دلایل یائسگی زودرس، نشانه ها و تشخیص آن

بیشتر زنان در سنین بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی یائسه می­شوند و میانگین سن شروع یائسگی در دنیا چیزی حدود ۵۱ سال است. یائسگی زودرس معمولاً به یائسگی پیش از ۴۵ سالگی اشاره دارد. یائسگی زودرس یا از کار افتادگی زودرس تخمدان­ها معمولاً قبل از ۴۰ سالگی رخ می­دهد.
یائسگی هنگامی اتفاق می­ افتد که تخمدان­هایتان دیگر تخمک تولید نمی­کنند که نتیجه آن پایین آمدن میزان استروژن است. استروژن هورمونی است که چرخه تولیدمثل را کنترل می­کند.
زمانی یک خانم یائسه شده است که بیش از ۱۲ ماه قاعدگی ماهیانه نداشته باشد. اما نشانه­ های یائسگی مانند گرگرفتگی بسیار پیشتر از این زمان و طی دوره ­ای ظاهر می­شوند که دوره پیش یائسگی نام دارد.
هر عاملی که به تخمدان­هایتان آسیب بزند یا مانع تولید استروژن در بدنتان شود می­تواند منجر به یائسگی زودرس شود. این عوامل شامل شیمی ­درمانی برای سرطان یا خارج کردن تخمدان (جراحی و برداشتن یک یا هردو تخمدان) می­شوند. در چنین مواردی پزشک به شما کمک خواهد کرد تا برای یائسگی آمادگی پیدا کنید. با این حال ممکن است با وجود هردو تخمدان، بازهم دچار یائسگی زودرس شوید.

چه چیزی سبب بروز یائسگی زودرس می شود؟
چندین عامل شناخته شده برای این مشکل وجود دارند، هرچند برخی اوقات این عوامل نمی­توانند منجر به یائسگی زودرس شوند.
ژنتیک
اگر توجیه پزشکی واضحی برای یائسگی زودرس وجود نداشته باشد، معمولاً ژنتیک عامل آن بوده است. زمان وقوع یائسگی در فرد وراثتی است.
دانستن زمان آغاز یائسگی مادرتان می­تواند سرنخ­هایی درمورد زمان آغاز یائسگی خودتان ارائه دهد. اگر یائسگی مادرتان زودهنگام بوده باشد، احتمال این مشکل در شما نیز بالاتر خواهد بود. با این حال ژنتیک در این قضیه تنها یک روی سکه است.
عوامل مربوط به سبک زندگی
برخی عوامل سبک زندگی ممکن است در ابتدای یائسگی بر شما تأثیر بگذارند. مصرف سیگار از تولید استروژن جلوگیری می­کند که می­تواند در بروز یائسگی زودرس نقش داشته باشد.
تجزیه و تحلیل انجام شده در سال ۲۰۱۲ بر روی چندین پژوهش نشان داد احتمال بروز یائسگی زودرس در افرادی که برای مدت زمانی طولانی یا به طور مداوم سیگار می­کشند بیشتر است. زنانی که سیگاری هستند ممکن است یک یا دو سال زودتر از سایر زنان یائسه شوند.
شاخص حجم بدن (BMI) نیز می­تواند عامل یائسگی زودرس باشد. استروژن در بافت­ های چربی ذخیره می­شود. زنانی که بسیار لاغر هستند ذخایر استروژن کمتری دارند که زودتر تخلیه می­شوند.
همچنین برخی پژوهش­ ها نشان دادند که رژیم گیاهخواری، ورزش نکردن و قرار نگرفتن در معرض نور آفتاب در درازمدت همگی می­توانند از عوامل بروز یائسگی زودرس باشند.
اختلال کروموزومی
برخی مشکلات کروموزومی می­توانند منجر به یائسگی زودرس شوند. برای مثال، سندرم ترنر (که مونوزومی ایکس هم خوانده می­شود) سندرمی است که در آن یک کروموزوم فرد ناقص است. تخمدان­های زنانی که دارای سندرم ترنر هستند به درستی کار نمی­کنند. این عامل معمولاً سبب بروز یائسگی زودرس در آنها می­شود. و در چنین شرایطی تخمدان­ها کار نمی­کنند. در عوض، معمولاً در سن بلوغ باید با استفاده از روش هورمون درمانی، قاعدگی و دیگر مشخصه­ های ثانویه جنسیتی را به وجود آورد.
زنانی که دارای سندرم فراژیل ایکس هستند یا این بیماری را در ژنتیک خود دارند نیز ممکن است دچار یائسگی زودرس شوند. این سندرم نسل به نسل در افراد خانواده منتقل می­شود.
زنانی که دچار یائسگی زودرس شده ­اند یا در خانواده خود چنین مواردی داشته اند، باید درمورد آزمایش­های ژنتیکی با پزشکشان مشورت کنند.
بیماری های خود ایمنی
این اختلال می تواند نشانه یک بیماری خود ایمنی مانند تیروئید یا ورم مفصلی روماتیسم باشد.
در بیماری­های خودایمنی، سیستم ایمنی بدن اشتباهاً بخشی از بدن را به عنوان مهاجم شناسایی کرده و به آن حمله می­ کند. التهابات ناشی از این بیماری­ها می­توانند بر تخمدان­ها تأثیر بگذارند. یائسگی هنگامی رخ می­دهد که تخمدان­ها دیگر فعالیتی نداشته باشند.
بیماری صرع
بیماری صرع یک اختلال حمله ناگهانی است که ریشه در مغز دارد. زنانی که به بیماری صرع مبتلا هستند بیشتر در معرض ازکارافتادگی زودرس تخمدان­ها هستند که این امر منجر به وقوع یائسگی زودرس می­شود.
پژوهشی که در سال ۲۰۰۱ انجام شد نشان داد که در یک گروه از زنان مبتلا به بیماری صرع، بیش از ۱۴ درصد از افراد گروه یائسگی زودرس داشتند، که این مقدار یک درصد جمعیت کل را تشکیل می­دهد.

نشانه­ های یائسگی زودرس
این مشکل می­تواند به محض نامنظم شدن قاعدگی یا قاعدگی­ه ایی که طولانی­تر یا کوتاه­ تر از حد معمول باشند، آغاز شود.
دیگر نشانه­ ها عبارتند از:
- خونریزی شدید
- لکه­ بینی
- قاعدگی های طولانی تز از یک هفته
- طولانی شدن فاصله بین دو قاعدگی
در چنین مواردی، به پزشکتان مراجعه کنید تا به بررسی دیگر عواملی بپردازد که ممکن است به وجود آورنده این علائم باشند.
از سایر نشانه ها می توان به علائم زیر نیز اشاره کرد:
- نوسانات خلقی
- تغییر در احساسات و نیاز جنسی
- خشکی واژن
- بدخوابی
- گرگرفتگی یائسگی
- تعریق شبانه
- از دست دادن کنترل مثانه

یائسگی زودرس چگونه تشخیص داده می شود؟
دوره پیش از شروع یائسگی، پیش یائسگی نامیده می­شود. در این زمان ممکن است قاعدگی­ های نامنظم و برخی علائم موقتی داشته باشید.
به طور کلی اگر به مدت 12 ماه خونریزی ماهیانه نداشته باشید، و هیچ شرایط پزشکی دیگری برای توجیه این علائم نداشته باشید، یائسه شده­ اید.
معمولاً برای تشخیص یائسگی نیازی به آزمایش نیست. بسیاری از زنان خود می­توانند با توجه به علائم یائسگی، آن را در خود تشخیص دهند. اما اگر فکر می­کنید در حال تجربه یائسگی زودرس هستید بهتر است برای اطمینان خاطر توسط پزشکتان معاینه شوید.
پزشکتان می­تواند آزمایش­هایی را برای تعیین علت بروز این علائم تجویز کند. معمولاً این هورمون­ها آزمایش می­شوند:
هورمون آنتی مولرین (AHM)
تست PicoAMH Elisa از این هورمون استفاده می­کند تا مشخص کند آیا در حال نزدیک شدن به یائسگی هستید یا آخرین قاعدگی خود را پشت سر گذاشته­ اید.
استروژن
ممکن است پزشکتان میزان استروژن بدنتان را بسنجد که استرادیول نیز خوانده می­شود. در دوران یائسگی میزان استروژن کاهش می­یابد.
هورمون محرک فولیکول (FSH)
اگر میزان FSH شما مرتباً بالاتر از 30 میلی لیتر است، و بیش از یکسال از آخرین قاعدگیتان میگذرد به احتمال زیاد یائسه شده ­اید. با این حال تست FSH به تنهایی نمی­تواند یائسگی زودرس را مشخص کند.
هورمون محرک تیروئید (TSH)
ممکن است پزشکتان برای اطمینان یافتن از تشخیص خود میزان TSH را بسنجد. اگر تیروئیدتان کم­ کار است (هیپوتیروئیدیسم)، میزان TSHدر شما بسیار بالا خواهد بود. نشانه­ های این وضعیت مشابه نشانه­ های یائسگی هستند.
جامعه یائسگی آمریکای شمالی (NAMS) گزارش داده است که آزمایش­ها برخی اوقات مفید نیستند چرا که میزان هورمون­ها در دوره پیش یائسگی متغیر است. با این حال، اگر نگران نشانه­ های یائسگی هستید پیشنهاد NAMS این است که این دوره زمان خوبی برای انجام چکاپ کلی است.