علت باد رحم چیست؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام و خسته نباشید می خواستم بدانم باد رحم علتش چیست. ممنون می شوم جواب بدهید.

دکتر آزیتا صفارزاده، فوق تخصص زنان و زایمان و عضو هیئت علمی دانشگاه:
این حالت معمولا در هنگام مقاربت و یا در هنگام ورزش اتفاق می افتد و اغلب بدون اشکال هست، ولی گاهی امکان دارد به سبب بعضی از عفونت های بی هوازی هم باشد که به دلیل گشادی واژن پس از زایمان طبیعی رخ می دهد. به هر حال بهتر است به یک پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و از نزدیک معاینه بشوید تا در صورت لزوم روش های درمانی مناسب را به شما پیشنهاد کنند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
زمانی خروج باد از واژن اتفاق می افتد که هوا در واژن محبوس شود. این اتفاق معمولا طبیعی ست و خطری برای سلامتی ندارد. با اینحال، این اتفاق در موارد نادری ممکن است نشانه‎ی بیماری جدیتری مانند فیستول واژنی باشد که به درمان نیاز دارد.
در این مقاله ما درباره علل خروج از واژن، علت خروج باد از واژن هنگام رابطه جنسی، عوارض خروج باد از واژن، درمان باد واژن با ورزش، خروج باد از رحم بعد از زایمان و صدا دادن واژن بعد از زایمان صحبت می کنیم.

گاز واژن یا باد واژن چیست؟
همیشه مقداری هوا در واژن وجود دارد، و معمولا خروج باد از واژن زمانی اتفاق می افتد که هوا به صورت حباب های بزرگ درآید که این حباب هوا ممکن است به آرامی بیرون بیاید یا به صورت ناگهانی خارج می‌شود.
گاز واژن در هنگام خروج معمولا صدا ایجاد می کند که دلیل آن ارتعاش هوای محبوس شده در کانال واژن است. این گاز ممکن است با صدایی شبیه باد روده از واژن خارج شود.

علل خروج باد از واژن
هر چیزی که وارد واژن شود می تواند هوا را در آنجا حبس کند. این عارضه در بیشتر موارد، خطری برای سلامتی ندارد. برخی از علل طبیعی این عارضه عبارتند از:

اختلالات یا وضعیت عملکرد کف لگن
خروج باد از واژن خطرناک یا مضر نیست و تنها گاهی اوقات موجب شرمندگی می‎شود. با این وجود، بعضی از حالت های دیافراگم لگن به نحوی با افزایش خروج باد از واژن ارتباط دارند:
بیماری های شایعی وجود دارند که موجب خروج باد از واژن می شوند که در ادامه به آنها اشاره کرده ایم:
- بی‎اختیاری ادراری
- افتادگی رحم و مثانه
- بی‎اختیاری مدفوع
- ضعف عضلات کف لگن در اثر زایمان، اضافه وزن، سن، یا زور زدن بیش از حد در هنگام دفع مدفوع

رابطه جنسی
هوا در طی رابطه جنسی ، به راحتی در واژن محبوس می شود. انبساط و انقباض واژن هنگام تحریک جنسی، موجب ورود هوای بیشتر به درون آن می شود.
ورود آلت مردانه یا هر چیز دیگری به واژن هم موجب افزایش هوای ورودی به واژن و هم گیر افتادن آن می شود. هوای محبوس شده ممکن است تبدیل به حباب های هوا شود و در هنگام خروج ایجاد سر و صدا کند.
در موارد نادری، حبس حباب‎های هوا در زیر دیافراگم باعث میشود که درد در قسمت فوقانی شکم و قفسه سینه احساس شود.

محصولات بهداشتی بانوان
ممکن است وارد کردن وسایلی مانند تامپونها و فنجانهای قاعدگی به داخل واژن باعث حبس حبابهای هوا در داخل واژن شوند. این هوا با خارج کردن این وسایل یا در طی فعالیت بدنی یا کششی آزاد می شود.

گرفتگی عضلات
کارهای خاصی مانند روابط جنسی یا معاینات لگنی نزد پزشک زنان و زایمان ممکن است منجر به سفتی عضلات لگن شوند. گرفتگی عضلات می‎تواند حباب‌های هوا را در درون واژن محبوس کند.
سرفه کردن و ورزش نیز با ایجاد تنش در عضلات لگن، هوا را به پایین و خارج از واژن هدایت میکند.

تمرینات کششی
برخی از ورزش‎ها مانند یوگا که همراه با کشش در ناحیۀ لگن هستند، غالبا موجب باز یا شل شدن واژن و در نتیجه، ورود هوای بیشتر به داخل آن میشوند.
در طی تغییر حالت یا نحوه ایستادن یا نشستن در هنگام این ورزش ها، ممکن است هوای به دام افتاده به طور ناگهانی تخلیه گردد.

معاینه لگنی نزد پزشک زنان و زایمان
معاینات جسمی رحم و وارد کردن اسپکولوم که دستگاهی برای معاینه رحم و ودهانه است و اقداماتی از این دست می‎توانند هوا را در داخل واژن حبس نمایند.
خروج این هوا هنگامی رخ میدهد که دکتر، اسپکولوم را از واژن خارج کرده و معاینه فیزیکی خاتمه می یابد.

فیستول ها
فیستول هنگامی به وجود می آید که یک مسیر غیر طبیعی و توخالی بین دو اندامی ظاهر شود که به طور طبیعی باید جدا باشند. فیستول ممکن است در جایی تشکیل شود که قبلا زخم شده است یا جراحی بر روی آن انجام شده است. فیستول‌های واژنی ممکن است منجر به تولید گاز واژن شوند.
فیستول‎ها ممکن است بین واژن و چند اندام دیگر در ناحیۀ لگنی ایجاد شوند. علایم همراه با فیستول‎ها به اندازه و مکان فیستول و اندامهای درگیر بستگی دارد.

انواع ممکن فیستول واژنی عبارتند از
- فیستول وزیکوواژینال
- فیستول وزیکوواژینال در اثر ارتباط بین واژن و مثانه به وجود می آید.
- حداقل سه میلیون زن در کشورهای در حال توسعه دچار فیستول وزیکوواژینال درمان نشده هستند. این وضعیت -معمولا ناشی از مشکلاتی است که موجب متوقف شدن روند زایمان طبیعی می شوند و یا ناشی از آسیب -های ایجاد شده در جراحی های زنان است.
- شیوع این عارضه در کشورهای توسعه یافته کمتر است،
- شایع‎ترین نشانه فیستول وزیکوواژینال، ترشح آبکی غیرطبیعی و نشت مداوم ادرار است. فیستول‌های بزرگ ممکن است موجب بروز درد و ناراحتی شوند.

فیستول یورتروواژینال
این فیستول در صورت وجود ارتباط میان واژن و میزنای رخ میدهد که میزنای لوله ای که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برد.
در بیشتر موارد، فیستول‎های یورتروواژینال بر اثر آسیبهای ناشی از جراحی زنان مثل هیسترکتومی که همان دراوردن رحم است، ایجاد می شوند.
شایع‎ترین نشانه این بیماری، نشت مداوم ادرار از واژن و ناراحتی شکمی است.

فیستول یورتراواژینال
فیستول یورتراواژینال ناشی از ارتباط بین واژن و مجرای ادراری است. شایع ترین نشانه های این عارضه عبارتند از نشت مداوم ادرار از واژن که با افزایش فشار شکمی همراه است.

فیستول انترو واژینال
فیستول انترو واژینال هنگامی رخ میدهد که یک حفره غیر طبیعی بین واژن و روده کوچک ایجاد شود. این بیماری ممکن است در اثر جراحی شکمی یا نوعی بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون به وجود آید. علائم آن شامل خروج گاز از واژن و درد شکمی است.

فیستول رکتوواژینال
این نوع فیستول در صورت ایجاد یک اتصال غیرطبیعی میان واژن و قسمت انتهایی روده بزرگ رخ می-دهد.
علل شایع عبارتند از:
- بیماری‌های التهابی روده مثل بیماری کرون یا کولیت زخمی (اولسراتیو)
- زایمان طولانی یا وجود مشکلاتی که موجب توقف روندز ایمان طبیعی شوند
- آسیب‌ حین جراحی یا عوارض پس از جراحی مثل عفونت
- پرتودرمانی ناحیه لگن
- تومورهای سرطانی
التهاب، خروج گاز یا مدفوع از واژن و وجود بوی بد واژن از شایعترین نشانه های ‎ فیستول رکتوواژینال محسوب می شوند.

فیستول کولوواژینال
این فیستول نوعی حفره غیر طبیعی میان واژن و رودۀ بزرگ است که البته بسیار نادر است و یکی از عوارض جراحی‎های ناحیۀ لگن از جمله هیسترکتومی است. این حالت ممکن است در اثر بیماریهای گوارشی مانند دیورتیکولیت روده بزرگ، بیماری کرون یا کولیت زخمی (اولسراتیو) نیز رخ دهد.
شایع‎ترین علایم فیستول کولوواژینال عبارتند از:
- خروج مدفوع یا گاز از واژن
- ترشحات بدبوی واژن که ممکن است تغییر رنگ هم داده باشد
- ابتلای مکرر به عفونت های ادراری و عفونت های واژن
- درد و التهاب در ناحیۀ واژن، روده بزرگ و بافت‎های واژینال بیرونی
- درد هنگام رابطه جنسی

پیشگیری از خروج گاز از واژن
در بسیاری از موارد، نه تنها راه حلی برای جلوگیری از گاز واژن وجود ندارد، بلکه نیازی به این کار نیست. معمولا تنها نشانه های گاز واژن، سر و صدا و احساس خروج هوای محبوس شده است که معمولا بدون درد است.
چمباتمه زدن، به خصوص هنگام ادرار کردن می‎تواند در صورت عدم تخلیه گاز واژن به صورت طبیعی، به خروج هوای محبوس شده کمک کند. برای این کار کف پا را بر زمین بگذارید و زانوها را در بغل بگیرید.
اگر گرفتگی عضلات علت به وجود آمدن گاز واژن باشد، استراحت و تمرین تنفس عمیق برای رفع آن سودمند است.
اگر گاز واژن مشکل ساز گردد، فرد می تواند از رابطه جنسی و تمرینات فیزیکی را که موجب باد واژن می شود را انجام ندهد. عدم استفاده از محصولات بهداشتی زنان، مانند تامپونها، نیز ممکن است به کاهش خروج باد از واژن کمک کنند.
اگر چه هم زایمان سزارین و هم جراحی های ناحیه لگن موجب گیر افتادن هوای بیشتر در واژن می شوند. تحقیقات انجام شده نشان می دهند که خروج گاز از واژن معمولا پس از زایمان طبیعی شروع می-شود.
همچنین برخی مطالعات نشان داده اند استفاده از پیساری که دستگاه حلقه ای شکل است و برای درمان افتادگی رحم در داخل واژن قرار داده می‎شود، علایم گاز واژن را کاهش می‎دهد.
تمرینات کِگِل که قدرت عضلات کف لگن را افزایش می دهند، نیز می توانند احتمال خروج گاز از واژن را کاهش دهند.

برای خروج باد از واژن چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
در موارد نادری خروج باد از واژن می تواند نشانه ی بیماری جدی تر باشد که به مراقبت های پزشکی نیاز دارد. فیستول بین واژن و یک اندام شکمی دیگر، اختلالی است که گاز واژن از علائم آن به شمار می رود و نیاز به درمان دارد.
در صورت خروج گاز از واژن به همراه یکی از موارد زیر، باید به پزشک مراجعه شود:
- زایمان مخصوصا که اگر به تازگی زایمان کرده اید یا در روند زایمان دچار مشکلاتی شده باشید
- پرتو درمانی ناحیۀ لگن
- جراحی‎های زنان، لگن، یا شکم
- درد یا ناراحتی
- نشت ادرار یا افزایش ترشحات واژن
- مشاهده مدفوع یا مواد دیگر در ناحیه واژن
- بوی نامطبوع واژن
- مشاهده خون در ناحیه واژن
- التهاب یا ورم بافت‎های واژن