کورتاژ چیست؟ از روش انجام تا ۲ دلیل شایع + عوارض و نکات مراقبتی بعد از آن

کورتاژ چیست؟

کورتاژ (dilation and curettage or D&C) روشی برای برداشتن بافت از رحم است. این جراحی توسط متخصص زنان و زایمان در بیمارستان انجام می‌شود. معمولاً یک عمل سرپایی است و در همان روز به خانه بازمی‌گردید.

نام این عمل از دو بخش گرفته شده است:

• اتساع دهانه رحم (Dilation of the cervix) : پزشک دهانه رحم شما را باز می‌کند. دهانه رحم، ورودی رحم شماست که به بالای واژن متصل می‌شود. معمولاً دهانه رحم تنها در هنگام زایمان باز می‌شود.
• کورت (Curette) : پزشک از ابزاری باریک به نام کورت برای تراشیدن دیواره رحم و برداشتن بافت استفاده می‌کند.

بیشتر بخوانید: واژن سالم؛ نشانه‌ها، مراقبت‌ها + عکس رحم سالم دختر

نقل قول از:

ncbi

The procedure can be performed on a pregnant or nonpregnant patient and be either diagnostic or therapeutic. Sometimes the circumstances lead to a diagnostic procedure becoming therapeutic. A patient seeking elective termination or management of a missed, incomplete, or inevitable abortion in the first trimester of pregnancy at less than 14 weeks of estimated gestational age could be offered this surgical procedure.

ترجمه:

کورتاژ می‌تواند برای بیماران باردار یا غیرباردار انجام شود و ممکن است تشخیصی یا درمانی باشد. گاهی شرایط باعث می‌شود که یک اقدام تشخیصی به یک اقدام درمانی تبدیل شود. برای بیماری که به دنبال خاتمه انتخابی بارداری یا مدیریت سقط فراموش ‌شده، ناقص یا اجتناب‌ناپذیر در سه‌ ماهه اول بارداری (کمتر از ۱۴ هفته سن بارداری تخمینی) است، این روش جراحی می‌تواند پیشنهاد شود.

چرا کورتاژ انجام می‌شود؟

پزشکان ممکن است به دلایل مختلفی کورتاژ (D&C) انجام دهند، از جمله:

• برداشتن بافت از رحم: این کار ممکن است پس از سقط جنین، ختم بارداری یا زمانی که بخش‌هایی از جفت پس از زایمان در رحم باقی می‌مانند، انجام شود. رحم باید پس از این اتفاقات کاملاً تخلیه شود زیرا خطر عفونت و خونریزی افزایش می‌یابد.
• تشخیص یا درمان خونریزی نامنظم رحمی: در عمل کورتاژ می‌توان بافت غیرطبیعی را که باعث بروز بیماری‌هایی مانند عفونت، فیبروم یا سرطان رحم می‌شود، برداشت. همچنین می‌تواند کیست، پولیپ یا تومور را خارج کند. پزشک ممکن است نمونه‌ای از بافت رحمی شما را برای آزمایش (بیوپسی) به آزمایشگاه بفرستد.

گاهی کورتاژ همراه با هیستروسکوپی انجام می‌شود. در این روش پزشک دستگاهی شبیه دوربین را وارد دهانه رحم می‌کند تا داخل رحم را ببیند. اگر پزشک در پی تشخیص بیماری خاصی باشد، ممکن است هیستروسکوپی همراه با D&C  انجام شود.

بیشتر بخوانید: عمل هیستروسکوپی چیست، چه تفاوتی با کورتاژ دارد؟

انواع کورتاژ چیست؟

کورتاژ به دو نوع تشخیصی و تخلیه‌ای انجام می‌شود.

 کورتاژ تشخیصی و درمانی

کورتاژ تشخیصی چیست؟ این نوع کورتاژ برای تشخیص و درمان بیماری‌های رحم مثل فیبروم یا پولیپ رحمی استفاده می‌شود. پزشک با نمونه‌برداری از بافت‌های داخل رحم، به تشخیص دقیق بیماری کمک می‌کند. در برخی موارد نیز، از این روش برای درمان استفاده می‌شود و پزشک تمام بافت‌های اضافی را از رحم خارج می‌کند؛ برای مثال، برای برداشتن پولیپ‌ها از این روش استفاده می‌شود. پزشک ممکن است در موارد زیر، کورتاژ تشخیصی را توصیه کند:

• خونریزی پس از یائسگی
• خونریزی غیرطبیعی
• تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های رحم (تشخیص داده شده با تست پاپ اسمیر)
• ضخیم شدن غیرطبیعی پوشش داخلی رحم
• پولیپ رحم
• سرطان رحم

 کورتاژ تخلیه‌ای

این نوع کورتاژ به منظور پاک‌سازی کامل رحم از بافت‌های اضافی یا غیرطبیعی انجام می‌شود. این عمل معمولاً در موارد زیر استفاده می‌شود:

• بعد از سقط جنین: برای خارج کردن بافت‌های باقی‌مانده و جلوگیری از عفونت یا خونریزی شدید.
• بعد از زایمان: برای برداشتن جفت باقی‌مانده در رحم و جلوگیری از خونریزی شدید.
• حاملگی مولار: برای برداشتن تومور ایجاد شده در رحم.

بیشتر بخوانید: حاملگی مولار یا پوچ چه عوارض و خطراتی دارد؟

کورتاژ چگونه انجام می‌شود؟

پزشک پیش از عمل، شرح حال پزشکی کامل شما را می‌گیرد. باید مطمئن شوید که او از داروهایی که مصرف می‌کنید یا آلرژی‌هایی که دارید آگاه است. همچنین اگر احتمال می‌دهید باردار باشید، حتماً اطلاع دهید. ممکن است از شما خواسته شود از شب قبل از عمل چیزی نخورید یا ننوشید. پزشک ممکن است دارویی برای نرم و باز کردن دهانه رحم پیش از عمل تجویز کند. این کار می‌تواند با استفاده از لامیناریا یا دارویی به نام میسوپروستول انجام شود.

پیش از عمل، پزشک گزینه‌های مختلف بیهوشی را با شما مرور می‌کند و بر اساس شرح حال پزشکی و دلیل انجام عمل، بهترین نوع را پیشنهاد می‌دهد. گزینه‌های بیهوشی شامل موارد زیر است:

• بیهوشی عمومی: در طول عمل خواب خواهید بود.
• بی‌حسی منطقه‌ای (مانند اپیدورال): از کمر به پایین بی‌حس می‌شود اما کاملاً هوشیار هستید.
• بی‌حسی موضعی: تنها دهانه رحم بی‌حس می‌شود، شما بیدار هستید و در سایر نقاط بدن حس دارید.

پس از دریافت بیهوشی، مراحل عمل معمولاً به این شکل است:

1. روی تخت دراز می‌کشید و پاهایتان در رکاب قرار می‌گیرد، مشابه معاینه زنان.
2. پزشک وسیله‌ای به نام اسپکولوم را وارد واژن می‌کند. این وسیله که شبیه منقار اردک است به باز نگه داشتن دهانه رحم کمک می‌کند. گیره‌ای نیز برای ثابت نگه داشتن دهانه رحم استفاده می‌شود.
3. پزشک از دیلاتورها (میله‌های فلزی باریکی که به تدریج قطرشان افزایش می‌یابد) برای باز کردن دهانه رحم استفاده می‌کند تا به اندازه کافی برای ورود ابزار جراحی باز شود.
4. پزشک با استفاده از کورت (ابزاری شبیه قاشق کوچک برای تراشیدن) بافت داخل رحم را خارج می‌کند. گاهی از دستگاه مکش باریک برای برداشتن بافت باقی‌مانده نیز استفاده می‌شود.
5. ممکن است نمونه‌ای از بافت برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده شود.

مدت زمان عمل کورتاژ چقدر است؟

 عمل کورتاژ حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان می‌برد اما کل روند به دلیل دریافت بیهوشی و آماده‌سازی‌های دیگر بیشتر طول می‌کشد. همچنین لازم است پس از عمل، چند ساعتی را در اتاق ریکاوری بمانید و سپس به خانه بروید.

آیا عمل کورتاژ دردناک است؟

ممکن است پس از عملD&C  گرفتگی‌هایی شبیه به دردهای قاعدگی احساس کنید. مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن می‌تواند این دردها را تسکین دهد. با این وجود در صورتی که درد بیشتری دارید، با پزشک مشورت کنید.

مراقبت‌های بعد از عمل کورتاژ چیست؟

احساس گرفتگی‌های خفیف و خونریزی سبک (یا لکه‌بینی) تا چند روز پس از عمل طبیعی است. در ادامه، مراقبت‌های بعد از عمل کورتاژ را ذکر می‌کنیم.

• برای خونریزی از پد استفاده کنید، نه تامپون.
•  تا زمانی که پزشک اجازه نداده، رابطه جنسی را شروع نکنید (معمولاً حدود یک هفته بعد از عمل). تا زمانی که دهانه رحم بسته نشده و به اندازه طبیعی خود بازنگشته است، خطر ورود باکتری به واژن و ایجاد عفونت بالاتر است. پزشک به شما خواهد گفت چه زمانی می‌توانید دوباره رابطه جنسی داشته باشید.
• شما معمولاً می‌توانید پس از چند روز به فعالیت‌های عادی خود بازگردید.
• استراحت کنید و تا پنج روز بعد از عمل فعالیت سنگین نداشته باشید.

اگر پزشک نمونه‌ای از بافت را برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده باشد، معمولاً ظرف یک هفته نتیجه آن آماده خواهد شد. درباره زمان و نحوه دریافت نتیجه بیوپسی از پزشک خود سؤال کنید. معمولاً ظرف دو هفته پس از عمل، باید برای پیگیری وضعیت خود، به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: بعد از کورتاژ تشخیصی، نحوه مراقبت چگونه است؟

مزایای کورتاژ (D&C) چیست؟

علاوه بر مواردی که پیش‌تر ذکر کردیم، کورتاژ می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت خونریزی غیرطبیعی شما را مشخص کند. همچنین می‌تواند سلول‌های غیرطبیعی آندومتر را شناسایی کند که ممکن است نشانه‌ای از سرطان رحم باشد. پس از انجام این عمل، پزشک نمونه‌ای از سلول‌ها را به آزمایشگاه می‌فرستد تا آسیب‌شناس‌ها بررسی کنند که آیا بافت طبیعی است یا غیرطبیعی و آیا پولیپ یا سرطان وجود دارد یا خیر.

عوارض کورتاژ چیست؟

کورتاژ یک عمل ایمن و رایج است اما مانند هر عمل جراحی دیگر ممکن است با خطراتی همراه باشد. برخی از خطرات D&C عبارتند از:

• سوراخ شدن رحم (Uterine perforation) : پارگی کوچکی در دیواره رحم که ممکن است بر اثر عبور ابزار جراحی از دیواره رحم ایجاد شود.
• سندروم آشرمن (Asherman’s syndrome) : در موارد نادر، اگر کورتاژ پس از سقط جنین انجام شود، ممکن است سندروم آشرمن ایجاد شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که چسبندگی‌ها یا نوارهایی از بافت اسکار در داخل رحم شکل بگیرند. این وضعیت می‌تواند باعث ناباروری و تغییر در الگوی قاعدگی شود. این بیماری با جراحی خفیفی برای برداشتن چسبندگی‌ها قابل درمان است.
• عفونت
• خونریزی

علائم عفونت بعد از کورتاژ چیست؟

عوارض D&C در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند. اگر پس از انجام کورتاژ علائم زیر را داشتید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• حساسیت یا درد در شکم
• تب
• خونریزی شدید
• خروج لخته‌های بزرگ خون از واژن
• گرفتگی‌های شدید شکمی
• ترشحات غیرمعمول یا بدبوی واژن

بعد از کورتاژ چند روز استراحت لازم است؟

مدت زمان دقیق بهبودی افراد متفاوت است اما بیشتر افراد می‌توانند ظرف پنج روز یا کمتر به فعالیت‌های عادی خود بازگردند. با این حال، بسته به دلیل انجام کورتاژ، بهبودی عاطفی ممکن است بسیار طولانی‌تر باشد. برای مثال، اگر عمل کورتاژ به دلیل سقط جنین انجام شده باشد، کنار آمدن با احساس فقدان و بهبود روحی می‌تواند مدت زمان بیشتری طول بکشد.

خونریزی بعد از کورتاژ چقدر طول می‌کشد؟

خونریزی پس از کورتاژ تشخیصی معمولاً سبک‌تر است و حدود 1 تا 3 روز ادامه دارد، به‌تدریج کاهش یافته و متوقف می‌شود اما در کورتاژ تخلیه‌ای که طی آن دیواره رحم پاکسازی شده و بافت بیشتری خارج می‌شود، خونریزی مشابه پریود سنگین بوده و ممکن است تا 10 روز طول بکشد و به مرور کم شود. مدت زمان خونریزی به میزان بافت تخلیه ‌شده و سرعت بهبودی فرد بستگی دارد. در صورت خونریزی شدید (خیس شدن کامل نوار بهداشتی در کمتر از یک ساعت)، ادامه خونریزی بیش از دو هفته یا بروز علائمی مانند تب، درد شدید یا ترشحات غیرطبیعی، باید فوراً به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

بعد از کورتاژ چه بخوریم؟

می‌توانید رژیم غذایی معمول خود را ادامه دهید. اگر ناراحتی معده دارید، غذاهای ساده و کم‌چرب مانند برنج سفید، مرغ کبابی، نان تست و ماست مصرف کنید. همچنین مایعات فراوان بنوشید (مگر اینکه پزشک خلاف آن را توصیه کرده باشد).

آیا کورتاژ بر چرخه قاعدگی تاثیر می‌گذارد؟

پس از انجام کورتاژ ممکن است قاعدگی بعدی شما زودتر یا دیرتر از موعد شروع شود زیرا مشخص نیست چه مدت طول می‌کشد تا لایه داخلی رحم دوباره بازسازی شود. اگر به دلیل سقط جنین، کورتاژ انجام داده‌اید، با پزشک خود درباره زمان مناسب برای تلاش مجدد جهت بارداری صحبت کنید. در برخی موارد، پزشک توصیه می‌کند که پیش از اقدام به بارداری، دست‌کم دو یا سه چرخه قاعدگی طی شود.

آیا کورتاژ باعث نازایی می‌شود؟

کورتاژ به‌طور معمول منجر به ناباروری نمی‌شود اما در موارد نادر ممکن است عوارضی مانند سندرم آشرمن ایجاد کند. این سندرم به دلیل زخم شدن دیواره‌های رحم پس از کورتاژ رخ می‌دهد و می‌تواند باعث چسبندگی رحم شود که بر باروری تاثیر می‌گذارد. این عارضه معمولاً در اثر کورتاژهای تهاجمی یا مکرر به وجود می‌آید. با این حال، اگر کورتاژ توسط پزشک متخصص و با رعایت استانداردهای پزشکی انجام شود، احتمال بروز چنین مشکلاتی بسیار پایین است. برای به حداقل رساندن خطرات، رعایت دستورات پزشک و پیگیری علائم یا عوارض احتمالی از اهمیت بالایی برخوردار است.

بیشتر بخوانید: چرخه قاعدگی چیست و چگونه کار می کند؟

هزینه کورتاژ چقدر است؟

برای آگاهی از هزینه کورتاژ باید بدانید که در مراکز دولتی و خصوصی متفاوت است. بهتر است برای اطلاع از هزینه دقیق آن، ابتدا مرکز و پزشک متخصص را انتخاب و سپس قیمت کورتاژ را جویا شوید.

کلام آخر

به طور کلی، کورتاژ روشی ایمن، سریع و کارآمد در مدیریت و درمان بسیاری از مشکلات زنان به شمار می‌آید که هم در بعد تشخیصی و هم در بعد درمانی نقش بسزایی دارد. اگرچه این عمل معمولاً بدون عارضه جدی انجام می‌شود اما مانند هر مداخله پزشکی، نیازمند آگاهی، دقت و رعایت مراقبت‌های بعد از عمل است تا خطرات احتمالی به حداقل برسد. در نهایت، مشاوره با پزشک متخصص، پیگیری نتایج آزمایش‌ها و توجه به توصیه‌های پزشکی، می‌تواند روند بهبودی را تسهیل کند.