درباره عمل کورتاژ، هرآنچه که باید بدانید

کورتاژ (Curetage) نوعی عمل جراحی برای تراشیدن جدار داخلی رحم به وسیله ابزاری به نام کورت رحمی می‌باشد. عمل کورتاژ یکی از شیوه‌های سقط جنین می باشد.

دلیل انجام کورتاژ :
کورتاژ به دلایل مختلف انجام می شود به طور کلی کورتاژ برای کمک به تعیین سلامت جداره رحم و یا برای برداشتن بافت غیر طبیعی استفاده می شود. گه گاه، این روش می تواند برخی از مشکلات در رحم مانند پولیپ، بافت اسکار، و یا رشد بیش از حد بافت را اصلاح کند.

تشخیص نیاز به کورتاژ :
برای تشخیص بیماری، پزشک می‌تواند از نوعی از کورتاژ به‌نام نمونه‌برداری اندومتری استفاده کند. این نمونه‌برداری در شرایط زیر انجام می‌گیرد:
-خونریزی غیرطبیعی رحم؛
-خونریزی پس از قاعدگی؛
یافتن سلول‌های اندومتری غیرطبیعی در تست‌های معمول سرطان دهانه‌ی رحم.
پزشک برای انجام آزمایش، نمونه‌ی بافت را از دهانه‌ی رحم (اندومتر) برمی‌دارد و نمونه را به آزمایشگاه می‌فرستد. این آزمایش موارد زیر را مشخص می‌کند:
-هایپرپلازی اندومتر، بیماری پیش‌سرطان که در آن رحم بیش از حد ضخیم می‌شود؛
-پولیپ رحم؛
-سرطان رحم

در چه مواردی کورتاژ نمی کنند ؟
موارد منع کورتاژ بسیار کم هستند. به طور کلی اگر بیمار بیش از حد بیمار است و نمی تواند عمل جراحی را تحمل کند نباید از این روش استفاده کند. علاوه بر این، در صورتی که بیمار قادر به جدا کردن پاها نیست، مثلا به خاطر آرتروز شدید در باسن، جراح قادر به انجام این روش نیست زیرا نیاز به باز کردن پاها می باشد.اگر بیمار حامله است و یا فکر می کند حامله است، نباید کورتاژ انجام دهد مگر این که برای درمان سقط جنین یا به منظور سقط به کار گیرد.

انواع کورتاژ:
کورت رحمی(به انگلیسی: Uterine Curette) ابزاری جهت تراشیدن آندومتر و محتویات رحمی است.این ابزار جهت تراشیدن رحم (کورتاژ) و نمونه برداری از بافت پوشاننده رحم، جهت ارسال به آزمایشگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
1. هنی :
برای تراشیدن لایه اندومتریال رحم به منظور تهیه بیوپسی مورد استفاده قرار می گیرد.
دارای لبه دندانه دار و با حلقه باز بوده و پهنای ٥ میلی متر و در ست دیلاتاسیون و کورتاژ ( D & C ) استفاده می شود.
۲. هانتر :
برای تراشیدن حفره رحم به کار می رود به طور معمول برای تخلیه رحم پس از ختم حاملگی دارای بدنه طویل و یک حلقه که عرض آن ٣ سانتی متر است در ست دیلاتاسیون و کورتاژ ( D & C ) و لاپاراسکوپی به کار می رود.
۳. گرین :
به منظور تراشیدن لایه اندومتریال و اندوسرویکال
دارای قابلیت انعطاف پذیری و انتهای برنده حلقوی شکل و دارای تیغه کند یا تیز می باشد نام های دیگر آن Sims, Thomas و Recamier می باشد. در در ست دیلاتاسیون و کورتاژ ( D & C ) و لاپاراسکوپی به کار می رود.
ممکن است به دلایلی به کورتاژ نیاز داشته باشید. این عمل به دلایل زیر انجام می شود:
خارج کردن بافت های جفت در داخل رحم در طول یا بعد از سقط جنین. این کار از عفونت و یا خونریزی شدید جلوگیری می کند.
تشخیص یا درمان خونریزی غیر طبیعی رحم. کورتاژ به تشخیص یا درمان بیماری های رشد مانند فیبروم، پولیپ، عدم تعادل هورمونی یا سرطان رحم کمک می کند. نمونه ای از بافت رحم برای بررسی سلول های غیر طبیعی زیر میکروسکوپ مشاهده می شود.
بیهوشی کورتاژ :
بیشتر کورتاژ ها تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. این عمل معمولا بسیار کوتاه است و بیهوشی عمومی به سرعت برطرف می شود و بیمار می تواند همان روز مرخص شود. برخی از بیماران ترجیح می دهند بلوک نخاعی یا اپیدورال انجام شود، اما این شکل بیهوشی زمان بیشتری از متخصص بیهوشی می گیرد و بهبود بیمار نیز دیرتر انجام می شود.
گه گاه، در یک بیمار بسیار با انگیزه، بی حسی موضعی با یا بدون دارو درد داخل وریدی انجام می شود. به طور کلی، انتخاب بیهوشی توسط جراح ، متخصص بیهوشی و بیمار تعیین می شود.

در هنگام عمل کورتاژ چه اتفاقی می افتد؟
پس از بیهوشی و در حالتی که بیمار در موقعیت است (شبیه به پاپ اسمیر)، واژن و دهانه رحم با یک اسکراب ضد باکتری)معمولا بتادین) پاک می شود. ابزاری برای گرفتن بخش بالایی دهانه رحم، و پس از آن دهانه رحم استفاده می شود. سپس با دیلاتور فلزی به اندازه یک مداد بزرگ دهانه رحم باز می شود.
هنگامی که اتساع تکمیل شد، کورت، ابزاری با یک حلقه فلزی تخت در پایان، به داخل حفره رحم می رود و پوشش داخلی رحم را خراش می دهد. هنگامی که جراح لایه ریگ مانند سلولی درست بالای عضله رحم را احساس کند، متوجه می شود که به قدر کافی داخل شده است و می تواند از بافت نمونه برداری کند. این خراش در داخل رحم انجام می شود، و بافت برای فرستادن برای آزمایش میکروسکوپی ارسال می شود.
پس از این که جراح احساس کند بافت به اندازه کافی به دست آورده است، از کل حفره رحم نمونه برداری شده است، یا هر رشد غیر طبیعی که در سونوگرافی دیده شده بود خارج شده است، پس از آن عمل متوقف می شود. اغلب، دکتر با استفاده از یک ابزار مشاهده به بررسی رحم (هیستروسکوپی) قبل از کورتاژ به روش کامل تر می پردازد. اما این کار همیشه الزامی نیست.
اغلب، این عمل جراحی به منظور کمک به تعیین علت خونریزی غیر طبیعی رحم انجام می شود. همچنین برای تعیین درجه ناهنجاری در آندومتر در موارد سرطانی و یا سلول های پیش سرطانی که توسط بیوپسی انجام می شود، می باشد. D و C گاهی اوقات برای حذف بافت بعد از سقط جنین لازم است.
می توانید عمل کورتاژ را در مطب دکتر خود، کلینیک یا بیمارستان انجام دهید. کورتاژ معمولا ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد، اما ممکن است تا ۵ ساعت در مطب، کلینیک یا بیمارستان بمانید. قبل از کورتاژ، باید فرم رضایت نامه را امضا کنید و در خصوص سابقه پزشکی به پزشک اطلاع دهید. در خصوص عمل از پزشک سؤال کنید. اگر موارد زیر وجود دارد حتما به پزشک بگویید:
-مشکوک هستید که حامله هستید
-شما به هر گونه دارو، ید یا لاتکس حساسیت دارید.
-سابقه اختلالات خونریزی دارید یا داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید.
-شما بیهوش خواهید شد. نوع بیهوشی بستگی به روش عمل دارد.
-اگر از بیهوشی عمومی استفاده شود، طی عمل بیدار نخواهید شد.
-اگر بیهوشی نخاعی یا اپیدورال (منطقه ای) استفاده شود، از کمر به پایین را حس نخواهید کرد.
-اگر بیهوشی موضعی استفاده شود، بیدار خواهید بود و اطراف دهانه رحم بی حس خواهد بود.

قبل از انجام کورتاژ :
قبل از کورتاژ، باید لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید، و مثانتان را خالی کنید.

در طول کورتاژ :
در طی کورتاژ، به پشت دراز می کشید و پاها را بر روی رکابی مشابه آزمایش لگن قرار می دهید. سپس دکتر یک اسپکولوم را به داخل واژن وارد می کند و دهانه رحم را با گیره می گیرد. اگرچه کورتاژ شامل سوزن یا برش نیست، اما پزشک دهانه رحم را با یک محلول ضد عفونی پاک می کند.

مراحل کورتاژ :
گشاد کردن شامل باز کردن دهانه قسمت پایین رحم (دهانه رحم) به منظور وارد کردن ابزار. پزشک ممکن است قبل از شروع یک لوله نازک (لامیناریا) وارد دهانه کند و یا قبل از انجام این عمل از دارو استفاده کند تا دهانه رحم را نرم کند و باعث باز شدن آن شود.
کورتاژ شامل برش پوشش رحم و برداشتن محتویات رحم با ابزار قاشق شکل (یک کورت) است. دکتر همچنین ممکن است از یک کانول برای مکش هر ماده باقی مانده از رحم استفاده کند. این کار باعث گرفتگی عضلات می شود. نمونه بافت سپس برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.
گاهی اوقات جراحی های دیگر همراه با کورتاژ انجام می شود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است یک دستگاه باریک برای مشاهده داخل رحم (عمل هیستروسکوپی چیست) وارد کند.

درمان کورتاژ :
در طی کورتاژ درمانی، پزشک محتوای رحم را کاملا خالی می‌کند. این روش در موارد زیر به‌کار می‌رود:
تخلیه‌ی بافت‌های باقی‌مانده در داخل رحم پس از سقط جنین به‌منظور جلوگیری از عفونت یا خونریزی شدید؛
از بین بردن بارداری مولار یا پوچ که طی آن به‌جای جنین، یک تومور شکل می‌گیرد؛
درمان خونریزی‌های شدید پس از وضع‌حمل با زدودن جفت باقی‌مانده در رحم؛
برداشتن پولیپ‌های رحم یا دهانه‌ی رحم که معمولا سرطانی نیستند.
پزشک ممکن است کورتاژ را در کنار فرایند دیگری به‌نام هیتروسکوپی به‌کار بگیرد. در هیتروسکوپی، پزشک یک ابزار باریک با نور و دوربین را از طریق واژن به دهانه‌ی رحم و سپس رحم وارد می‌کند.
سپس دهانه‌ی رحم را روی نمایشگر بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که ناهنجاری یا پولیپی باقی نمانده است. در طی فرایند هیتروسکوپی، می‌توان پولیپ‌های رحمی و تومورهای فیبروئید را برداشت.

عوارض کورتاژ جنین چیست؟
انجام این عمل می‌تواند عوارض کوتاه یا بلند مدتی به همراه داشته باشد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. ولی در نظر داشته باشید اگر پزشک شما انجام این عمل را برای شما لازم دانست باید آن را بپذیرید و انجام دهید، چرا که دیر اقدام کردن می‌تواند عوارض بسیار بدتر و خطرناک‌تری به همراه داشته باشد.
عوارض کوتاه مدت
۱. عفونت رحم:
واژن محیط آلوده و رحم محیطی مناسب برای رشد و فعالیت میکروب‌های واژن است. بدین ترتیب عفونت ایجاد شده در رحم می‌تواند به لوله‌های رحمی منتقل شده و باعث نازایی گردد. البته در صورت انجام این عمل در بیمارستان‌ها، احتمال این پیشامد بسیار کم می‌باشد و در اغلب موارد جای نگرانی نیست.
۲. پاره شدن دیواره رحم:
به علت نازک شدن دیواره رحم در دوران بارداری، اگر انجام این عمل توسط فرد بی تجربه و به صورت تهاجمی انجام شود، احتمال پارگی دیواره رحم و به تبع آن بروز خونریزی شدید وجود خواهد داشت.
۳. آسیب دیدگی روده‌ها:
گاهی ابزار کورتاژ ممکن است به روده‌ها آسیب برساند و اگر پارگی روده‌ای تشخیص داده شود می‌توان آن را ترمیم کرد. در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، این آسیب دیدگی می‌تواند سبب عفونت داخل شکمی، آبسه‌های لگنی و نازایی می‌شود.
۴. صدمه به دهانه‌ی رحم
اگر دهانه‌ی رحم در طی کورتاژ صدمه ببیند، پزشک با استفاده از فشار یا دارو خونریزی را متوقف می‌کند یا زخم را بخیه می‌زند؛
۵. زخم‌های بافتی در دیواره رحم:
کورتاژ به‌ندرت به ایجاد زخم‌های بافتی در رحم می‌انجامد. چنین شرایطی به‌نام سندرم آشرمن شناخته می‌شود. سندروم آشرمن اغلب پس از کورتاژهای سقط جنین روی می‌دهد. این مورد می‌تواند به چرخه‌ی قاعدگی نامنظم یا دردناک، سقط جنین در آینده و ناباروری منجر شود؛
۶. سوراخ شدن رحم:
این مورد زمانی رخ می‌دهد که ابزار جراحی حفره‌ای در رحم ایجاد کند. این مورد بیشتر در زنانی که اخیرا حامله بوده‌اند یا زنانی که در قاعدگی هستند، رخ می‌دهد. بیشتر حفره‌ها خود‌به‌خود بهبود می‌یابند؛ با این حال اگر رگ‌های خونی یا دیگر اعضا آسیب ببینند، بهبود شرایط به جراحی نیاز خواهد داشت؛
عوارض بلند مدت
1. سندرم آشرمن:
تنها عارضه بلند مدت این عمل سندم آشرمن می‌باشد که در اثر آن لایه‌های داخلی رحم به یکدیگر چسبیده و سبب کاهش یا قطع خونریزی ماهانه شده و در نهایت باعث نازایی قطعی می‌شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
-خونریزی سنگین، به‌صورتی که مجبور شوید هر ساعت نوار بهداشتی خود را عوض کنید؛
-تب؛
-اسپاسم‌ها و دردهایی که بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد؛
-دردی که به‌تدریج شدیدتر می‌شود؛
-ترشحات با بوی زننده