زایمان به روش سزارین، چرا همچنان طرفدار دارد؟

ترویج زایمان طبیعی و ایمن یکی از بسته های طرح تحول نظام سلامت است که وزارت بهداشت دولت تدبیر و امید با هدف پیشگیری از آمار بالای سزارین در کشور، بر نهادینه سازی آن تاکید ویژه ای داشته و دارد.
کاهش سزارین و ترویج زایمان طبیعی در کشور طی پنج سال گذشته چشمگیر بوده است و در این میان دانشگاه علوم پزشکی مشهد که یک دهم از موالید کشور را زیر پوشش دارد با کاهش بیش از 10 درصدی سزارین، بالاترین رتبه را در کشور کسب کرده است.
به گفته کارشناسان، ایران پس از برزیل دومین کشور به لحاظ فراوانی زایمان های سزارین در جهان است و این در حالی است که بر اساس تاکید سازمان بهداشت جهانی، سزارین نباید بیش از ۱۵ درصد کل زایمان ها را شامل شود.
پیشینه سزارین به تولد 'ژولیوس سزار'، قیصر روم و تولد رستم در شاهنامه برمی گردد که این 2 به علت بزرگی جثه با جراحی از شکم مادر بیرون آورده شدند که در غرب به این روش 'سزارین' گفته اند و در ایران برخی معادل 'رستمینه' را برای آن برگزیده اند.
به گفته پزشکان از آنجا که زایمان به صورت سزارین با درد کمتری برای زن باردار همراه است و از سوی دیگر پزشکان متخصص زنان برای انجام آن با محدودیت کمتری رو به رویند، این روش همچنان طرفداران زیادی در ایران داشته و دارد.
در حالی که برخی پزشکان به انتقاد از عوارض زایمان طبیعی پرداخته اند، اخیرا وزیر بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی در واکنش به آنان اظهار کرد که 'موضوع افزایش عوارض زایمان طبیعی در زنان دروغ است'.
دکتر سیدحسن قاضی زاده هاشمی افزود: در شرایطی که وزارت بهداشت به دنبال ترویج زایمان طبیعی است، برخی به اشتباه تهمت می زنند که عوارض زایمان در کشور افزایش پیدا کرده و این اظهارات دروغ است، درحالی که نه تنها عوارض زایمان طبیعی بیشتر نشده، بلکه کاهش پیدا کرده است و به طور قطع سزارین عوارض بیشتری دارد.

سهم سزارین نباید از 15 درصد کل زایمان ها فراتر رود
استاد زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: طبق توصیه و تاکید سازمان بهداشت جهانی سزارین باید حدود ۱۵ درصد از کل زایمان ها را شامل شود زیرا خطر مرگ و میر مادر در جریان عمل سزارین ۲ برابر زایمان طبیعی است.
دکتر ملیحه حسن زاده افزود: خونریزی، عفونت، تاخیر در بهبودی و بازگشت به زندگی عادی، زخم ناشی از جراحی، عوارض مثانه، روده و چسبندگی ها در عمل سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است.
وی خاطرنشان کرد: در زایمان طبیعی فشاری که روی قفسه سینه نوزاد وارد شده و مجموعه حرکاتی که در فرآیند زایمان ایجاد می شود، به تکامل ریه نوزاد کمک می کند بنابراین نوزادی که با زایمان طبیعی به دنیا می آید، مشکلات تنفسی کمتری دارد.
این پزشک متخصص زنان و زایمان، ترس از زایمان طبیعی را از علل گرایش به سزارین دانست و افزود: تمایل به سزارین در بین زنان باردار ایرانی بسیار بالا است، در حالی که آنان از فواید زایمان طبیعی و عوارض سزارین آگاهی کافی ندارند.
حسن زاده افزود: زایمان نوعی فرآیند طبیعی است که بیشتر زنان می توانند آن را طی کنند، اما در مواردی مثل آمدن نوزاد با پا یا شانه و یا افت ضربان قلب جنین، حتما باید سزارین انجام شود چراکه زایمان طبیعی برای مادر و نوزاد خطرساز است.
وی بیان کرد: طی چند سال گذشته اگرچه توفیقات خوبی در کاهش سزارین های بی رویه در کشور حاصل شده است اما از طرفی اجبار بر انجام طبیعی برخی زایمان ها هم اشتباه است.
دکتر حسن زاده که دادیار سازمان نظام پزشکی مشهد است، افزود: طی سالهای اخیر موارد شکایت و آسیب های وارده به جنین و مادر، به دلیل اصرار بر زایمان طبیعی افزایش داشته است.
وی کمبود نیروی انسانی ماما، عدم آگاهی کافی مردم در مورد عوارض سزارین و فواید زایمان طبیعی و کمبود تجهیزات پزشکی مورد نیاز زایمان طبیعی را از موانع ترویج زایمان طبیعی عنوان کرد.

کاهش ۱۱ درصدی سزارین در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد
مدیر واحد مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ترویج زایمان طبیعی و ایمن یکی از بسته های طرح تحول نظام سلامت است که از سال ۱۳۹۳ در سطح کشور و بیمارستان های زیر پوشش این دانشگاه در حال اجراست.
فریده فرخی افزود: به دنبال اقدامات انجام شده، شاخص زایمان طبیعی در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خراسان رضوی در حال رشد است، به طوری که هم اکنون بیش از 55 درصد زنان باردار زیر پوشش این دانشگاه در بیمارستان های دولتی و خصوصی به روش طبیعی زایمان می کنند.
وی بیان کرد: این در حالی است که پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت، ۵۶ درصد از زایمانها در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد به روش سزارین انجام می شد.
وی تاکید کرد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد در طول سالهای اخیر موفقیت زیادی در کاهش میزان سزارین ها کسب کرده است، به طوریکه میزان سزارین از ابتدای طرح تحول نظام سلامت تاکنون در این دانشگاه 11 درصد کاهش یافته، و حال آنکه این میزان در کشور تنها پنج درصد کاهش داشته است.
وی با بیان اینکه سزارین اولی ها کاهش مطلوبی داشته اند، اظهار کرد: اکنون تنها ۱۵ درصد از زنان باردار خراسان رضوی در نخستین زایمانشان سزارین می شوند و حدود ۳۰ درصد از آنان، سزارین تکراری دارند.
مدیر واحد مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: برای زنانی که نخستین زایمانشان به روش سزارین انجام شده، امکان انجام زایمان های بعدی به روش طبیعی به دلیل مشکلات چسبندگی، مشکل آفرین و خطرناک است.
وی با اشاره به راه اندازی تخت های زایمان ایمن (ال.دی.آر) در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: ایجاد ۱۰۰ تخت زایمان ایمن در بیمارستان های زیر پوشش از برنامه های در حال اجرا، با هدف کاهش سزارین و ترویج زایمان طبیعی است.
فرخی افزود: هم اینک اتاق های زایمان ایمن برای زایمان طبیعی در همه بیمارستان های 13 شهرستان زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد راه اندازی شده و تنها در شهرستان های کاشمر و قوچان هنوز این اتاقها بهره برداری نشده است.
وی گفت: این اتاقها همراه با تجهیزات کامل پزشکی برای انجام زایمان طبیعی است و امکان حضور همسر زن باردار نیز در این اتاقها پیش بینی شده است.

پزشکان زنان علاقه ای به زایمان طبیعی ندارند
یک مامای با سابقه و رئیس سابق جمعیت مامایی خراسان رضوی گفت: هم اکنون مقاومت هایی برای نهادینه سازی زایمان طبیعی در جامعه وجود دارد که بخشی از آن به ناآگاهی مردم و بخشی از آن به پزشکان متخصص زنان و زایمان مربوط است.
فروغ برهانی که مروج و مربی زایمان طبیعی است، افزود: با آموزش و گسترش روش های زایمان بی درد مانند ماساژدرمانی، زایمان درآب، دارو و گازهای بی دردی و آموزش های یوگا، می توان ترس از زایمان طبیعی را در مادران باردار کاهش داد.
وی گفت: زایمان یک روش فیزیولوژی طبیعی است و فقط در موارد خاص که جان بیمار و مادر در خطر است باید سزارین انجام شود.
وی بیان کرد: در سالهای اخیر 100 'ماما همراه' که ماماهای تحصیل کرده هستند برای کمک به فرایند زایمان در مشهد آموزش دیده اند که متاسفانه حضور آنها در حین زایمان طبق هماهنگی با زنان باردار با محدودیت ها و موانعی از سوی بیمارستان ها مواجه شده است.
وی با بیان اینکه اغلب پزشکان زنان علاقه ای به زایمان طبیعی ندارند، افزود: مهارت کمتر پزشکان در مورد تشخیص زایمان طبیعی نسبت به ماماها، راحت بودن انجام جراحی سزارین با تعیین وقت قبلی و محدودیت در وقت از پیش تعیین شده در زایمان طبیعی و سختی هایی که پزشک از این بابت متحمل می شود، از علل گرایش پزشکان به سزارین است.

ایران دومین کشور با سزارین بالا است
رئیس اداره مامایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: هم اینک ایران پس از کشور برزیل بالاترین میزان سزارین جهان را به خود اختصاص داده است.
دکتر فرح بابایی افزود: طبق مستندات بین المللی ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، میزان سزارین در ایران 35 درصد از کل زایمانها را در سال 1379 شامل می شد که این میزان در سال 92 به 56 درصد افزایش یافت.
وی میانگین سزارین در جهان را حدود ۱۸ درصد عنوان و بیان کرد: این میزان در کشورهای پیشرفته و اسکاندیناوی حدود ۱۰ درصد است که ایران فاصله زیادی با آن دارد.
وی ادامه داد: برنامه کاهش سزارین از سال 1393 با توجه به عوارض و مضرات آن در ایران آغاز شد و هم اکنون میزان سزارین در سطح دانشگاههای علوم پزشکی روند کاهشی طی می کند و دانشگاه علوم پزشکی مشهد از دانشگاههای موفق در این زمینه است.
وی گفت: هم اینک میزان سزارین در سطح کشور به حدود ۵۰ درصد کاهش یافته و کاهش آن به ۳۰ درصد طبق یک برنامه ۱۰ ساله در حال اجرا و پیگیری است.
وی ناآگاهی مادران از عوارض سزارین و ترس از زایمان طبیعی را از عوامل افزایش میزان سزارین در ایران ذکر و بیان کرد: کلاسهای آموزش رایگان ترویج زایمان طبیعی و ساخت اتاقهای ویژه زایمان از برنامه های در حال اجرا به همین منظور است.
پنجم می مصادف با ۱۵ اردیبهشت ماه، روز جهانی ماما نامگذاری شده است.