تریاک، عوراضش در دوران شیردهی

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من زایمان طبیعی کردم و به خاطر درد بعد زایمان تریاک مصرف کردم. الان ۵۰ روز از زایمانم می گذره و می خوام مواد رو کنار بذارم. لطفا راهنمایی کنید که چطوری من خلاص بشم ؟ چون نوزادم رو شیر می دم ،عذاب وجدان گرفتم. وزن نوزادم بدو تولد ۳۵۰۰ قد ۵۰در چهل روزگی ۶ کیلو و قد ۵۶ است.

پاسخ از مژگان السادات دادگر، متخصص زنان و زایمان:

دوست عزیز توصیه می شود هرچه زودتر به یک روانشناس و یک مرکز ترک اعتیاد مراجعه کنید.

نسرین چیتگران،روانشناس بالینی:

مادر عزیز شما می توانید با مراجعه به مراکز ترک اعتیاد و مصرف داروهای مخصوص در مدت یک ماه ترک کنید. توصیه می شود زودتر مراجعه داشته باشید.

پاسخ از دکتر نیما طاهری درخش، متخصص اطفال:

مادر عزیز اگر قصد ترک را به طور جدی دارید می توانید به فرزندتان شیر دهید فقط ممکن است بعداز ترک یک باره نوزاد بی تابی کند که بعداز مدتی رفع می شود. اما اگر قصد ترک ندارید توصیه می کنم شیر خود را قطع کرده و از شیر خشک استفاده کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
امروزه، سوءمصرف مواد مخدر در بسیاری از جوامع یکی از معضلات عمده بهداشتی به شمار می‌رود. از این‌رو خطرات سوءمصرف مواد مخدر گروه‌های مختلفی از جمله زنان باردار را در معرض تهدید قرار داده و عوارض و پیامدهای ناخواسته‌ای را بر مادر و جنین به جا می‌گذارد. مصرف مواد در دوران بارداری و ترک اعتیاد مباحثی هستند که مادران نباید از آن‌ها به سادگی بگذرند؛ چرا که اعتیاد در دوران حاملگی از طریق خون و پس از زایمان از طریق شیر مادر به کودک منتقل می‌شود.

تاثیر مواد مخدر بر شیر مادر
استفاده از مواد مخدر در طول دوران بارداری سبب می‌شود تا این مواد از طریق بند ناف و جفت، وارد خون جنین شده و به جنین در حال رشد آسیب برساند. علاوه بر مواد مخدر سایر مواد اعتیاد آور نیز می‌توانند بر روی جنین تأثیر بگذارند. سوءمصرف مواد در دوران حاملگی ممکن است منجر به مرگ نوزاد، متوسط وزن پایین هنگام تولد، زایمان پیش از موعد ، اختلال رشد داخل رحمی ، اختلالات تکاملی و رفتاری نوزاد و سندرم محرومیت نوزاد شود.
این نوزادان حتی بعد از تولد نیز همچنان در معرض خطر جدی هستند زیرا از مادرانی شیر می‌خورند که معتادند (این مواد از طریق شیر نیز منتقل می‌شود). علاوه بر این تغییرات روحی-روانی، جسمی و محیطی ناشی از مواد در مادران شیرده بر نحوه، میزان و کیفیت شیردهی آن‌ها مؤثر است.

انتقال اچ ای وی و ایدز از طریق شیر مادر
تزریق موادی نظیر هروئین و استفاده از سرنگ های آلوده، احتمال ابتلا به بیماری هایی نظیر ایدز را افزایش می دهد. شیر مادر دارای ویروس اچ آی وی به‌خصوص در ۶ ماه اول نوزادی، بیشترین خطر ابتلای کودک به این بیماری را دارد.

تاثیر مواد مخدر مختلف بر شیر مادران
مواد مخدر متفاوت، تأثیرات متفاوتی بر شیر مادران می‌گذارند. با این وجود به نظر می‌رسد که منافع شیر مادران معتاد یا در حال ترک، از مضرات آن بیشتر است. اگر مادر مصرف کننده دائمی برخی از این مواد باشد، باید شیردهی خود را قطع کند.
اگر مصرف آن در حد زیادی نباشد، بهتر است با رعایت نکات بهداشتی به کودک خود شیر دهد. زیرا شیردهی نه تنها برطرف کننده نیازها جسمانی نوزاد است بلکه باعث ایجاد یک رابطه عاطفی و دلبستگی بین مادر و نوزاد می‌شود. در ادامه تأثیر مواد مختلف بر شیر مادران و پاسخ به این سوال که آیا مادر معتاد به کودک خود شیر بدهند یا خیر، شرح داده شده است.
متادون
مادرانی که در حال ترک هستند و از متادون استفاده می‌کنند، بهتر است که شیر دادن خود را قطع نکنند. تأثیر متادون حدود 2 تا 4 ساعت در شیر مادر می‌ماند و طبق تحقیقات باعث تغییر کیفیت شیر نمی‌شود. اگرچه این نوزادان دارای هشیاری پایین‌تر و بی‌قرارترند و سخت‌تر تغذیه می‌کنند، با این وجود بهتر است شیردهی ادامه یابد.

مسکن‌ها
مسکن‌ها که در طبقه مواد افیونی قرار دارند، اگر در دوران شیردهی به صورت خودسرانه و بدون توجه به دستورات پزشک مصرف شوند می‌توانند تأثیرات بسیار مخربی روی کودک بگذارند. وارد شدن مسکن‌ها به شیر مادر در اکثر موارد منجر به ابتلای کودک به اختلالاتی نظیر افسردگی می‌شود. اگر در دوران شیردهی دچار دردهای شدیدی هستید، برای مصرف ایمن‌ترین داروهای مسکن حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف زیاد الکل
حتی مقادیر اندک مصرف الکل قبل از شیر دادن بسیار خطرناک است و ممکن است منجر به تأخیر تکامل حرکتی شود. به طور کلی 2 تا 24 ساعت بعد از مصرف الکل نباید به کودک شیر داد و قبل از شیر دادن نیز، باید یک‌بار شیر مادر را دوشید و دور ریخت تا اثر الکل بر آن به طور کلی از بین برود. اگرچه برخی اوقات از مصرف‌کنندگان دائمی الکل خواسته می‌شود به هیچ وجه به کودکان خود شیر ندهند و شیردهی برای آن‌ها ممنوع است.
همچنین مادرانی که دوران حاملگی خود به صورت مزمن الکل مصرف می‌کنند، ممکن است صاحب نوزادانی با سندرم جنینی الکلی شوند. کم بودن وزن، ظاهر عجیب و غیر طبیعی، قد کوتاه، کوچک بودن سر، ناهماهنگ بودن اعضای بدن، هوش کم، نارسایی در بینایی و شنوایی و مشکلات رفتاری از نشانه‌های این سندروم هستند. این نوزادان داری عقب‌ماندگی‌های جسمانی در قبل و بعد از تولد نیز می‌باشند.
ریتالین و آمفتامین
ریتالین و آمفتامبن در طبقه مواد محرک قرار دارند و حدود ۲۴ تا ۴۸ ساعت در شیر مادر باقی می‌مانند. مادرانی که این مواد را مصرف می کنند در شیر دادن باید محدوده زمان تاثیرگذاری ماده را رعایت کنند. ریتالین می‌تواند باعث بی‌قراری، بی‌خوابی و ناآرامی نوزاد شود. آمفتامین نیز اثرات مشابهی ایجاد می‌کند و بعد از مصرف آن، حدود ۲ روز باید شیردهی قطع شود.
کوکائین
کوکائین نیز ماده ای محرک است و ۴۸ ساعت در شیر مادر می‌ماند و می‌تواند باعث آسیب به مغز و سیستم عصبی، دستگاه تنفسی، قلبی، روده‌ای، نخاع و بدشکلی دهان و دندان شود. در صورت شیر دادن مادران کوکائینی، نوزادان آن‌ها نیز معتاد به کوکائین شده و می‌توانند دچار سندرم محرومیت از دارو (در صورت نرسیدن کوکائین به آن‌ها) مانند شیر نخوردن، تشنج، ضعف ماهیچه‌ها، درجه حرارت غیرطبیعی و تغذیه ضعیف شوند.
هروئین
هروئین اگر چه به مقدار کمی در شیر مادر ترشح می‌شود اما به شدت بر نوزاد تأثیر می‌گذارد و تأثیرات طولانی مدتی دارد. شیردهی برای این مادران معتاد ممنوع است. نوزادان مادران هروئینی باید حدود ۷ روز در بیمارستان نگهداری شوند و معمولاً دچار زودرسی نیز هستند.
کراک
در مادران کراکی نیز شیر دادن ممنوع است و در صورت شیر دادن به کودک خود، نوزاد ممکن است دچار کمبود وزن، دارای انواع نقایص و کاهش رشد بدنی و مغزی شود. هوش این نوزادان نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ممکن است در آینده دچار اختلالات شناختی ، اجتماعی و مشکلات تحصیلی شوند.
ماری جوانا
استفاده اندک از ماری جوانا تأثیر بسیار کمی بر شیر مادر دارد. ولی مصرف مزمن آن، باعث آسیب رسیدن به نوزاد و همچنین کاهش شیر مادر می‌شود. نتایج حاصل از تحقیقات بر روی حیوانات، حکایت از آن دارد که شیر خوارانی که از طریق شیر مادر با ماری جوانا آلوده می‌شوند، در سلول‌های مغزی آنان تغییراتی به وجود می‌آید. ماری جوانا می‌تواند باعث ایجاد حالت خواب آلودگی، عدم تمایل به شیر خوردن و کاهش وزن در نوزادان شود.

نکات مهم در مورد تأثیر اعتیاد به مواد مخدر بر شیر مادر
در نهایت باید گفت که مصرف این مواد در دوران شیردهی باعث افزایش احتمال سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار می‌شود و آن‌ها را مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌کند. هم‌چنین اعتیاد نوازدان نیز در بسیاری از موارد به دلیل تغذیه از شیر مادر مصرف کننده مواد اتفاق می‌افتد. مادرانی که قادر نیستند مصرف این مواد را ترک کنند، بایستی به شیردهی خود پایان دهند.
نقش خانواده در ترک اعتیاد حائز اهمیت است،با دریافت مشاوره خانواده می‌توان این مسیر را سهل‌تر نمود. مصرف مواد، در کنار آسیب‌های جسمانی که برای نوزاد به همراه دارد، بر هوشیاری، قوه فکر و قضاوت مادران تأثیر می‌گذارد و توانایی مراقبت همه جانبه و بی‌دریغ آن‌ها از نوزاد خود را از بین می‌برد. بنابراین اگر به فکر سلامت و آینده نوزاد خود هستید، بهتر است تصمیم به ترک اعتیاد این مواد بگیرید.