تغذیه برای آمادگی بارداری، بعد از سقط جنین
چطور می تونم خودم رو آماده کنم تا بارداری موفق داشته باشم.
پرسش: من یک ماه پیش سقط داشتم - میخوام بدونم برای آمادگی برای بارداری بعدی چه مواد غذایی برای بدنم بهتره و چه چیزی برام مضره -به طور خلاصه چطور می تونم خودم رو آماده کنم تا بارداری موفق داشته باشم.
پاسخ: به طور کلی باید رژیم غذایی متنوع و متعادلی داشته باشید.تعادل و تنوع، رمز تغذیه خوب و مناسب است و برای اطمینان از این که خوب غذا می خوریم باید این راز را بدانیم.
علاوه بر این، اگر این دو اصل در برنامه غذایی روزانه فرد، خانواده و جامعه رعایت شود می توان با اطمینان گفت که بار بیماری ها کمتر و طول عمر، بیشتر می شود.
تعادل
تعادل یعنی مصرف مقادیری از مواد غذایی که ضمن تامین نیاز‌های بدن، موجب اضافه وزن نشود؛ یعنی انرژی دریافتی به اندازه‌ای باشد که به اصطلاح سوخته یا مصرف شود.
به این منظور همه ما باید بدانیم غذایی که می خوریم حدودا چه قدر کالری به بدن مان می رساند.
پروتئین ها و مواد نشاسته ای و قندی در هر گرم ۴ کیلو کالری (کالری) به بدن می رسانند ولی چربی ها و روغن ها (مرئی و نامرئی) در هر گرم ۹ کیلو کالری تولید می کند.
تنوع
تنوع یعنی بدون این که اضافه بخوریم از مواد مختلف غذایی که در ۴ گروه اصلی غذایی قرار دارند بهره ببریم. سلول های بدن ما گوناگون هستند و نیاز‌های متفاوتی دارند تنها با تنوع دادن به نوع مواد غذایی که انتخاب می کنیم می توانیم این نیاز‌های مختلف را پاسخگو باشیم.
حال این سوال مطرح می شود که چگونه تنوع را رعایت کنیم؟
بهترین راه برای اطمینان یافتن از تنوع در غذای روزانه استفاده از ۴ گروه اصلی غذایی است که عبارت‌اند از: گروه نان و غلات، گروه میوه ها و سبزی ها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، حبوبات، مغزها و تخم مرغ.
البته به جز این گروه‌ها یک گروه متفرقه نیز وجود دارد که انواع شیرینی ها و چربی ها را در آن گروه قرار می دهیم و توصیه می کنیم از آن ها کمتر مصرف شود.
ارزش غذایی مواد متفاوت که در یک گروه، قرار می گیرند تقریبا یکسان است و می توان از یکی به جای دیگری استفاده کرد.
هر چه قدر تعداد مواد غذایی که در یک روز مصرف می کنیم بیشتر باشد تنوع را بهتر رعایت کرده ایم مثلا به جای این که معده مان را با خوردن یک بشقاب پلو و خورش ُپر کنیم، پنج تا هفت قاشق پلو مصرف کنیم و به جای بقیه از مواد غذایی دیگر شامل انواع سبزیجات شامل کلم، کاهو، هویج، گل کلم، نخود فرنگی، ذرت، گوجه فرنگی، انواع حبوبات پخته، ماست و اسفناج، ماست و لبو، ماست و کدو و... مصرف کنیم همان که در اصطلاح ما ایرانی ها مخلفات غذا گفته می شود و خارجی ها به آن اردور یا پیش غذا می گویند.
اگر این دو اصل در برنامه غذایی روزانه فرد، خانواده و جامعه رعایت شود می توان با اطمینان گفت که بار بیماری ها کمتر و طول عمر، بیشتر می شود.با توجه به نقش تغذیه در سلامت در اغلب کشورها با استفاده از راهنما‌های غذایی، آموزش تغذیه به صورت ساده به مردم داده می شود.
هر کشوری راهنمای غذایی مخصوص به خود دارد که با توجه به انواع غذا‌های در دسترس، وضعیت کشاورزی، عادات و فرهنگ غذایی، بیماری ها و شاخصه های دیگر تهیه می شود. معمولا برای سهولت آموزش محتوای آموزشی را به شکل های متفاوتی و جذابی که در همان جامعه قابل درک و مقبول است مانند بشقاب، هرم، رنگین کمان و... طراحی می کنند.
در کشور ما این راهنما به شکل هرم است و گروه های غذایی از پُرمصرف ترین تا کم مصرف ترین در قاعده تا رأس آن جای گرفته اند.
تاثیر رژیم غذایی بر سقط جنین
شاید بسیاری از خانم ها سقط جنین را تجربه کرده باشند. سقط گر چه سبب بروز یک تحول روانی در زن می شود اما خوشبختانه در ۹۵ درصد موارد، بارداری بعدی بدون هیچ مشکلی به اتمام می رسد.
در مقابل این موضوع که گفته می شود یک سقط اهمیت چندانی ندارد سقط بیش از ۲ بار یا سقط های مکرر می تواند مشکلات بسیاری پیش آورد.
بین ۰/۵ تا ۳ درصد زنان حداقل ۳ سقط را در زندگی خود تجربه می کنند. موضوعی که سبب بروز حالات منفی احساسی در والدین و سوالات بسیار برای پزشکان می شود.
در حقیقت در نیمی از موارد پزشک نمی تواند دلیل سقط را مشخص کند. دلایل سقط مکرر جنین بسیار زیاد است و نیاز به آزمایشات فراوانی دارد. زیر نظر گرفتن مشکلات پزشکی یک خانواده، تحلیل کروموزوم های زن و مرد برای یافتن این موضوع که آیا ناهنجاری وجود دارد یا خیر، بررسی بیماری های ایمیونی مثل لوپوس، مشکلات انعقاد خون، مشکلات هورمونی، مشکلات رحمی و ... از این جمله هستند.
امروزه محققان غیر از این موارد روی یکی دیگر از دلایل ناشناخته سقط مکرر یعنی تغذیه تمرکز کرده اند.
پیش از این بررسی ها نشان داده بود چاقی یا لاغری مفرط تاثیری منفی بر باروری و تخمک گذاری دارند و حتی می توانند در صورت بارداری خانم، سبب سقط جنین شوند. این موضوع به ویژه زمانی که اندیس توده بدنی پایین تر از ۵/۱۸ یا بالاتر از ۳۰ باشد بیشتر می شود.
اما بیش از وزن، آن چه اهمیت می یابد چربی های دور شکم است و از آن جا که کنترل قند خون را تحت تاثیر قرار می دهد می تواند سبب سقط جنین شود.
جالب است بدانید داشتن وزن بالا، بر تخمدان، آندومتر و رحم هم تاثیر می گذارد و هر میزان اضافه وزن بالاتر برود کیفیت تخمک پایین تر آمده و رشد جنین را تحت تاثیر قرار می دهد. سقط جنین در این خانم ها بسیار دیده می شود و فرقی نمی کند که این خانم ها طبیعی باردار شده باشند یا به روش مصنوعی. به همین دلیل است که طبق قوانین، چنین خانم هایی که مایل به بارداری با روش مصنوعی هستند ابتدا باید وزن خود را، در صورت داشتن اضافه وزن، کاهش دهند.
سقط مکرر می تواند بر بارداری های بعدی هم تاثیر منفی بگذارد. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده زنانی که دچار سقط مکرر می شوند کمبود ویتامین B۹ یا اسید فولیک دارند. حتی برخی از آن ها حاصل پلی مورفیسم ژنتیکی هستند که از جذب ویتامین B۹ جلوگیری کرده و اگر موادغذایی آن ها حاوی مقدار کمی اسید فولیک باشد، کمبود آن می تواند اثر مُضری بر جنین بگذارد. همین دسته از زنان در صورتی که به طور مرتب ویتامین های گروه B را مصرف کنند از سقط پیشگیری خواهند کرد و در صورتی که طی دوران بارداری و قبل از آن اسید فولیک مصرف کنند، سقط جنین ۵۷ درصد کاهش خواهد یافت.
برخی مواد غذایی زیر سوال هستند!
* برخی بیماری هایی نظیر بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن می تواند یکی از دلایل سقط جنین باشد. این بیماری گرچه شایع است اما در برخی موارد تشخیص داده نمی شود و در نتیجه بدون درمان باقی می ماند. از جمله نشانه های ابتلا به این بیماری اسهال شدید و لاغری است. این ناراحتی می تواند بر تخمک گذاری نیز تاثیر گذاشته و عامل ناباروری یا سقط جنین باشد. خانم هایی که مبتلا به این ناراحتی هستند با دریافت رژیم بدون گلوتن می توانند از بروز سقط پیشگیری کنند.
* از جمله مواد غذایی دیگری که گاهی احتمال سقط را افزایش می دهد مصرف قهوه است. جالب است بدانید احتمال سقط در صورتی که میزان مصرف کافئین در روز از ۲۵۰ میلی گرم یا دو فنجان قهوه بالاتر برود به شدت افزایش می یابد. نکته دیگر این که باید متوجه مصرف کافئین پنهان هم بود. این کافئین در چای، برخی نوشابه ها و شکلات وجود دارد.
* لازم به ذکر نیست که بگوییم مصرف نوشیدنی های الکلی تا چه حد مُضر است زیرا این موضوعی است که به اثبات رسیده و تاکنون در مورد آن بسیار بحث شده است.
آیا رژیم غذایی ضد سقط وجود دارد؟
این سوالی است که محققان بسیاری در پی یافتن آن هستند. بررسی ها نشان داده افزایش مصرف سبزیجات برگ سبز، میوه های تازه، امگا ۳ و امگا ۶، تخم مرغ، ماهی و مواد لبنی و به طور کل، داشتن یک رژیم غذایی متعادل می تواند احتمال سقط را کاهش دهد.
پاسخ: به طور کلی باید رژیم غذایی متنوع و متعادلی داشته باشید.تعادل و تنوع، رمز تغذیه خوب و مناسب است و برای اطمینان از این که خوب غذا می خوریم باید این راز را بدانیم.
علاوه بر این، اگر این دو اصل در برنامه غذایی روزانه فرد، خانواده و جامعه رعایت شود می توان با اطمینان گفت که بار بیماری ها کمتر و طول عمر، بیشتر می شود.
تعادل
تعادل یعنی مصرف مقادیری از مواد غذایی که ضمن تامین نیاز‌های بدن، موجب اضافه وزن نشود؛ یعنی انرژی دریافتی به اندازه‌ای باشد که به اصطلاح سوخته یا مصرف شود.
به این منظور همه ما باید بدانیم غذایی که می خوریم حدودا چه قدر کالری به بدن مان می رساند.
پروتئین ها و مواد نشاسته ای و قندی در هر گرم ۴ کیلو کالری (کالری) به بدن می رسانند ولی چربی ها و روغن ها (مرئی و نامرئی) در هر گرم ۹ کیلو کالری تولید می کند.
تنوع
تنوع یعنی بدون این که اضافه بخوریم از مواد مختلف غذایی که در ۴ گروه اصلی غذایی قرار دارند بهره ببریم. سلول های بدن ما گوناگون هستند و نیاز‌های متفاوتی دارند تنها با تنوع دادن به نوع مواد غذایی که انتخاب می کنیم می توانیم این نیاز‌های مختلف را پاسخگو باشیم.
حال این سوال مطرح می شود که چگونه تنوع را رعایت کنیم؟
بهترین راه برای اطمینان یافتن از تنوع در غذای روزانه استفاده از ۴ گروه اصلی غذایی است که عبارت‌اند از: گروه نان و غلات، گروه میوه ها و سبزی ها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، حبوبات، مغزها و تخم مرغ.
البته به جز این گروه‌ها یک گروه متفرقه نیز وجود دارد که انواع شیرینی ها و چربی ها را در آن گروه قرار می دهیم و توصیه می کنیم از آن ها کمتر مصرف شود.
ارزش غذایی مواد متفاوت که در یک گروه، قرار می گیرند تقریبا یکسان است و می توان از یکی به جای دیگری استفاده کرد.
هر چه قدر تعداد مواد غذایی که در یک روز مصرف می کنیم بیشتر باشد تنوع را بهتر رعایت کرده ایم مثلا به جای این که معده مان را با خوردن یک بشقاب پلو و خورش ُپر کنیم، پنج تا هفت قاشق پلو مصرف کنیم و به جای بقیه از مواد غذایی دیگر شامل انواع سبزیجات شامل کلم، کاهو، هویج، گل کلم، نخود فرنگی، ذرت، گوجه فرنگی، انواع حبوبات پخته، ماست و اسفناج، ماست و لبو، ماست و کدو و... مصرف کنیم همان که در اصطلاح ما ایرانی ها مخلفات غذا گفته می شود و خارجی ها به آن اردور یا پیش غذا می گویند.
اگر این دو اصل در برنامه غذایی روزانه فرد، خانواده و جامعه رعایت شود می توان با اطمینان گفت که بار بیماری ها کمتر و طول عمر، بیشتر می شود.با توجه به نقش تغذیه در سلامت در اغلب کشورها با استفاده از راهنما‌های غذایی، آموزش تغذیه به صورت ساده به مردم داده می شود.
هر کشوری راهنمای غذایی مخصوص به خود دارد که با توجه به انواع غذا‌های در دسترس، وضعیت کشاورزی، عادات و فرهنگ غذایی، بیماری ها و شاخصه های دیگر تهیه می شود. معمولا برای سهولت آموزش محتوای آموزشی را به شکل های متفاوتی و جذابی که در همان جامعه قابل درک و مقبول است مانند بشقاب، هرم، رنگین کمان و... طراحی می کنند.
در کشور ما این راهنما به شکل هرم است و گروه های غذایی از پُرمصرف ترین تا کم مصرف ترین در قاعده تا رأس آن جای گرفته اند.
تاثیر رژیم غذایی بر سقط جنین
شاید بسیاری از خانم ها سقط جنین را تجربه کرده باشند. سقط گر چه سبب بروز یک تحول روانی در زن می شود اما خوشبختانه در ۹۵ درصد موارد، بارداری بعدی بدون هیچ مشکلی به اتمام می رسد.
در مقابل این موضوع که گفته می شود یک سقط اهمیت چندانی ندارد سقط بیش از ۲ بار یا سقط های مکرر می تواند مشکلات بسیاری پیش آورد.
بین ۰/۵ تا ۳ درصد زنان حداقل ۳ سقط را در زندگی خود تجربه می کنند. موضوعی که سبب بروز حالات منفی احساسی در والدین و سوالات بسیار برای پزشکان می شود.
در حقیقت در نیمی از موارد پزشک نمی تواند دلیل سقط را مشخص کند. دلایل سقط مکرر جنین بسیار زیاد است و نیاز به آزمایشات فراوانی دارد. زیر نظر گرفتن مشکلات پزشکی یک خانواده، تحلیل کروموزوم های زن و مرد برای یافتن این موضوع که آیا ناهنجاری وجود دارد یا خیر، بررسی بیماری های ایمیونی مثل لوپوس، مشکلات انعقاد خون، مشکلات هورمونی، مشکلات رحمی و ... از این جمله هستند.
امروزه محققان غیر از این موارد روی یکی دیگر از دلایل ناشناخته سقط مکرر یعنی تغذیه تمرکز کرده اند.
پیش از این بررسی ها نشان داده بود چاقی یا لاغری مفرط تاثیری منفی بر باروری و تخمک گذاری دارند و حتی می توانند در صورت بارداری خانم، سبب سقط جنین شوند. این موضوع به ویژه زمانی که اندیس توده بدنی پایین تر از ۵/۱۸ یا بالاتر از ۳۰ باشد بیشتر می شود.
اما بیش از وزن، آن چه اهمیت می یابد چربی های دور شکم است و از آن جا که کنترل قند خون را تحت تاثیر قرار می دهد می تواند سبب سقط جنین شود.
جالب است بدانید داشتن وزن بالا، بر تخمدان، آندومتر و رحم هم تاثیر می گذارد و هر میزان اضافه وزن بالاتر برود کیفیت تخمک پایین تر آمده و رشد جنین را تحت تاثیر قرار می دهد. سقط جنین در این خانم ها بسیار دیده می شود و فرقی نمی کند که این خانم ها طبیعی باردار شده باشند یا به روش مصنوعی. به همین دلیل است که طبق قوانین، چنین خانم هایی که مایل به بارداری با روش مصنوعی هستند ابتدا باید وزن خود را، در صورت داشتن اضافه وزن، کاهش دهند.
سقط مکرر می تواند بر بارداری های بعدی هم تاثیر منفی بگذارد. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده زنانی که دچار سقط مکرر می شوند کمبود ویتامین B۹ یا اسید فولیک دارند. حتی برخی از آن ها حاصل پلی مورفیسم ژنتیکی هستند که از جذب ویتامین B۹ جلوگیری کرده و اگر موادغذایی آن ها حاوی مقدار کمی اسید فولیک باشد، کمبود آن می تواند اثر مُضری بر جنین بگذارد. همین دسته از زنان در صورتی که به طور مرتب ویتامین های گروه B را مصرف کنند از سقط پیشگیری خواهند کرد و در صورتی که طی دوران بارداری و قبل از آن اسید فولیک مصرف کنند، سقط جنین ۵۷ درصد کاهش خواهد یافت.
برخی مواد غذایی زیر سوال هستند!
* برخی بیماری هایی نظیر بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن می تواند یکی از دلایل سقط جنین باشد. این بیماری گرچه شایع است اما در برخی موارد تشخیص داده نمی شود و در نتیجه بدون درمان باقی می ماند. از جمله نشانه های ابتلا به این بیماری اسهال شدید و لاغری است. این ناراحتی می تواند بر تخمک گذاری نیز تاثیر گذاشته و عامل ناباروری یا سقط جنین باشد. خانم هایی که مبتلا به این ناراحتی هستند با دریافت رژیم بدون گلوتن می توانند از بروز سقط پیشگیری کنند.
* از جمله مواد غذایی دیگری که گاهی احتمال سقط را افزایش می دهد مصرف قهوه است. جالب است بدانید احتمال سقط در صورتی که میزان مصرف کافئین در روز از ۲۵۰ میلی گرم یا دو فنجان قهوه بالاتر برود به شدت افزایش می یابد. نکته دیگر این که باید متوجه مصرف کافئین پنهان هم بود. این کافئین در چای، برخی نوشابه ها و شکلات وجود دارد.
* لازم به ذکر نیست که بگوییم مصرف نوشیدنی های الکلی تا چه حد مُضر است زیرا این موضوعی است که به اثبات رسیده و تاکنون در مورد آن بسیار بحث شده است.
آیا رژیم غذایی ضد سقط وجود دارد؟
این سوالی است که محققان بسیاری در پی یافتن آن هستند. بررسی ها نشان داده افزایش مصرف سبزیجات برگ سبز، میوه های تازه، امگا ۳ و امگا ۶، تخم مرغ، ماهی و مواد لبنی و به طور کل، داشتن یک رژیم غذایی متعادل می تواند احتمال سقط را کاهش دهد.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼