چگونه انگیزه را درون خودمان به وجود بیاوریم؟

به گزارش نی نی بان ، خودانگیزشی مفهوم جدیدی در روانشناسی است که شناخت آن بسیار مهم است. خودانگیزشی یا self-motivation به معنای توانایی فرد در ایجاد و حفظ انگیزه برای انجام کارها و رسیدن به اهداف شخصی بدون نیاز به تحریک یا نظارت خارجی است.

همه ما به نوعی به یک عامل محرک نیاز داریم تا از جای خود حرکت کنیم و به جلو برویم، چه در زندگی شخصی‌مان و چه در محیط کار. اما حقیقتاً چه چیزی باعث می‌شود که خود را متعهد و مجبور به انجام کارها کنیم؟

به گفته اسکات گِلر، روانشناس برجسته، خودانگیزشی تنها در انجام کارها نیست، بلکه به احساس توانمندی، شایستگی و پشتیبانی از سوی دیگران بستگی دارد. در این مقاله، نکاتی از گِلر را بررسی می‌کنیم که چطور می‌توانیم خودانگیزشی را در خود و دیگران پرورش دهیم.

اسکات گلر کیست؟

اسکات گلر (E. Scott Geller)، روان‌شناس رفتاری و استاد ممتاز دانشگاه ویرجینیا تک، بنیان‌گذار مفهوم «فعالانه مراقبت کردن» (Actively Caring) است. او همچنین هم‌بنیان‌گذار شرکت GellerAC4P است که به آموزش و ترویج این جنبش در سطح جهانی می‌پردازد. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به هم‌بنیان‌گذاری و شراکت ارشد در شرکت Safety Performance Solutions اشاره کرد که از سال ۱۹۹۵ به بهبود فرهنگ ایمنی در محیط‌های کاری می‌پردازد.

متنی که در ادامه می‌خوانید بر اساس سخنرانی مشهور او در رویداد تداکس نوشته شده است. این سخنرانی با عنوان روانشناسی خود انگیزشی در سال ۲۰۱۳ انجام شد.

فراتر از مرزها: چه چیزی ما را به پیش می‌برد؟

وقتی به «مرزها» فکر می‌کنیم، معمولاً به قوانینی می‌اندیشیم که ما را محدود می‌کنند و از ما انتظار دارند طبق آن‌ها عمل کنیم. این محدودیت‌های خارجی می‌توانند مفید باشند، اما گِلر پیشنهاد می‌دهد که انگیزش واقعی فراتر از این قوانین است. انگیزه واقعی زمانی می‌آید که از سوی رهبران یا مربیان خود الهام می‌گیریم تا فراتر از آنچه که از ما خواسته می‌شود عمل کنیم، نه به این دلیل که مجبوریم، بلکه چون می‌خواهیم.

توانمندسازی و خودانگیزشی

برای اینکه به طور واقعی واجد خودانگیزشی باشیم، باید احساس توانمندی کنیم. گِلر بین «توانمندسازی» در مدیریت و احساس شخصی توانمندی تفاوت قائل می‌شود. کلید اصلی در خودانگیزشی بودن این است که احساس کنیم می‌توانیم کاری را انجام دهیم، این که تلاش‌هایمان به نتیجه می‌رسد و در نهایت، نتیجه کار ارزش تلاش را دارد.

سه سوال برای سنجش توانمندی

چطور می‌توانیم بفهمیم که آیا خودمان یا دیگران احساس توانمندی می‌کنیم؟ گِلر سه سوال کلیدی را مطرح می‌کند که پاسخ به آن‌ها نشان‌دهنده احساس توانمندی است:

آیا می‌توانید این کار را انجام دهید؟

آیا به خودتان باور دارید که مهارت، دانش و زمان لازم برای موفقیت را دارید؟ این سوال به «خودکارآمدی» مربوط است—باور به اینکه می‌توانید کار مورد نظر را انجام دهید.

آیا این کار جواب می‌دهد؟

آیا باور دارید که روش یا فرآیند انتخابی شما منجر به نتیجه موفقیت‌آمیز خواهد شد؟ این باور، که «کارآمدی پاسخ» نامیده می‌شود، می‌تواند با ارائه آموزش و داده‌هایی که نشان‌دهنده اثربخشی روش‌ها هستند، تقویت شود.

آیا این کار ارزشش را دارد؟

آیا پیامدهای انجام این کار به اندازه کافی ارزشمند است که تلاش برای انجام آن توجیه‌پذیر باشد؟ گِلر به تئوری «انتخاب بر اساس پیامدها» از B.F. Skinner اشاره می‌کند که بر اساس آن تمام کارهایی که انجام می‌دهیم، به این دلیل است که می‌خواهیم چیزی به دست آوریم یا از چیزی اجتناب کنیم.

اگر به این سه سوال پاسخ مثبت دهید، به احتمال زیاد احساس شایستگی و انگیزش خواهید کرد و به راحتی می‌توانید بدون نیاز به نظارت، پیش بروید.

نقش بازخورد و شایستگی

وقتی احساس شایستگی کردیم، نیاز داریم که به طور مداوم بازخورد و شایستگی خود را ارزیابی کنیم تا انگیزش‌مان حفظ شود. تشویق و بازخورد مثبت از طرف دیگران—خواه مربی، معلم یا مدیر—می‌تواند انگیزه ما را تقویت کند و حس شایستگی‌مان را بالا ببرد.

اهمیت انتخاب و خودمختاری

یکی از انگیزه‌های قوی این است که احساس کنیم در کاری که انجام می‌دهیم، انتخاب و خودمختاری داریم. گِلر به آثار Skinner و به ویژه کتاب او با عنوان فراتر از آزادی و کرامت اشاره می‌کند که در آن گفته شده وقتی احساس کنیم در انتخاب‌های خود آزادیم، انگیزه بیشتری برای موفقیت داریم. از سوی دیگر، وقتی برای اجتناب از پیامدهای منفی کار می‌کنیم، احساس کنترل‌شدگی می‌کنیم که این به معنای تقویت منفی است.

از شکست‌گریزی تا جستجوی موفقیت با خودانگیزشی

گِلر در مثال کلاس‌های خود از روانشناسی استفاده می‌کند که در آن منبع انگیزه دانشجویان فرار از شکست. این طرز فکر می‌تواند به بی‌تفاوتی و عدم اشتیاق منجر شود. هدف از خودانگیزشی این است که از «اجتناب از شکست» به «جستجوی موفقیت» تغییر ذهنیت دهیم. وقتی فرصت‌ها را به عنوان فرصتی برای موفقیت می‌بینیم، نه فرار از شکست، خودانگیزشی و انگیزه بیشتری پیدا می‌کنیم و به راحتی درگیر آن‌ها می‌شویم.

قدرت جامعه

گِلر به اهمیت جامعه و پشتیبانی اجتماعی در تقویت انگیزش نیز اشاره می‌کند. افرادی که احساس ارتباط و همبستگی با دیگران دارند، به طور طبیعی انگیزه بیشتری دارند و شادتر هستند. او این مفهوم را با داستان کوتاهی به نام دزد کوکی از والری کاکس توضیح می‌دهد که درباره دو نفر در فرودگاه است. این داستان نشان می‌دهد که دیدگاه و وابستگی به یکدیگر چه تأثیری بر انگیزش و رفتار ما دارد.

ما به یکدیگر نیاز داریم. گِلر تأکید می‌کند که در دنیای امروز که بیشتر بر استقلال تأکید می‌شود، باید ارزش همبستگی و حمایت متقابل را نیز درک کنیم. انگیزش زمانی رخ می‌دهد که با یکدیگر همکاری کنیم، یکدیگر را تشویق کنیم و احساس ارتباط و پشتیبانی کنیم.

یک داستان شخصی: یادگیری درامز

گِلر یک خاطره شخصی از دوران کودکی خود را به تعریف می‌کند. در سن ۱۰ سالگی، به او این فرصت داده شد که درامز یاد بگیرد. معلم او با استفاده از تقویت مثبت و تعیین اهداف قابل دستیابی، او را در مسیر شایستگی قرار داد. زمانی که گِلر در یادگیری یک رول درام شکست خورد، معلمش به او توصیه کرد که آن را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کند. این بازخورد شخصی، انگیزش او را تقویت کرد و باعث موفقیت شد.

درس اینجا چیست؟ انگیزش در پیروزی‌های کوچک نهفته است و نیاز به تشویق برای ادامه دادن دارد. وقتی کارها را تقسیم می‌کنیم و پیشرفت خود را جشن می‌گیریم، احساس شایستگی کرده و انگیزه بیشتری پیدا می‌کنیم.

چهار عنصر کلیدی خودانگیزشی

گِلر سخنان خود را با معرفی چهار عنصر کلیدی که می‌تواند خودانگیزشی را تقویت کند، جمع‌بندی می‌کند:

شایستگی: احساس اینکه قادر به انجام کارهای معنی‌دار هستیم.

پیامدها: درک پاداش‌ها و فوایدی که ما را به حرکت درمی‌آورد.

انتخاب: احساس آزادی در انتخاب اقدامات خود.

جامعه: احساس ارتباط و حمایت از سوی دیگران.

وقتی روی این عناصر تمرکز می‌کنیم، می‌توانیم نه تنها خود، بلکه دیگران را نیز به سوی خودانگیزشی هدایت کرده و به یکدیگر کمک کنیم.

رویکرد گِلر به انگیزش به ما یادآوری می‌کند که انگیزش واقعی از فشارهای بیرونی ناشی نمی‌شود، بلکه از درون می‌آید. با ایجاد محیطی که در آن احساس شایستگی، توانمندی و حمایت داریم، می‌توانیم انگیزش پایدار ایجاد کنیم—نه فقط در خود، بلکه در دیگران نیز.

منبع: چطور