سرگیجه ، خشکی دهان، گلو درد، سرفه، تهوع، یبوست و سردرد می باشد.

2- مصرف کلروفنیرآمین در بارداری
کلروفنیرآمین یک داروی نسخه ای است که تحت عنوان برندهای مختلفی به فروش می‌رسد. این دارو در ردیف B دسته بندی شده است. عوارض جانبی شایع آن شامل: خواب آلودگی و خشکی دهان، سرگیجه خفیف، تاری دید، تهوع، درد معده، یبوست و مشکلات حافظه و تمرکز هستند.

3- مصرف فکسوفنادین در بارداری
فکسوفنادین که تحت عنوان تجاری "آلِگرا" به فروش می‌رسد و فقط با نسخه قابل خرید است. این دارو در طبقه بندی داروها در رده C قرار می‌گیرد، که معنی آن اینست که مضرات و خطرات این دارو بر روی جنین ناشناخته است.
به همین دلیل، بهتر است آنتی هیستامین دیگری برای مصرف در دوران بارداری انتخاب کنید. طبق اظهار Drugs.com عوارض جانبی شایع این دارو شامل: تهوع، اسهال، ناراحتی معده، گرفتگی های شبه قاعدگی، خواب آلودگی، سردرد و دردهای عضله یا کمر درد هستند.

۴- مصرف لوراتادین در بارداری
لوراتادین یک آنتی هیستامین است که هم با نسخه و هم بدون نسخه قابل دسترسی است. این دارو اغلب تحت عنوان "کلاریتین" به فروش می‌رسد. به نظر نمی‌رسد که این دارو برای مادران باردار خطرناک باشد. این دارو در ردیف B از طبقه بندی داروها قرار دارد.
اگر چه خواب آلودگی از عوارض جانبی این دارو است، ولی لوراتادین خواب آلودگی کمتری نسبت به سایر داروها ایجاد می‌کند. خواب آلودگی، خشکی دهان، تاری دید، سردرد، عصبی بودن، درد معده، اسهال، قرمزی چشم‌ها، خونریزی بینی و کهیر پوستی از عوارض احتمالی لوراتادین هستند.

۵- مصرف دیفن هیدرامین در بارداری
دیفن هیدرامین اغلب تحت نام "بنادریل" به فروش می‌رسد. در اکثر داروخانه‌ها و حتی سوپر مارکت‌ها بدون نسخه به فروش می‌رسند. این دارو در دسته B قرار دارد. عوارض جانبی شایع این دارو شامل: احساس خواب آلودگی، خستگی، سردرد، سرگیجه، خشکی دهان، بزرگ شدن پروستات یا مشکل دفع ادرار می‌باشند.
اگر تصمیم دارید مادر شوید، یا اکنون باردار هستید با پزشکتان در مورد همه داروهایی که مصرف می‌کنید و حتی داروهای بدون نسخه هم صحبت کنید. بسیاری از داروهای ضد آلرژی برای دوران بارداری بی خطر هستند، ولی مشورت با پزشکتان خیال شما را از این جهت آسوده می‌کند.

آنتی هیستامین مجاز در بارداری
آنتی هیستامین های (ضد حساسیت ها) خوراکی مثل، سیتریزین (زیرتک)، کلرفنیرامین (کلرتریمتون)، دیفن هیدرامین (بِنادریل)، فکسوفنادین (آلگرا)، لوراتادین (کلاریتین)، از جمله داروهای بی خطر هستند.
همچین کرومولین سدیم (ناسال کروم) که اسپری بینی است و اسپری استروئیدی بینی مثل رینوکورت نیز بی خطر است. اما باید پیش از استفاده از آنها با پزشک خود مشورت کنید.
برتری اسپری های بینی اینست که آنها فقط روی بینی تاثیر می‌گذارند و به کل بدنتان منتقل نمی‌شوند. همچنین در طی سه ماهه اول بارداری از دکونژستان ( ضد احتقان ها ) خوراکی استفاده نکنید. به نظر می‌رسد که آنها می‌توانند بر روی جنین تاثیر بگذارند.
در استفاده از آنتی هیستامین های ترکیبی با دکونژستان‌ مراقب باشید.
از آنجا که شواهد کافی در مورد بی خطر بودن اسپری بینی آنتی هیستامین وجود ندارد بهتر است از مصرف آنها خودداری کنید.

آیا حذف کردن همه داروهای ضد آلرژی در دوران بارداری مشکلی ندارد؟
اگر علائم شما آزار دهنده نباشد، ممکن است پزشکتان درمان های دیگری را جایگزین کند. می‌توانید محیط خانه را از مواد آلرژی زا پاک کنید و یا فقط از اسپری بینی استفاده کنید.
اما اگر علائم آلرژی آزار دهنده و سخت هستند، و برای خوابیدن دچار مشکل هستید، مصرف داروهای ضد حساسیت برای شما و جنین تان بهتر است. اگر آسم آلرژیک دارید باید از داروی تجویز شده توسط پزشک تان استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که آسم کنترل نشده می‌تواند باعث مشکلاتی در دوران بارداری شود.

آیا تزریق آمپول های ضد حساسیت (واکسن آلرژی) در بارداری بی خطر است؟
بله، شما می‌توانید در دوران بارداری استفاده از آمپول های ضد حساسیت را ادامه دهید. اما نباید شروع آن در زمان بارداری باشد، بلکه باید تا به دنیا آمدن نوزادتان صبر کنید.

آیا استفاده از داروهای ضد آلرژی در دوران بارداری مجاز است؟
ممکن است که آنتی‌هیستامین‌ها برای درمان علائم چشمی و بینی مربوط به رینیت و کونژنکتیویت آلرژی فصلی یا دائمی خارش کهیر و اگزما و نیز به عنوان درمان کمکی برای واکنش‌های آلرژیک نظیر آنافیلاکسی (شوک آلرژیک) در دوران بارداری مفید باشند.
فواید استفاده از این داروها در زمان بارداری به غیر از موارد آنافیلاکسی‌های تهدید به مرگ بایستی در مقابل خطرهای آن برای جنین سنجیده شود ولی به این دلیل که علائم حاصل از بیماری ممکن است شدیداً روی تغذیه خواب و خلق و خوی مادر تأثیر بگذارند و نیز از آنجا که رینیت کنترل نشده، می‌تواند زمینه را برای بروز سینوزیت مستعد نموده و یا موجب تشدید آسم شود.
ممکن است استفاده از آنتی هیستامین‌ها در این دوره موثر باشد بر اساس مطالعات انجام‌شده روی حیوانات از چندین سال قبل استفاده از داروهای کلرفنیرامین, تری فینل آمین و دی فن هیدرامین در دوران بارداری مفید گزارش شده است ولی در کل کلرفنیرآمین ترجیح دارد و انتخابی است.

داروهای ضد حساسیت و خواب‌آلودگی
بزرگ‌ترین عارضه این داروها ایجاد خواب‌آلودگی در تعدادی از بیماران است. در خصوص آنتی هیستامین‌های جدیدتر بدون عارضه خواب‌آلودگی اگر چه عوارض جانبی خاصی گزارش نشده است تجارب موجود در انسان نیز محدود است.
برخی از این داروها عبارت‌اند از:
• آستیسرول
• فکسوفدادین
• افشانه‌های بینی آزلاستین
• سیتریزین
در صورتی که این داروهای قدیمی‌تر خواب‌آلودگی شدید ایجاد کنند استفاده از لوراتادین و سیتریزین توصیه می‌شود. استفاده از ضداحتقان‌ها (دکونژستان‌ها) ممکن است با مشکلاتی همراه باشد.
افشانه بینی اکسی متازوفین سالم‌ترین دارو از این گروه است زیرا با وجود ورود به گردش خون کمترین غلظت را خواهد داشت درحالی‌که سایر افشانه‌های بینی پس از مصرف نسبتاً طولانی منجر به احتقان راجعه در بینی شده و گرفتگی آن را تشدید می‌کنند. در صورت لزوم استفاده از این داروها بایستی بسیار محدو شده و تنها به مدت کوتاه حداکثر سه روز متوالی مصرف شود.
اگر چه سالیان بسیاری است که از بسودوافدرین استفاده می‌شود و تجارب فراوانی نیز در خصوص این دارو وجود دارد ولی گزارش‌های اخیر حاکی از بروز اختلالات مادرزادی به صورت نقص دیواره شکمی نوزادان به دنبال استفاده مادر از این دارو است.

استفاده از افشانه‌های بینی
استفاده از داروهای ضد احتقان در سه ماهه اول بارداری تنها بایستی محدود به مواردی باشد که علائم مادر با سایر داروها برطرف نمی‌شود. بر اساس اطلاعات موجود استفاده از پسودوافدرین مفیدتر از فنیل‌افرین و فنیل پروپانولامین است.
در هر بیمار که علائم حساسیت بینی بیشتر از چند روز ادامه داشته باشد استفاده از افشانه‌های بینی ضد التهابی نظیر کرومولین (nasacrom) بکلومتازون (beconnase, vancenase) کورتیکوستروئید توصیه می‌شود استفاده از این داروها باعث تخفیف علائم شده و نیاز به استفاده از داروهای خوراکی را کاهش می‌دهد تجارب فراوانی در استفاده طولانی مدت از این داروها وجود دارد.
در خصوص افشانه‌های جدیدتر کورتیکوستروئیدی نظیر تریامسینولون و فلوتیکازون و دسونید و فلونیزولید و مومتازون و استفاده از آن در دوران بارداری تجاربی وجود ندارد اگر چه جذب آن‌ها به داخل خون به قدری ناچیز است که به نظر نمی‌رسد خطری ایجاد کند.