اضافه وزن در بارداری، معیار مناسب

وزن گیری در دوران بارداری یکی از مهمترین معیارهای سلامتی مادران محسوب میشود و باید به آن توجه ویژه ای کرد. اگر مادری به مرکز بهداشتی و یا پزشک خود مراجعه کرد و در نموداری که برای وزن گیری او رسم میشود بالاتریا پایین تر از حد نرمال بود باید حتما پیگیری شود تا از عوارض وزن نامطلوب کاسته شود....

بهترین معیار براى قضاوت در مورد وزن گیرى مناسب در طى باردارى
استفاده از جدول و نمودار وزن گیرى مادران باردار مى باشد. به هر دلیل که وزن گیرى مادر باردار)در هر یک از گروه هاى کم وزن، طبیعى، اضافه وزن یا چاق) بر اساس جدول و نمودار وزن گیرى پیشرفت نکند، وزن گیرى نامناسب اطلاق مى شود. وزن گیرى نامناسب به دو شکل قابل مشاهده است. وزن گیرى کمتر از حد انتظار و وزن گیرى بیش از حد انتظار، در هر دو حالت بسیار مهم است که علت زمینه اى وزن گیرى نامناسب بررسى و معین گردد. این کار با معاینه و ارزیابى وضعیت مادر باردار و نیز انجام آزمایشات پارا کلینیکى انجام مى شود.

بعد از تعیین علت، در صورتى که وزن گیرى نامناسب به دلیل ناآگاهی هاى تغذیه اى باشد، آموزش تغذیه و ارائه توصیه هاى تغذیه اى با تاکید بر رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایى روزانه و استفاده از 5 گرو ه غذایى اصلى شامل گروه نان و غلات،گروه میو ه ها، گروه سبزی ها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها به مقادیر توصیه شده، تأکید بر مصرف منظم و به موقع مکملهاى ویتامین، آهن و اسید فولیک (طبق توصیه هاى ارائه شده) و استراحت کافى در طول روز به صورت چهره به چهره و با بیانى ساده ارائه شود و در صورتى که بعد از آموزش و پیگیرى، روند وزن گیرى اصلاح نشد به کارشناس تغذیه ارجاع داده شود. این اطلاعات در فرم مراقبت باردارى توضیح داده و ثبت مىشود.

لازم است علاوه بر سؤال در مورد مصرف گروه هاى غذایى اصلى و مکمل هاى دارویى، توصیه هاى مناسب تغذیه اى با استفاده از راهنمایى کشورى تغذیه مادران باردار و شیرده ارائه شود.

برخى از توصیه هاى مهم عبارتند از:

- تنوع و تعادل در برنامه غذایى روزانه و استفاده از 5 گروه غذایى اصلى رعایت شود.

- در هر وعده غذایى حداقل از سه گروه غذایى اصلى استفاده شود.

- ترجیحاً از نان هاى سبوس دار مانند سنگک به جاى نان هاى سفید استفاده شود.

- بهتر است برنج به صورت کته یا دمى و یا به همراه حبوبات مصرف شود. به طور کلى مخلوط غلات و حبوبات مانند عدس پلو، لوبیا پلو، عدسى با نان و خوراک لوبیا با نان، پروتئین مناسبى را براى خانم باردار تامین مى کند.

- استفاده از انواع میوه هاى تازه که در منطقه موجود است و میوه هاى خشک مانند کشمش، خرما، توت خشک، انجیر خشک، برگه هلو، زردآلو یا آلوى خشک به عنوان میان وعده توصیه شود.

- سبزى هایى که به شکل خام خورده مى شوند باید قبل از مصرف به دقت شسته و ضد عفونى شوند.از قرار دادن سبزى در معرض هوا یا نور خورشید، پختن به مدت طولانى بخصوص در ظروف در باز و همراه آب زیاد و دور ریختن آب آن که سبب از بین رفتن ویتامین هاى موجود در سبزى ها مى شود، باید خوددارى گردد.

- روزانه سبزى هاى تازه مانند کاهو، گوجه فرنگى، خیار و هویج به عنوان میان وعده و سبزى هاى خام (سبزى خوردن)و یا پخته و یا سالاد همراه غذا مصرف شود.

- کشک یک منبع غنى از پروتئین، کلسیم و فسفر است. در مناطقى که کشک در دسترس است توصیه مى شود همراه با غذاهایى مانند آش و بادمجان و به صورت جوشیده شده استفاده شود.

-اگر مصرف شیر سبب ایجاد نفخ و مشکل گوارشى شود معادل آن مى توان از ماست یا پنیر استفاده کرد.

- انواع مغزها مثل پسته، بادام، گردو، فندق، منابع خوب پروتئین و آهن هستند و مى توان به عنوان میان وعده ترجیحا از نوع خام و کم نمک آنها استفاده کرد.

وزن گیرى کمتر از انتظار

1- هرگاه مادر باردار بر اساس جدول وزن گیرى، افزایش وزن کمترى داشته باشد و یا شیب نمودار وزن گیرى مادر از شیب نمودار مرجع کمتر و یا مسطح گردد، وزن گیرى کمتر از حد انتظار محسوب مى گردد.

2- چنان چه از هفته 15 باردارى به بعد، مادر باردار چاق (با نمایه توده بدنى مساوى یا بالاتر از 30) کمتر از نیم کیلوگرم در ماه افزایش وزن داشته باشد.

3 - چنان چه از هفته 15 باردارى به بعد، ماد ر باردار با وزن طبیعى، کمتر از یک کیلوگرم در ماه افزایش وزن داشته باشد.

وزن گیرى بیش از انتظار

-1 هرگاه مادر باردار بر اساس جدول وزن گیرى، افزایش وزن بیشترى داشته باشد و یا شیب نمودار وزن گیرى مادر از شیب نمودار مرجع بیشتر گردد وزن گیرى بیش از حد انتظار محسوب مى گردد.

-2 بعد از هفته 20 باردارى مادر نباید ماهانه بیش از 3 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. گاهى اوقات این امر به دلیل جمع شدن آب به طور غیر طبیعى در بدن است که اولین علامت پره اکلامپسى است. در این صورت اقدامات لازم براى کنترل مسمومیت باردارى باید انجام شود. این اقدامات در مجموعه مراقبت هاى ادغام یافته دوران باردارى توضیح داده شده است.

-3 اگر افزایش وزن مادر در طول دوران باردارى بیش از یک کیلوگرم در هفته باشد، بیشتر از حد انتظار وزن اضافه کرده است.