تزریق واکسن اچ پی وی، آنچه باید بدانید

اطلاع رسانی صحیح و شفاف، یکی از مهمترین وظایف رسانه ها محسوب می شود؛ این اطلاع رسانی به ویژه در زمینه های مرتبط با سلامت عمومی جامعه بسیار مهم بوده و از سردرگمی و ایجاد التهاب در جامعه جلوگیری می کند.

از زمان پخش برنامه ماه عسل با موضوع واکسن HPV، بحث های زیادی در مورد لزوم تزریق این واکسن، اهمیت تولید ملی واکسن HPV، انتقاد از اظهارات غیرتخصصی در مورد واکسن و خطرات تزریق آن مطرح شد.

در این گزارش تلاش شده است علاوه بر استفاده از گزارش های سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از نظرات متخصصان کشور از جمله دکتر محبوبه حاجی عبدالباقی، متخصص بیماری های عفونی، استاد گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مرکز تحقیقات ایدز ایران، دکتر سعیدرضا غفاری، متخصص ژنتیک و رئیس کلینیک سلامت مادر، جنین، نوزاد مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن ‌سینا جهاد دانشگاهی برای پاسخ دادن به چند سوال مهم در مورد واکسن HPV استفاده شود.

همچنین دیدگاه های دکتر سیدحسن هاشمی، وزیر بهداشت، دکتر علیرضا بیگلری، رییس انستیتو پاستور ایران، دکتر مینو محرز، فوق تخصص بیماری های عفونی و رییس مرکز تحقیقات ایدز ایران، و دکتر علی واشقانی، رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو مورد بررسی قرار می گیرد.

آنچه در مورد ویروس HPV باید بدانید

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عامل اصلی بروز سرطان دهانه رحم، چهارمین و یکی از مرگبارترین سرطان های شایع در بین زنان است. هر سال حدود 528 هزار مورد ابتلا به سرطان دهانه رحم (cervical cancer) ناشی از عفونت HPV گزارش می شود و (سالانه) حدود 266 هزار زن در اثر ابتلا به این بیماری، جان خود را از دست می دهند.

عفونت HPV بدون علامت بوده و اکثر بیماران، تا مدت ها از آلوده شدن به این ویروس آگاه نیستند؛ بروز علایم هم به صورت خفیف بوده و شامل درد، خارش و خونریزی است. برخی از انواع ویروس HPV عامل ایجاد زگیل تناسلی هستند. زگیل تناسلی زائده‌های پوستی‌ هستند که در کشاله ران، ناحیه تناسلی یا در اطراف مقعد ایجاد می‌شوند.

همچنین ویروس پاپیلومای انسانی می تواند منجر به عفونت های تناسلی در مردان و زنان و افزایش خطر ابتلا به سرطان های مختلف از جمله سرطان دهانه رحم و واژن (زنان) و سرطان آلت تناسلی (مردان) شود.

استاد گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مرکز تحقیقات ایدز ایران: آنچه تاکنون در مورد واکسن HPV خوانده ایم، یک واکسن کم عارضه است که با عوارض موضعی مانند قرمزی پوست همراه است. همچنین با گزارشی در مورد تأثیر این واکسن بر سیستم ایمنی بدن مواجه نشده ایم.

واکسنی برای پیشگیری از یکی از مرگبارترین سرطان ها در زنان

سازمان بهداشت جهانی (WHO) خواستار اقدام جهانی برای پایان دادن به سرطان دهانه رحم (cervical cancer) شده است.

تدرو آدهانوم گبریسوس (Tedros Adhanon Ghebreyesus)، دبیرکل این سازمان در پیامی عنوان کرد: چالش ما، اطمینان حاصل کردن در این مورد است که تمامی دختران در سراسر جهان بر علیه ویروس HPV واکسینه شوند و هر زن بالای ۳۰ سال، تحت غربالگری و درمان ضایعات پیش سرطانی قرار بگیرد. برای رسیدن به این هدف، به استراتژی ها و و فناوری های نوآورانه نیاز داریم.

دکتر محبوبه حاجی عبدالباقی، متخصص بیماری های عفونی در گفتگو با خبرنگار سیناپرس تأکید کرد: سرطان دهانه رحم یکی از شایع ترین سرطان ها در بین زنان در جهان محسوب می شود و واکسن HPV برای پیشگیری از این سرطان در زنان و سرطان مقعد در مردان توصیه می شود.

استاد گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: ویروس HPV باعث زگیل تناسلی می شود. بعضی از انواع (تایپ های) این ویروس، سرطان زا هستند. این واکسن چند نسل دارد که نسل اول آن، ۴ نوع و نسل های بعدی به ترتیب ۷ و ۹ نوع ویروس HPV را پوشش داده و از ابتلا به سرطان دهانه رحم پیشگیری می کنند.

سوال هایی که باید پاسخ داده شوند:

1) آیا تزریق واکسن در کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس ممنوع شده است؟

براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ژانویه 2018، واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در برنامه ملی واکسیناسیون برخی از کشورهای جهان از جمله اکثر کشورهای اروپایی، کشورهای آمریکای شمالی و جنوبی، برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی، و استرالیا (کشورهای سبز رنگ در نقشه پایین) جای دارد.

هنگ کنگ نیز به تازگی، طرح آزمایشی 3 ساله ای را با هدف مقابله با سرطان دهانه رحم آغاز کرده است. در این طرح، واکسن رایگان HPV توسط Community Care Fund تأمین شده و در اختیار خانواده های فقیر قرار می گیرد.

دکتر سعیدرضا غفاری، متخصص ژنتیک و رئیس کلینیک سلامت مادر، جنین، نوزاد مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن ‌سینا جهاد دانشگاهی در مورد اهمیت این واکسن گفت: توصیه متخصصان در دنیا، تأکید بر تزریق واکسن HPV و همچنین توجه به انجام غربالگری های منظم در زنان است.

برخلاف صحبت هایی که در مورد ممنوع شدن تزریق واکسن HPV در آمریکا مطرح می شود، دکتر غفاری تأکید کرد: مرکز ملی سرطان آمریکا (NCI) نیز بر اهمیت تزریق واکسن HPV تأکید کرده است.

2) تزریق واکسن HPV چه عوارضی دارد؟

تب، سردرد، احساس خستگی، حالت تهوع، درد، قرمزی، تورم در بازو، درد عضلانی یا مفصلی، اثرات جانبی متداول واکسن HPV هستند.

دکتر سیدحسن هاشمی، وزیر بهداشت تأکید کرد: امروزه بیماری ناشی از ویروسHPV از جمله بیماری‌هایی است که عده بسیاری در سراسر جهان به آن مبتلا هستند و واکسن پیشگیری از این بیماری نیز با کمترین عارضه در دنیا استفاده می شود.

دکتر حاجی عبدالباقی، در پاسخ به این سوال که آیا این واکسن با عارضه خاصی همراه است و آیا باعث مختل شدن سیستم ایمنی بدن انسان می شود، گفت: اصولا در مورد همه واکسن ها، نظرات منفی بافی از جمله ارتباط دادن آنها با ام اس (MS) یا اوتیسم مطرح می شود؛ اما هیچکدام از این ادعاها تاکنون اثبات نشده اند.

استاد گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مرکز تحقیقات ایدز ایران خاطر نشان کرد: آنچه تاکنون در مورد واکسن HPV خوانده ایم، یک واکسن کم عارضه است که با عوارض موضعی مانند قرمزی پوست همراه است. همچنین با گزارشی در مورد تأثیر این واکسن بر سیستم ایمنی بدن مواجه نشده ایم.

دکتر حاجی عبدالباقی تأکید کرد: زمانی که قصد داریم به موضوعی اشاره کنیم، باید رفرنس ها و مراجعی که به آنها استناد کرده ایم را مشخص کنیم؛ مثلا در مورد اخیر، نوعی بدبینی در افکار عمومی نسبت به واکسنی ایجاد می کنیم که واقعا می تواند خطر سرطان دهانه رحم را کم کند و نمی توانیم نسبت به این مسأله بی تفاوت باشیم.

دکتر مینو محرز، فوق تخصص بیماری های عفونی و رییس مرکز تحقیقات ایدز ایران، نیز درخصوص واکسن HPV به وبدا گفت: در طب عفونی بر پیشگیری بیش از درمان تاکید می‌شود، مخصوصاً در مورد ویروس HPV که در صورت انتقال به افراد دیگر، آنها را گرفتار کرده و قابل درمان هم نیست.

دکتر محرز، شایعات به وجود آمده در فضای مجازی درخصوص داشتن عوارضی مانند ایجاد ناباروری در زنان و تضعیف سیستم ایمنی آنها به واسطه تزریق این واکسن را تکذیب کرد و افزود: واکسن HPV عارضه ای ندارد و اینگونه شایعه پراکنی‌ها در فضای مجازی منجر می‌شود که مردم حتی از زدن واکسن‌های معمول نیز خودداری کنند. باید گفت، شایعات در این خصوص غیرعلمی بوده و قطعا سلامت مردم را نشانه می ‌گیرد، افرادی که شایعات این چنینی اشاعه می‌دهند، شاید غرض خاصی دارند.

3) تزریق واکسن HPV در چه گروه هایی توصیه می شود؟

دکتر حاجی عبدالباقی به سن توصیه شده برای تزریق این واکسن اشاره کرد و افزود: تزریق واکسن HPV، توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مراجع علمی در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و استرالیا است. براساس توصیه WHO، سن 9 تا 12 سالگی در دختران - قبل از شروع فعالیت جنسی - زمان مناسب برای تزریق واکسن است. این زمان، زمان طلایی برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم محسوب می شود. در کشور ما شاید این سن دیرتر باشد، در نتیجه می توان سن 12 سالگی را برای تزریق واکسن در دختران و پیشگیری از سرطان دهانه رحم پیشنهاد کرد.

دکتر علی واشقانی، رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو نیز در گفتگو با ایسنا تأکید کرد: HPV نوعی عفونت ویروسی است. در عین حال بحث واکسیناسیون آن جنبه پیشگیرانه دارد و اینطور نیست که بخواهیم چیزی را درمان کنیم، بلکه توصیه می‌شود که با تزریق این واکسن از بروز عفونتHPV پیشگیری شود.

رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو گفت: تزریق واکسنHPV جزو "توصیه‌های" سازمان جهانی بهداشت (WHO) است. این سازمان توصیه می ‌کند که کشورها این واکسن را به برنامه واکسیناسیون کشوری خود وارد کنند و ما هم در جریان این توصیه هستیم. بر همین اساس تلاش می‌ شود که واکسنHPV در طرح واکسیناسیون کشوری ایران هم قرار گیرد.

4) چرا باید واکسن HPV را در داخل کشور تولید کنیم؟

قطعا تولید داروهای مختلف از جمله واکسن HPV در داخل کشور با هزینه های بسیار کمتر، از خروج ارز جلوگیری کرده و علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، می تواند ایران را به یکی از قطب های تولیدکننده و صادرکننده دارو در منطقه تبدیل کند.

دکتر سیدحسن هاشمی، وزیر بهداشت تأکید کرد: براساس نیازسنجی‌ های انجام شده در کشور، تولید و ساخت واکسن HPV در ایران هم پیگیری می‌شود و دانشمندان ایرانی در مورد ساخت این واکسن، به پیشرفت‌ های خوبی دست یافته‌اند. اگرچه حوزه بهداشت در زمینه تولید واکسن با چالش‌هایی مانند هزینه‌بر بودن آنها مواجه است، اما این موانع موجب توقف فعالیت دانشمندان عرصه سلامت نشده و تلاش برای تولید داروها و واکسن‌ های مورد نیاز مردم و از جمله واکسن HPV به طور جدی در حال انجام است.

وزیر بهداشت روز گذشته (20 خرداد) در حاشیه مراسم امضای تفاهمنامه برای ایجاد مرکز آموزشی و پزشکی سرطان و پزشکی هسته‌ای به موضوعات مطرح شده درباره واکسن HPV اشاره کرد و گفت: طبق دستور آقای رئیس جمهور ما همه واکسن ها را باید خودمان تولید کنیم و حتما فناوری و امکان تولید این واکسن هم در کشورمان وجود دارد. در عین حال اقدامات خوبی هم در زمینه تولید واکسن ها انجام شده و یا در حال انجام است؛ حال چه در انستیتو پاستور و چه در قالب قراردادهای دو جانبه ای که با برخی از کشورها منعقد شده است. بنابراین درباره واکسن HPV تا زمانی که آن را در کشور تولید نکنیم، وارد برنامه ایمن سازی کشور نخواهیم کرد. در عین حال توصیه می‌کنم که به حاشیه‌ ها هم توجهی نداشته باشید.

دکتر علیرضا بیگلری، رییس انستیتو پاستور ایران نیز با تاکید براینکه امکان تولید واکسن HPV در داخل کشور وجود دارد، گفت: درحال حاضر دانشمندان ایرانی روی این واکسن کار کرده اند و پیشرفت های خوبی حاصل شده است، بنابراین در نقطه صفر نیستیم. با اعلام نتایج نیازسنجی در کشور و شناسایی گروه هایی که در اولویت بیشتری قرار دارند، اقدام به ساخت و تولید این واکسن در بازه زمانی 3 تا 5 سال خواهیم کرد.

رییس انستیتو پاستور ایران افزود: وقتی واکسن ها تولید ملی باشند، نیاز به واردات آنها نیست، بنابراین با تولید هر واکسن، یک قدم به خودکفایی در حوزه تولید واکسن نزدیک تر می شویم و امکان بروز بحران برای تهیه واکسن در سایه اعمال تحریم ها از بین می رود، چراکه واکسن ها توسط کشورهای محدودی ساخته و بازار محدودی نیز دارند. زمانیکه واکسن تولید داخل باشد، بازار مورد اطمینانی را در اختیار داریم که این امکان را فراهم می کند تا واکسن همیشه در دسترس باشد.

در نهایت، با جمع بندی نظرات متخصصان و توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) مبنی بر اهمیت تزریق واکسن HPV برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم، به جای حاشیه سازی، ایجاد سردرگمی و نگران کردن مردم، تلاش کنیم که اطلاع رسانی صحیحی در مورد اهمیت واکسن HPV برای سلامت دختران و زنان جامعه داشته باشیم و از این عزم ملی برای تولید واکسن در داخل کشور حمایت کنیم.