علل سوزش واژن، چیست و چه درمانی دارد؟

سوزش واژن عارضه ای است که بسیاری از زنان آن را به دلایل مختلف تجربه کرده اند. بسیاری از خانم ها این سوزش ها را نادیده می گیرند و به آن اهمیت نمی دهند. در این مقاله قصد داریم این باور غلط که سوزش واژن مورد خاصی نیست و خودش خوب می شود را از بین ببریم. در ادامه ۱۳علت احتمالی احساس سوزش واژن، همراه با علائم مربوط به هر کدامشان را بررسی می کنیم. علاوه بر این، گزینه های درمانی موجود و عوارض احتمالی آن ها نیز مطرح خواهیم کرد.

دلایل سوزش واژن
احساس سوزش اطراف ناحیه واژن در بین بانوان یک عارضه نسبتا شایع است. علل مختلفی از جمله عوامل تحریک کننده، بیماری های منتقل شونده از طریق رابطه جنسی و یائسگی باعث این عارضه می شوند. هر علت نیز دارای علامت ها و درمان های خاص خودش است. در ادامه ۱۳ دلیل شایع سوزش در واژن را بررسی می کنیم.
1. تحریک
برخی از عوامل می توانند در صورت تماس مستقیم با واژن باعث تحریک پوست آن شوند. این عارضه درماتیت تماسی نامیده می شود. صابون، پارچه و عطر از جمله عوامل ایجاد کننده درماتیت تماسی هستند. علاوه بر سوزش واژن، سایر علائم و نشانه های دیگر عبارتند از:
-خارش واژن
-خشکی واژن
-درد
روش اصلی برای درمان تحریک این است که باید از هر عامل تحریک کننده دوری کرد. دوری از عامل تحریک کننده و نخاراندن ناحیه باعث بهبودی پوست می شود. گاهی اوقات هم لازم است برای درمان از دارو استفاده کرد.
2. واژینوز باکتریایی (ﻋﻔوﻧت ﺑﺎﮐﺗرﯾﺎﯾﯽ)
بیماری واژینوز باکتریایی (BV) به علت رشد بیش از اندازه نوع خاصی از باکتری ها در واژن اتفاق می افتد و تعادل طبیعی باکتری ها در ناحیه واژن را بر هم می زند. BV رایج ترین عفونت واژن در زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله است. یکی از علایم BV، احساس سوزش واژن است که ممکن است هنگام دفع ادرار نیز پیش بیاید. بروز BV همیشه همراه با علائم نیست. اما در صورت وجود، این علائم عبارتند از:
-ترشحات سفید یا ترشحات خاکستری از واژن
-درد
-خارش
-احساس بوی قوی از واژن مانند بوی ماهی، به خصوص بعد از رابطه جنسی
ابتلا به BV می تواند خطر ابتلا به بیماری های منتقل شونده از طریق رابطۀ جنسی( STDها) را افزایش دهد، بنابراین در صورت مشاهدۀ علائم BV، باید توسط پزشک معاینه و درمان شوید. برای درمان این بیماری در بیشتر مواقع باید یک دوره آنتی بیوتیک مصرف کنید.
۳. عفونت قارچی
عفونت قارچی واژن ممکن است باعث احساس سوزش واژن شود. این عفونت در علم پزشکی، کاندیدیاز یا برفک نامیده می شود. علائم مربوط به این عفونت عبارتند از:
• خارش
• درد
• درد در هنگام نزدیکی
• درد یا ناراحتی هنگام دفع ادرار
• ترشحات واژن
خیلی از زنان ممکن است به عفونت های قارچی مبتلا شوند، اما احتمال ابتلا به این عفونت در گروه های زیر بیشتر است:
• زنان باردار
• زنانی که از روش های ضد بارداری هورمونی استفاده می کنند
• زنان مبتلا به دیابت
• زنانی با سیستم ایمنی ضعیف
• زنانی که اخیرا آنتی بیوتیک مصرف کرده اند یا در حال استفاده از آن هستند
درمان این عفونت معمولا با یک داروی ضد قارچ است که می توان آن را به صورت کرم یا کپسول خورکی تهیه کرد.
۴. عفونت مجاری ادراری
بخش های مختلف دستگاه ادراری، از جمله مثانه، مجرای ادراری و کلیه ممکن است دچار عفونت شوند. دفع ادرار در زنان مبتلا به عفونت مجاری ادراری (UTI) احتمالاً با احساس سوزش واژن همراه است. سایر علائم این عفونت عبارتند از:
• نیاز ناگهانی به دفع ادرار یا تکرر ادرار
• درد هنگام دفع ادرار
• ادرار بدبو یا کدر
• خون در ادرار
• درد زیر شکم
• احساس خستگی یا بی حالی
پزشکان معمولاً برای درمان عفونت های دستگاه ادراری آنتی بیوتیک تجویز می کنند. معمولاً پس از گذشت پنج روز از شروع مصرف آنتی بیوتیک ها، علائم کم کم بهبود می یابند. در صورت بازگشت مجدد عفونت، می توان نسخه تجویزی را مجدداً تکرار کرد.
5. تریکومونیازیس
تریکومونیازیس که معمولا «تریک» نامیده می شود، شایع ترین بیماری منتقل شونده از طریق رابطۀ جنسی است. تریکومونیازیس در اثر انگلی ایجاد می شود که از طریق رابطۀ جنسی منتقل می شود. تنها در حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به تریکومونیازیس دارای علائم هستند. سایر علائم علاوه بر احساس سوزش واژن، عبارتند از:
• خارش، قرمزی یا درد
• احساس ناراحتی هنگام دفع ادرار
• ترشحات واژنی شفاف، سفید، ترشحات زرد یا ترشحات سبز و همراه با بوی ماهی
تریکوومونیازیس با استفاده از مترونیدازول یا تینیدازول درمان می شود که به صورت قرص های خوراکی در دسترس هستند.
6. سوزاک
سوزاک، عفونت ناشی از باکتری های نایسریا گونوره آ است که در این بیماری، غشاهای مخاطی مانند رحم، واژن و لوله های فالوپ آلوده می شوند. این بیماری غالبا از طریق تماس جنسی با فرد آلوده، منتقل می شود.
این عفونت به طور ویژه در بین افراد ۱۵ تا ۲۴ ساله رایج است. دفع ادرار در زنان مبتلا به این عفونت، با سوزش واژن و علائم زیر همراه است:
• درد هنگام دفع ادرار
• ترشحات واژن
• خونریزی واژینالی بین پریود ها
سوازک با روش های پزشکی مناسب قابل درمان است. در اغلب موارد، این بیماری به درمان دوگانه نیاز دارد. یعنی فرد مبتلا به طور همزمان از دو نوع دارو استفاده می کند.
۷. کلامیدیا
عفونت کلامیدیا توسط باکتری کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد می شود و معمولاً از طریق تماس جنسی با فردی که عفونت دارد منتقل می شود.
براساس تحقیقات، حداقل ۷۰ درصد از افراد مبتلا به کلامیدیا هیچ گونه علامتی ندارند، به همین دلیل این بیماری گاهی اوقات به عنوان عفونت ساکت نیز شناخته می شود.
علائم شامل احساس سوزش واژن و موارد زیر است:
• افزایش ترشحات واژن
• درد هنگام دفع ادرار و طی رابطه جنسی
• خونریزی طی رابطه جنسی و خونریزی بین دوره ای
کلامیدیا با استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان می شود. داروهای تجویزی برای درمان این بیماری، بیشتر اوقات شامل آزیترومایسین و داکسی سایکلین است.
۸. تبخال تناسلی
تبخال تناسلی در اثر تماس پوست فرد سالم با پوست فرد مبتلا به ویروس تبخال ایجاد می شود. بر اساس گزارش ها، از بین هر شش فرد ۱۴ تا ۴۹ ساله، یک نفر مبتلا به تبخال تناسلی است. احتمال ابتلا به این بیماری در زنان نسبت به مردان بیشتر است.
این ویروس تا آخر عمر در بدن فرد باقی می ماند. با این حال، تا زمانی که ویروس فعال نشود، علائمی ایجاد نخواهد شد. اگر ویروس فعال شود، ممکن است با احساس سوزش واژن همراه باشد. این علامت می تواند نشانه ای از تبخال تناسلی باشد. سایر علائم عبارتند از:
• احساس خارش یا مور مور شدن
• نشانه هایی شبیه به آنفولانزا
• غدد متورم
• درد در ناحیه واژن، به ویژه هنگام دفع ادرار
• تغییر در ترشحات واژن
زخم های دردناک، تاول ها یا زخم های مخاطی نیز ممکن است در عرض چند روز ایجاد شوند. علائم تبخال تناسلی با داروهای ضد ویروسی برطرف می شوند، اما خود ویروس هرگز درمان نمی شود.
9. یائسگی
تغییرات واژینالی می تواند از مهمترین دلایل سوزش در واژن باشد. تغییر سطح هورمون ها در بدن یک زن در مرحلۀ پیش از یائسگی می تواند بر واژن او تأثیر بگذارد. سوزش واژن یکی از نتایج این تغییرات مخصوصا هنگام رابطه جنسی است. سایر علائم رایج یائسگی عبارتند از:
• گُر‌گرفتگی
• تعریق شبانه
• بی خوابی
• کاهش میل جنسی
• خشکی واژن
• سردرد
• تغییرات خلقی
همۀ زنانی که وارد مرحلۀ پیش از یائسگی می شوند، برای تسکین علائم به درمان نیاز ندارند اما پزشکان در اغلب موارد، گزینه های درمانی خاصی مانند هورمون درمانی را توصیه می کنند.
10. آلرژی های ناشی از تماس در ناحیه تناسلی
سیستم ایمنی بدن برخی از زنان ممکن است نسبت به مواد خاصی حساس شود. موادی که می توانند باعث تحریک آلرژیک هنگام تماس با واژن شوند، عبارتند از:
• اسپرم
• اسپرمیسید (اسپرم کش ها)، مایعاتی در کاندوم که اسپرم را از بین می برند
• لاتکس، مادۀ سازنده بیشتر کاندوم ها
• ژل های K-Y و روان کننده های مشابه
• داروهای موضعی و خوراکی
• لاستیک موجود در دیافراگم لاستیکی ضد بارداری
• برخی از اسپری های بهداشتی زنانه
• رزین موجود در موم های مورد استفاده برای موهای زائد
• برخی از اجزای خاص ادرار
• صابون های عطردار
• حمام حباب
• دوش واژینالی
• اشیاء حاوی نیکل مانند زیپ
درمان این مشکل، عمدتا دوری کردن از مادۀ تحریک کننده است. همچنین تست های حساسیت پوستی، به شناسایی ماده ایجاد کننده حس سوزش کمک می کنند.
11. کم آبی
اگر روزانه به اندازه کافی آب مصرف نکنید، احتمالا با سوزش در واژن خود مواجه خواهید شد. وجود آب کافی در بدن، عامل مهمی است که به حفظ سلامتی بدن کمک می کند. هنگام دفع ادرار، سموم و باکتری های بد از بدن خارج می شوند. اگر به اندازه کافی آب ننوشید، این باکتری ها و سموم در بدن شما باقی می مانند و احساس سوزش واژن را تجربه خواهید کرد.
12. ولوودینیا
حدود ۶/۲ میلیون زن، این درد مزمن را در ناحیه واژن خود تجربه می کنند، بدون این که در مورد آن صحبت کنند. ولوودینیا باعث سوزش، خارش، درد، مور مور شدن، تپش و مقاربت دردناک می شود. این یک بیماری پیچیده است، بنابراین بهتر است در مورد این علائم با متخصص زنان صحبت کنید.
13. لیکن اسکلروزیس
لیکن اسکلروزیس یک بیماری پوستی نادر است که باعث ایجاد لکه‌های کوچک و سفید رنگ روی پوست ناحیۀ واژینال مخصوصاً اطراف فرج می‌شود. زخم های ناشی از این بیماری ممکن است به طور دائم و همیشگی روی ناحیه واژینال باقی بماند. زنان یائسه، بیشتر درمعرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، اما این بیماری می تواند در در هر سنی در زنان اتفاق بیفتد.
در صورت ابتلا به لیکن اسکلروزیس، به پزشک مراجعه کنید. علائم لیکن اسکلروزیس معمولاً با کرم‌ های استروئیدی قوی کمتر می شوند. به توصیه های پزشک در مورد عوارض دائمی این بیماری مانند نازک شدن پوست و زخم ها توجه کنید.

درمان سوزش واژن
بسیاری از علل سوزش واژن به درمان های پزشکی نیاز دارند و به محض مشاهده علائم ذکر شده باید به پزشک مراجعه کنید. با این حال، استفاده از کیسۀ یخ یا کمپرس سرد روی اندام آسیب دیده می تواند به کاهش احساس سوزش واژن کمک کند. استفاده از ژل پترولیوم روی پوست نیز برای کاهش درد مفید است.
برای کاهش سوزش در ناحیه واژن، استفاده از لباس زیر پنبه ای و نپوشیدن لباس زیر تنگ توصیه می شود. باید از مصرف محصولاتی مانند صابون عطری، دستمال توالت معطر و محصولات بهداشتی حاوی دئودورانت یا پوشش پلاستیکی که ممکن است ناحیه را بیشتر تحریک کنند، خودداری کنید.

عوارض سوزش واژن
برخی از علل سوزش واژن، مانند BV یا STDها، در صورت درمان نشدن، می توانند عوارضی جدی ایجاد کنند. بیماری های منتقل شونده از طریق رابطۀ جنسی (STDها) به ویژه برای زنان باردار خطرناک است، زیرا ممکن است بر کودک یا روند حاملگی تاثیر بگذارد. مثلاً ممکن است نوزاد هنگام تولد به برخی از این عفونت ها مبتلا شود. همچنین تبخال تناسلی، کلامیدیا و تریکومونیازیس همگی می توانند به زایمان زودرس منجر شوند. رابطۀ جنسی با افراد مبتلا به واژینوز باکتریایی (BV)، کلامیدیا، سوزاک، تریکومونیازیس، خطر ابتلا به ویروس ایدز (HIV) را افزایش می دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بسیاری از علل سوزش واژن به مرور زمان و به صورت خود به خود و طبیعی از بین می روند اما اگر این علائم ادامه یابند یا بدتر شوند، باید به پزشک مراجعه کنید. در اغلب موارد، پزشک پس از تشخیص بیماری اصلی که باعث سوزش واژن شده است، دارو تجویز خواهد کرد. همچنین اگر شریک جنسیتان اخیرا به بیماری های منتقل شونده از راه جنسی مبتلا شده باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

نکات پایانی
در برخی از موارد، سوزش واژن به تنهایی و به صورت طبیعی از بین می رود. اما در برخی دیگر، این سوزش وقتی از بین می رود که که علت اصلی درمان شود. با این حال، گاهی اوقات، علتی که موجب احساس سوزش شده است، ممکن است اثرات طولانی مدت و پایداری در بدن داشته باشد. اگر بیماری اصلی به درستی درمان نشود، احتمال بروز مشکلات بلند مدت، افزایش خواهد یافت.
هر یک از علل ایجاد کنندۀ سوزش در واژن، به یک برنامۀ درمانی خاص نیاز دارند که می تواند این علایم را از بین ببرد یا به کنترل سوزش کمک کند.