ترک و خونریزی نوک پستان در شیردهی

شیردهی یک فرآیند طبیعی و مفید برای مادر و کودک است، اما گاهی اوقات می تواند منجر به ناراحتی و درد ناشی از ترک و خونریزی نوک پستان در شیردهی شود. درک علل این مشکل و  برای درمان و پیشگیری آن بسیار مهم و موثر خواهد بود. در این مقاله به بررسی علل این مشکل و راه‌های درمان پیشگیری آن خواهیم پرداخت.

نی نی بان، دکتر مرضیه قادری: بسیاری از خانم ها در اوایل شیردهی دچار زخم نوک پستان می گردند که باید قبل از اینکه زخم تبدیل به ترک یا شقاق نوک سینه شود، آن را کنترل کنید.

---

دلیل اصلی زخم، جویده شدن نوک پستان توسط لثه های نوزاد است. وضعیت اشتباه قرار دادن نوک سینه در دهان نوزاد، مکیده شدن نوک پستان پس از خالی شدن از شیر، جدا کردن نادرست نوزاد از پستان، شستن نوک پستان با صابون، باقی ماندن مواد شوینده روی لباس تحت تماس با نوک پستان و اگزمای پوستی مادر در آن ناحیه است. البته برفک دهانی نوزاد از جمله مواردی هستند که در ایجاد زخم و تبدیل شدن آن به ترک سینه ها تاثیر گذارند. در ادامه بیشتر درباره این عوامل صحبت خواهیم کرد.

موقعیت شیردهی نامناسب

یافتن موقعیت مناسب برای شیردهی بسیار مهم است. یک موقعیت نادرست می تواند به آسیب نوک پستان و ترک خوردگی این ناحیه کمک کند. تکنیک مورد استفاده در دوران شیردهی نیز نقش بسزایی در ایجاد این مشکل دارد. یک تکنیک ایده آل، خطر آسیب نوک سینه را به حداقل می‌رساند.

استفاده از شیردوش

استفاده ازشیر دوش، به خصوص اگر فلنج پمپ خیلی کوچک باشد، می‌تواند باعث زخم یا ترک در نوک سینه شود. مهم است که مطمئن شوید پمپ سینه به درستی روی سینه جا می‌گیرد و نحوه استفاده از آن درست است.

گرفتگی و ورم پستان

گرفتگی و ورم پستان نیز می‌تواند منجر به زخم نوک پستان شود. این شرایط باعث تورم شده و می‌تواند بافت نوک پستان را کشیده و آن را مستعد ترک خوردن کند.

شرایط پوستی

بیماری‌های پوستی مانند اگزما می‌توانند به دلیل خشکی شدید پوست باعث ترک خوردن یا خونریزی نوک سینه‌ها شوند.

برفک دهانی نوزاد

عفونت مخمری به نام برفک می‌تواند منجر به درد و آسیب نوک سینه شود که علائمی مانند خارش، قرمزی و دردناک نوک سینه ها را به دنبال دارد.

---

پیشنهاد ویژه نی نی بان:  فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر

---

روش های پیشگیری از ترک نوک پستان در شیردهی

ترک‌خوردگی نوک پستان معمولاً در اثر خشکی، تحریک و پوسته پوسته شدن اطراف ناحیه نوک پستان ایجاد می‌شود. این بیشتر در ماه اول پس از زایمان شایع است زیرا نوزاد شیردهی را یاد می گیرد که می تواند باعث اصطکاک و حساسیت شو. در چنین شرایطی رعایت برخی نکات می‌تواند از ترک و خونریزی نوک پستان در شیردهی جلوگیری کند.

• ابتدا وضعیت شیردهی را بررسی کنید. بهتر است تمام هاله سینه در دهان نوزاد قرار گیرد نه فقط نوک پستان، در هر نوبت شیردهی سعی کنید از هر دو سینه استفاده کنید با در نظر گرفتن شرایط بدنی و روحی نوزاد، زمان شیردهی را کوتاه و دفعات آن را زیاد کنید.
• برای شستشوی سینه همان آب کافی است و از صابون و شستشوی بیش از حد این ناحیه پرهیز نمائید.
• بعد از پایان شیردهی، نوک پستان را پاک نکنید و اجازه دهید، سینه با مقدار کمی شیر که روی نوک آن است در تماس با جریان هوا خشک شود زیرا شیر مادر بعلت دارا بودن چربی و آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال باعث التیام زخم و تمیزی نوک سینه می‌شود.
• در صورتیکه از پدهای سینه زیر لباس استفاده می کنید به محض مرطوب شدن آن را عوض کنید.
• چندین بار در روز نوک سینه ها را کمپرس گرم و خشک (نه داغ و مرطوب) کنید. به عنوان مثال می توانید از یک بطری آب ولرم استفاده کنید. 
• بعد از هر نوبت شیردهی از کرم های نرم کننده مانند کرم های حاوی لانولین یا روغن نارگیل استفاده کنید تا نوک سینه ها نرم بماند و از ترک خوردن جلوگیری شود.
• برای کاهش اصطکاک از سوتین های نخی شل و قابل تنفس استفاده کنید تا از شدت گرفتن هرگونه حساسیت پوستی جلوگیری شود.

درمان زخم و ترک نوک سینه

ترک و خونریزی نوک پستان در شیردهی که به نام شقاق نوک سینه نیز شناخته می‌شود، می‌تواند فوق‌العاده دردناک باشد و اگر به درستی درمان نشود، ممکن است منجر به عوارضی مانند گرفتگی و ورم پستان شود. 

• دقت کنید سینه ای را که زخم شده، رها نکنید و برای چند لحظه هم که شده با آن شیردهی داشته باشید، البته دراول شیردهی که مکش دهان نوزاد زیاد است از سینه ای که کمتر زخم است استفاده کنید.
• برای التیام زخم می توانید از روغن لانولین (مخصوص مادر شیرده) استفاده کرده و هر بار مقدار کمی از آنرا روی نوک سینه مالیده و اجازه دهید تا در تماس با هوا خشک شود.
• و اگر نوزاد مبتلا به برفک دهان شده، حتما بایستی توسط پزشک ویزیت شود.
• در صورت مفید نبودن روشهای ذکر شده و شدید بودن ترک و یا درد حتما به پزشک مراجعه کنید.
• رطوبت می تواند این وضعیت را تشدید کند، بنابراین مهم است که نوک سینه های خود را تا حد امکان خشک نگه دارید. بعد از شیر دادن به آرامی آنها را خشک کنید و  پد سینه را عوض کنید.

توجه داشته باشید که نوزاد از زخم نوک سینه مادر ناراحت نبوده و به شیر خوردن ادامه میدهد وخون موجود در شیر برای نوزاد خطرناک نیست. مهمترین نگرانی اینست که شیردهی باید با آرامش خاطر و بصورت لذت بخش برای مادر و فرزند صورت گیرد.

---

مطالب پیشنهادی: درمان جمع شدن شیر در سینه نوزاد

---

آیا روغن زیتون برای ترمیم نوک سینه ها مفید است؟

آنچه در روزهایی آغازین پس از زایمان یک مادر مهربان را نگران می کند موضوع شیردهی است. سوالاتی از قبیل اینکه چگونه شیر زیاد می شود؟ آیا شیر موجود برای بچه کافی است و او را سیر می کند؟ نگرانی از زخم سر سینه ها در روزهای آغازین که بیشتر در زایمان اول دیده می شود… و سوالاتی از این قبیل. به همین علت بنا بر تجربیات، پرداختن به این موضوع را خالی از لطف ندیدم. به مادرانی که از زخم سر سینه در روزهای ابتدایی شیردهی رنج می برند باید بگوییم که نگران نباشید. تنها با کمی حوصله بدون مصرف مواد شیمیایی می توانید این زخم را بهبود ببخشید. گاهی اوقات، بعضی مادران برای درمان زخم های سینه ی خود، از گران ترین کرم ها و پماد ها استفاده می کنند و هیچ بهبودی حاصل نمی شود. امیدوارم این روش برای شما مفید باشد.
حتما از خواص روغن زیتون بسیار شنیده اید و غالبا بزرگتر ها در همین مواقع چرب کردن نوک سینه را با این روغن توصیه می کنند و همیشه مادران معترضند که فایده ای نداشت. روغن زیتون طبیعت گرمی دارد. و برای بازشدن تمامی عروق بسیار مفید است. لازم است مادران بلافاصله پس از زایمان تمامی سینه خود را به شکل دورانی با روغن زیتون روزی حداقل ۳ بار چرب کنند. به خوبی ماساژ دهند تا روغن جذب پوست شده تا جایی ادامه دهند که دیگر روغن روی پوست بماند.
این کار را حداقل تا ۱۰ روزادامه دهند. این کار به ازدیاد شیر همچنین جلوگیری از ایجاد زخم کمک می کند. اشتباه مادرانی که می گویند فایده ندارد شیوه استفاده از روغن زیتون است که به چرب کردن نوک سینه بسنده می کنند.
نکته حائز اهمیت در این شیوه چرب کردن تمامی سینه به شکل دورانی است. بنابراین این شیوه استفاده به علت طبیعت گرم روغن زیتون عروق شیردهی را باز کرده و شیر به راحتی جریان می یابد. اما مادرانی که از ابتدا دارای زخم سینه می باشند لازم است در فواصل کوتاه تری این کار را انجام دهند. مثلا ۲ ساعت یکبار.
به این ترتیب با باز شدن عروق شیر جریان می یابد و چربی مورد نیاز سر سینه توسط همین جریان طبیعی تامین می شود. لازم به ذکر است که مادران از مواد شوینده برای شستشو در این مدت جدا خودداری کنند چون این مواد خورنده چربی پوست به شمار می آیند.

ساخت مرطوب کننده خانگی برای ترمیم نوک سینه

کرم های مرطوب کننده فراوانی در بازار برای رفع این مشکل وجود دارد ولی در اغلب این کرم ها از لانولین استفاده شده که یک چربی به دست آمده از غدد پشم حیوانات هست، و ممکنه برخی از افراد به اون حساسیت داشته باشند.
اگه به دنبال یک راه حل گیاهی و ارگانیت برای رفع این مشکل هستید، ادامه ی مطلب رو بخوانید.

مواد لازم 

• گل همیشه بهار (خشک شده): یک پیمانه
• روغن زیتون: یک پیمانه
• کره کاکائو: یک چهارم پیمانه
• موم عسل صنعتی: نصف پیمانه

مراحل ساخت 

• یک پیمانه گل همیشه بهار رو داخل یک شیشه ریخته و روغن زیتون را روی آن‌ها بریزید. به کمک یک قاشق گلها رو فشار دهید که زیر روغن بروند، به طوری که روغن همه گلهای خشک را بپوشاند.
• در شیشه را بسته و آن را به مدت دو هفته در یک قسمت نورگیر خونه مثل پشت بنجره، قرار دهید تا عصاره گل همیشه بهار به روغن داده شود. بهتر است که روی شیشه تاریخ بزنید که یادتان نرود چه زمانی وقتش رسیده است که کرم را درست کنید.
• اگه محدودیت زمانی دارید و میخواهید این کرم را خیلی سریع درست کنید این مرحله را حذف کنید و در عوض در مرحله بعد مدت زمان گرم کردن روغن رو افزایش دهید..
• در یک قابلمه بزرگ آب بریزید و روی حرارت قرار دهید تا جوش بیاید. مخلوط گل همیشه بهار و روغن زیتون را داخل یک کاسه شیشه ای ریخته و آن را روی قابلمه قرار بدید. ترکیب روغن باید روی حرارت بخار آب جوش گرم بشود تا گل همیشه بهار همه خواص دارویی خودش را به روغن بدهد.
• روغن نباید بیش از حد داغ شود فقط باید گرم شود. اجازه دهید یک ساعت روی حرارت بماند. اگه شما فرصت نداشتید اجازه دهید روغن و گل همیشه بهار به مدت دو هفته بماند، حداقل 3 ساعت بگذارید روی بخار آب باقی بمانند.
• فقط حتما حواستان باشد که روغن داغ نشود فقط گرم شود. حرارت را کم کنید و اجازه دهید روی بخار عصاره گل به روغن داده شود.
• یک صافی را روی کاسه شیشه ای بگذارید و بعد یک تنظیف نازک و مناسب برای این کار روی آن قرار دهید، مخلوط گل و روغن را داخل آن بریزید.
• با پشت قاشق گلها را فشار دهید تا روغن از آن‌ها خارج شود و داخل کاسه بریزد.
• تنظیف را جمع کرده و با دست حسابی آن را فشار دهید تا همه روغن ها و عصاره  گلها داخل کاسه بریزد. بعد همه تفاله های گل همیشه بهار را دور بریزید.
• حالا کاسه را مجددا روی بخار آب قرار دهید تا گرم شود. اول کره کاکائو رو اضافه کنید و هم بزنید، کره کاکائو نقطه ی ذوب پایینی دارد و راحت ذوب شده و در روغن حل می‌شود، بعد موم را رنده کرده و به کاسه اضافه کنید، خوب هم بزنید و صبر کنید تا کاملا ذوب شود، اگر نیاز بود کمی حرارت را بیشتر کنید.
• حالا مرطوب کننده را قبل از اینکه سرد شود و ببندد داخل شیشه یا قوطی مورد نظرتان بریزید.
• اجازه دهید کرم حداقل به مدت 6 ساعت بماند تا کاملا خنک شده و ببندد، غلظت کرم بعد از خنک شدن مثل کرم های دیگر شده و حالت نرم کنندگی فوق العاده ای دارد.

بعد از شیر دادن به نوزاد، باید نوک سینه را خشک کنید و با مقداری از این کرم، سینه را مرطوب کرده و کمی ماساژ دهید. تمامی مواد استفاده شده در این مرطوب کننده خوراکی هستند ولی بهتر است قبل از اینکه بخواهید مجددا به نوزادتان شیر دهید، سینه‌تان رو با یک دستمال مرطوب پاک کنید.

 

اگر نوک سینه‌های شما دچار ترک یا خونریزی شد، لازم است به پزشکتان مراجعه کنید، زیرا غیر از دردی که خودتان باید تحمل کنید، ممکن است کودکتان هم نتواند سینه را درست به دهان بگیرد تا شیر کافی دریافت کند و این ممکن است از دلایل اصلی ایجاد ترک نوک سینۀ شما باشد.
همچنین اگر شیردهی برای شما بیش از حد دردناک است، پزشک می‌تواند استفادۀ درست از شیردوش را به شما یاد بدهد، به شکلی که بتوانید سطح تولید شیر خود را حفظ کنید و از آسیب بیشتر به نوک سینه خودداری کنید.
شما می‌توانید حدوداً یک روز شیردهی را متوقف کنید و از شیردوش برای دوشیدن شیر استفاده کنید تا نوک سینه فرصت التیام داشته باشد. زخم‌های شما به سرعت التیام می‌یابد و شما دوباره می‌توانید با آسودگی به نوزاد خود شیر بدهید.
اما اگر پس از ۲۴ ساعت، نوک سینۀ شما هنوز هم دردناک است و خونریزی دارد یا اگر متوجه تب، التهاب، ترشح، چرک یا نشانۀ دیگری از عفونت پستان شده‌اید، لازم است حتماً دوباره با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا باکتری‌ها می‌توانند از طریق زخم باز وارد سینه شوند و عفونتی مانند عفونت پستان یا ماستیت را ایجاد کنند.

گاهی، به خصوص در هفته های اول پس از تولد، شیر پستان بیشتر از حد احتیاج نوزاد است و کودک نمی تواند تمامی آن را خالی کند. در این صورت، پستان متورم و دردناک می گردد، به طوری که هنگام مک زدن نیز درد می گیرد.
راه پیشگیری و درمان این ناراحتی خالی کردن منظم پستان ها بعد از تغذیه نوزاد و در فاصله دو وعده شیردادن است.
قراردادن کمپرس آب سرد بر روی پستان ها، به تخفیف درد مادر و تورم پستان کمک می کند.
هر گاه پستان از پر شدن شیر درد بگیرد می توان با دست های تمیز به ملایمت آن را فشار داد و مقداری از شیر آن را خارج کرده، در فنجان تمیزی نگهداری نمود. این شیر را می توان با قاشق چای خوری تمیز و پا قطره چکان به کودک خوراند، در هر حال فراموش نشود که اگر پستان پر و خالی شود به زودی ترشح شیر کم خواهد شد ضمنا پستان خالی شده باید کاملا نرم و بدون برآمدگی باشد.

در حالی که ترک و خونریزی نوک پستان در شیردهی می‌تواند بخشی ناراحت‌کننده از سفر شیردهی باشد، درک علل و اجرای راهبردهای درمانی و پیشگیری مناسب می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کرده و این دوره ر هم برای شما و هم برای نوزاد شیرخوارتان تشهیل کند. به یاد داشته باشید، کمک گرفتن از متخصصان و پزشکاتن مربوطه در مدیریت موثر هر گونه چالش شیردهی بسیار مهم است.