اجزای واژن زن، شامل چه قسمت هایی است؟

همه قسمت‌های دستگاه تناسلی زنان در در محوطه لگن واقع شده اند. کار اصلی دستگاه تناسلی در زنان، باروری و تولید مثل است. دوره باروری هر زن به طور متوسط حدود سی سال به طول می‌انجامد و فرد پس از آن وارد دوره یائسگی یا ناباروری خواهد شد. تمامی عملکرد‌های دوران باروری هر زن بر عهده اجزا دستگاه تناسلی قرار دارد. در این مقاله به معرفی اجزای مختلف دستگاه تناسلی داخلی و خارجی زنان پرداخته ایم.

معرفی آناتومی اجزاء دستگاه تناسلی زنان
زنان از دستگاه تناسلی پیچیده تری نسبت به مردان برخوردار هستند. اجزا دستگاه تناسلی زنان به دو قسمت زیر تقسیم بندی می‌شوند:
۱. قسمت خارجی دستگاه تناسلی زنان
قسمت خارجی دستگاه تناسلی زنان به صورت ناحیه‌ای لوزی شکل بوده که در بین دو پا و در پایین قسمت شرمگاهی یا محل رویش مو‌های زهار قرار گرفته شده اند. این قسمت شامل اجزایی مانند بالشت تناسلی، کلیتوریس، لب‌های کوچک و بزرگ، پیشابراه و حفره واژنی است. تمامی این اجزا از بیرون قابل مشاهده بوده و کارکردشان مربوط به رابطه جنسی و زناشویی است و محل خروج ترشحات واژنی و ادرار به شمار می‌آیند. به همه اجزاء تناسلی خارجی زنان که از بیرون قابل رویت اند، یعنی از ابتدای محل رویش مو‌های زائد در بالاترین نقطه تا آخرین قسمت ناحیه تناسلی، ولو نیز گفته می‌شود.
۲. قسمت داخلی دستگاه تناسلی زنان
قسمت داخلی دستگاه تناسلی زنان نیز شامل پرده بکارت، لوله واژن، نقطه جی، مهبل، رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های رحم بوده که وظیفه آن‌ها مربوط به عملکرد‌های زنانه مانند عادت ماهانه، تولید مثل و زایمان است. قسمت داخلی دستگاه تناسلی زنان از بیرون قابل رویت نیستند. سیکل قاعدگی در زنان مربوط به دستگاه تناسلی بوده و در افراد مختلف متغیر است. در این دوران، خونریزی ۳ الی ۷ روز ادامه داشته و بین ۲۱ تا ۳۵ روز مجدداً تکرار می‌شود. سیکل قاعدگی نقش مهمی در باروری زنان دارد و به طور معمول در هر بار یک تخمک آزاد می‌شود.

معرفی اجزاء مختلف دستگاه تناسلی خارجی زنان
در ادامه به معرفی هر یک از اجزا قسمت‌های خارجی دستگاه تناسلی زنان به صورت جداگانه خواهیم پرداخت:
۱. تعریف بالشت تناسلی
بالشت تناسلی ناحیه مثلثی شکل بوده که پس از بلوغ، رویش مو در آن آغاز می‌شود. این قسمت از ناحیه تناسلی دارای چین‌های ریز است. هنگامی که عمل سزارین برای زایمان انتخاب می‌شود، پزشک جراح برشی دقیقاً در ابتدای این ناحیه برای خروج جنین ایجاد می‌کند. کار اصلی این ناحیه نگه داشتن عضلات تناسلی در قسمت تحتانی شکم است.
۲. حفره واژن
به قسمت ورودی لوله واژن حفره یا سوراخ واژن می‌گویند. اندازه و قطر این حفره بر چگونگی لذت جنسی تاثیر گذار است. در صورت تنگی بیش از حد این قسمت، ناراحتی در هنگام مقاربت جنسی ایجاد خواهد شد. این قسمت از دستگاه تناسلی، محل خروج ترشحات واژن و رحم بوده و محل ورود اسپرم و یا انواع عفونت‌ها به درون رحم است.
۳. کلیتوریس
کلیتوریس قسمتی از دستگاه تناسلی خارجی زنان است که تحریک آن در روابط جنسی بسیار مهم به نظر می‌رسد. این قسمت از دستگاه تناسلی بافتی لطیف و متراکم دارد. در بالای کلیتوریس یک برآمدگی کوچک وجود دارد که در آن رگ‌های خلفی و خلطی و شریان‌های بسیار زیادی دیده می‌شود.
۴. لبه‌های بزرگ
در ناحیه‌ای پایین‌تر از قسمت شرمگاهی، یک جفت بافت چروک و ضخیم پوستی وجود دارد که حاوی غدد چربی بسیار فراوانی است. پس از شروع دوران بلوغ در زنان، سطح جانبی لبه‌های بزرگ پوشیده از مو می‌شود. قسمت‌های داخلی لبه‌های بزرگ، بدون مو و حاوی غده‌های چربی بوده و وظیفه اصلی آن، محفوظ نگه داشتن قسمت‌های خارجی از آسیب است.
۵. لبه‌های کوچک
لبه‌های کوچک بر خلاف لبه‌های بزرگ کاملاً نازک بوده و هیچ گونه مویی ندارند. انتهای این قسمت، از بالا به یکدیگر متصل شده و در نهایت به کلیتوریس وصل می‌شود. لبه‌های کوچک در خروج صحیح ادرار نقش مهمی ایفا می‌کنند. در طول رابطه جنسی، با جذب خون به داخل لبه‌های کوچک، قطر آن‌ها به دو یا سه برابر حالت عادی افزایش پیدا می‌کند. محل خروج ادرار یا پیشابراه و دهانه ورودی واژن در میانه لبه‌های کوچک قرار دارند.
۶. پیشابراه
پیشابراه یا محل خروج ادرار در بالای دیواره قدامی واژن قرار دارد. پیشابراه به لوله خروج ادرار و مثانه مرتبط بوده که طول آن در زنان همواره کوتاه‌تر از مردان و در حدود دو و نیم الی ۵ سانتیمتر است.

معرفی اجزاء مختلف دستگاه تناسلی داخلی در زنان
دستگاه تناسلی داخلی زنان دارای قسمت‌های مختلف و پیچیده‌ای است که نوع و عملکرد مهمترین آن‌ها در ادامه شرح داده شده است:
۱. پرده بکارت
پرده بکارت قسمتی از اندام تناسلی زنان به شمار می‌آید که در دختران قبل از ازدواج و ایجاد رابطه زناشویی وجود دارد. ضخامت این پرده در حدود ۱ الی ۲ میلی متر بوده و محل قرار گیری دقیق آن، در پشت لبه‌های کوچک و دهانه ورودی واژن است. پرده بکارت در افراد مختلف شکل و قطر‌های متفاوتی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به پرده بکارت حلقوی، هلالی، دندانه دار، دوتکه، مسدود، مشبک، و دیواره دار اشاره کرد.
۲. لوله واژن
واژن از جنس عضلانی بوده و به شکل یک لوله تو خالی است. این لوله از حفره خارجی تا دهانه رحم امتداد دارد. محل قرار گرفتن دهانه ورودی واژن بین پیشابراه و مقعد بوده و اندازه آن از ۳ تا ۵ اینچ در تمامی زنان بالغ متغیر است. در زنان مجرد، قسمتی در دهانه واژن به صورت یک ورق نازک با یک یا چند عدد سوراخ کوچک وجود دارد که پرده بکارت نامیده می‌شود. این ورقه نازک قبل از اولین رابطه جنسی دهانه واژن را پوشش می‌دهد. از جمله عملکرد‌های لوله واژن می‌توان به دریافت و هدایت کردن مایع منی مرد به سوی رحم، محل خروج خون در دوران پریودی، کنترل زایمان و نیز راه خروج جنین در هنگام زایمان اشاره کرد.
۳. نقطه جی
نقطه جی ناحیه‌ای در مهبل زنان است که تقریباً در ناحیه دو سوم دیواره قدامی دستگاه تناسلی داخلی زنان قرار دارد. اگرچه پیدا کردن نقطه جی برای اکثر زنان مشکل به نظر می‌رسد، اما به طور معمول با وارد کردن دو بند انگشت داخل واژن این نقطه به راحتی قابل لمس است و حالتی گرد مانند دارد. این نقطه در بسیاری از زنان برای رسیدن به ارگاسم اهمیت زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. از نقطه جی در زنان به عنوان پروستات زن نیز یاد می‌شود چرا که عملکرد آن شبیه پروستات در مردان است.
۴. دهانه رحم یا سرویکس
به ابتدای رحم که در قسمت پایین آن قرار دارد، دهانه رحم می‌گویند. این قسمت از بالا به انتهای لوله واژن متصل است. دهانه رحم شکلی استوانه‌ای یا مخروطی دارد. این قسمت در حین دوران قاعدگی با باز شدن، به ریزش دیواره رحم یا اندومتری کمک می‌کند. در حقیقت بخشی از درد و گرفتگی دوران پریودی به باز شدن دهانه رحم مربوط می‌شود. همچنین با بسته شدن این قسمت در طول بارداری جنین از سقط شدن محافظت می‌شود. در طول عمل زایمان نیز به کمک انقباضات رحم، دهانه رحم تا حدود ۱۰ سانتی متر گشاد می‌شود تا جنین بتواند به راحتی از آن عبور کرده و متولد شود. از دیگر زمان‌هایی که دهانه رحم گسترش می‌یابد، در هنگام به ارگاسم رسیدن زنان است.
۵. رحم
رحم یکی از مهمترین اجزاءداخلی تناسلی زنان به شمار می‌آید. شکل آن در حالت عادی به صورت گلابی برعکس بوده که عموماً دارای دیواره عضلانی و ضخیم است. محل رحم در کف حفره لگنی قرار دارد. در هر سیکل قاعدگی پوشش داخلی رحم فرو ریخته و پس از آن مجدداً برای نگه داشتن تخمک بارور شده، تشکیل می‌شود. از آنجایی که رحم وظیفه اصلی در نگهداری جنین در دوران بارداری را دارد، عضلات آن از قوی‌ترین نوع بافت تشکیل شده است؛ به طوری که این عضلات قدرت گسترش و همچنین نگهداری از یک جنین در حال رشد را دارد. در حالت عادی یک رحم طبیعی در حدود ۳ اینچ طول و ۲ اینچ عرض دارد. این در حالی است که در دوران بارداری این ابعاد به طور چشمگیری تغییر کرده و به اصطلاح کش می‌آید. رحم در هنگام زایمان طبیعی با به وجود آوردن انقباض و انبساط به خروج جنین کمک می‌کند.
۶. لوله‌های فالوپ
لوله‌های فالوپ در گوشه‌های بالای رحم قرار دارند که یک سر آن‌ها به تخمدان‌ها نیز متصل می‌شود. وظیفه اصلی لوله فالوپ انتقال تخمک بارور شده از تخمدان به رحم است. لوله‌های فالوپ طولی در حدود ۴ اینچ دارند. در این لوله‌ها یک کانال کوچک و باریک که از مو‌های کوچک پوشیده شده است، وجود دارد که در واقع تخمک به کمک همین مو‌ها به سمت رحم هدایت می‌شود. مدت زمان عبور یک تخمک چهار الی پنج روز بوده که در صورتی که اسپرم کافی در لوله فالوپ وجود داشته باشد به بارداری منجر خواهد شد. پس از آن تخمک بارور شده به کمک اسپرم، به درون رحم رفته و در دیواره رحم شروع به رشد می‌کند. در برخی مواقع تخمک بارور شده درون لوله رحم کاشته می‌شود که در این صورت بارداری خارج از رحم یا بارداری لوله‌ای نامیده می‌شود. این نوع بارداری بسیار خطرناک بوده و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع سبب خونریزی و حتی مرگ مادر خواهد شد.
۷. عملکرد تخمدان‌ها
تخمدان‌ها یکی از اصلی‌ترین اجزاء دستگاه تناسلی داخلی زنان محسوب می‌شوند. این قسمت وظیفه بسیار مهمی در تولید مثل در زنان را بر عهده دارد. در حقیقت تخمدان‌ها حاوی فولیکول‌هایی هستند که در هر سیکل قاعدگی یکی از آن‌ها بالغ شده و پس از تبدیل شدن به تخمک با اسپرم مرد ترکیب می‌شوند و جنین را تشکیل می‌دهند. شکل ظاهری تخمدان‌ها به صورت دو غده به اندازه دو بادام بزرگ بوده و طولی حدود ۴ سانتی متر و عرضی در حدود دو و نیم سانتی متر دارند. تخمدان‌ها به وسیله رباتی نازک یا همان لوله‌های فالوپ به رحم متصل می‌شوند. هنگامی که یک نوزاد مونث متولد می‌شود، در تخمدان‌های او صد‌ها هزار تخمک وجود دارد که تا زمان بلوغ غیر فعال باقی می‌مانند. در هنگام بلوغ غده هیپوفیز شروع به ترشح‌های هورمون‌هایی می‌کند که این هورمون‌ها از طریق خون به تخمدان‌ها سوق می‌یابند. سپس تخمدان‌ها هورمون‌های جنسی زنانه را تولید کرده که این هورمون‌های جنسی اندام یک دختر نا بالغ را به یک دختر بالغ مبدل می‌کنند. از دیگر کارکرد‌های هورمون غده هیپوفیز خارج کردن تخمک از تخمدان یا تخمک گذاری است.