نازایی بدون علت، روش درمان هم دارد؟

طی یکی دو دهه اخیر ناباروری از گره کوری به نام نازایی به یک مشکل قابل درمان با چند روش موثر تبدیل شده است . یکی از روش‌های نوین موثر و کاربردی برای تشخیص و درمان نازایی، استفاده از لاپاروسکوپی است. به همین دلیل متخصصان در مورد نازایی‌هایی که علت خاصی برای آنها پیدا نشده است و معاینات و آزمایش‌های بیمار مشکلی را نشان نمی‌دهد، از این روش استفاده می‌کنند . به بیان دیگر، برخی مشکلاتی که در آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها مشخص نمی‌شود با این روش قابل تشخیص است.
دکتر آمنه سادات حقگو، جراح و متخصص زنان و نازایی ما را با اثرات درمانی و تشخیصی لاپاروسکوپی به‌ویژه در تشخیص نازایی آشنا می‌کند .
لاپاروسکوپی نوعی روش جراحی نوین است که طی آن، بدون باز کردن شکم، حفره داخل شکم و لگن کاملا روشن و نمایان می‌شود. در این روش به کمک میکروسکوپی که همه چیز را بزرگ می‌کند، جراح دید بهتری خواهد داشت و از این طریق می‌توان بیماری‌های مختلفی را تشخیص داد و آنها را درمان کرد.
یکی از مزایای لاپاروسکوپی کوچک بودن جای‌زخم است، به عنوان مثال، اگر عمل جراحی بستن لوله‌های رحم به روش جراحی باز انجام شود، باید برش جراحی حداقل به اندازه هفت تا هشت سانتی‌متر ایجاد شود، اما در این روش با دو سوراخ نیم سانتی‌متری تا حداکثر یک سانتی‌متری می‌توان عمل را انجام داد.

لاپاروسکوپی خط اول درمان در نازایی نیست
در نقطه شروع درمان نازایی، کم‌هزینه‌ترین و کم‌دردسرترین اقدامات درمانی انجام می‌شود. اولین اقدام در این مسیر،انجام آزمایش اسپرم برای همسر بیمار است .کما این‌که نیمی از دلایل ناباروری مردانه است تا اگر مشکلی در این زمینه وجود داشته باشد، برطرف شود .
سپس چکاپ آناتومیکی، سابقه قاعدگی، نظم قاعدگی و علائم بالینی شخص مبتلا به ناباروری مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین باید سطح هورمونی فرد مورد بررسی قرار بگیرد. انجام سونوگرافی و گاهی عکس رنگی نیز به تکمیل شدن بررسی علت نازایی کمک می‌کند .

کمک لاپاروسکوپی به درمان نازایی
وقتی با وجود آزمایش‌های مکرر هیچ دلیلی برای نازایی نیابیم ، لاپاروسکوپی می‌تواند به تشخیص و درمان کمک کند. هرچند برخی مشکلاتی که در آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها مشخص نمی‌شود، با این روش قابل تشخیص است.
در لاپاروسکوپی ممکن است بیماری‌هایی را ببینیم که در آزمایش‌های دیگر مشخص نشود. به بیان دیگر با این روش کم تهاجمی می‌توان محیط داخل شکم، لوله‌های رحمی و جنس و فرم رحم را بررسی کرد .
همچنین متخصص با لاپاروسکوپی قادر خواهد بود چسبندگی لوله‌های رحمی را باز کند. در واقع این نوع چسبندگی مانع تحرک تخمک شده که با رفع این مشکل به برگشت فعالیت لوله کمک می‌شود. گاهی نیز ممکن است تخمدان‌ها به کف لگن چسبیده باشد که با لاپاروسکوپی می‌توان محل آزادسازی تخمک را از کف لگن جدا کرد.

تشخیص و درمان کیست‌
لاپاروسکوپی می‌تواند در تشخیص و درمان کیست‌ نیز بسیار موثر باشد. البته اغلب کیست‌ها با دارو قابل درمان هستند، اما در مواردی که نیاز به عمل جراحی داشته باشد، می‌توان با لاپاروسکوپی از آنها نمونه برداری کرد تا ماهیت کیست مشخص بشود .
در واقع لاپاروسکوپی با کمک به تشخیص اندازه و نوع کیست به درمان ناباروری بسیار کمک می‌کند، چرا که کیست‌های بزرگ مانع تخمک‌گذاری می‌شود و کوچک‌ها نیز اختلال در عملکرد تخمدان و لوله ایجاد می‌کنند. بعلاوه با کمک لاپاروسکوپی می‌توان التهابات لگنی را تشخیص داده و بسته بودن لوله‌ها را رفع کرد .

کمک به درمان شایع‌ترین عامل ناباروری
بافت اندومتر (دیواره رحم) بافتی است که هر ماه تحت‌تاثیر هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون دچار تغییرات شده و درنهایت طی فرآیندی به شکل خون قاعدگی از واژن خارج می‌شود. حال اگر این بافت‌ها در جاهای دیگری مثلا روی تخمدان و لوله‌های رحمی یا مناطق دیگری که عنوان شد، ایجاد شود، جایی برای خروج‌شان نیست و این خون‌ها از بافت خارج شده و به‌صورت کیست آندومتریوزی بروز پیدا می‌کند. این بافت اگر بین لوله‌ها و تخمدان قرار بگیرد، چون چسبنده است باعث چسبندگی بین لوله و تخمدان می‌شود و ممکن است آسیب‌های لوله‌ای و ناباروری را به همراه داشته باشد.
یکی از موارد استفاده از لاپاروسکوپی، تشخیص و درمان آندومتریوز است.در واقع تنها روش تشخیص قطعی آندومتریوز، لاپاروسکوپی است، چرا که آندومتریوز را نمی‌توان به کمک آزمایش خون، سونوگرافی یا معاینه به طورقطعی تشخیص داد و تنها روش تشخیص بیماری، مشاهده ضایعات آندومتریوز با دید مستقیم توسط لاپاروسکوپ است.
لاپاروسکوپی با کمک به درمان آندومتریوز و تخمدان پلی کیستیک به بهبود باروری کمک خواهد کرد. در مواردی نیز که لوله‌های رحمی کاملا مسدود است نیز، لاپاروسکوپی به رفع انسداد کمک کرده و احتمال باروری را افزایش می‌دهد. در واقع بیشترین کاربرد لاپاروسکوپی در از بین بردن فیبروم‌های رحمی، کیست‌های تخمدان و بستن لوله‌های رحمی است .

روشی موثر که عوارض خود را دارد
لاپاروسکوپی هم مثل هر جراحی دیگر عوارض خود را دارد .کمااین‌که بیمار در این روش نیز بیهوشی می‌گیرد که با عوارضی همراه است. البته در صورت موثر بودن لاپاروسکوپی در نوبت اول بارداری، بهره‌گیری از این روش در نوبت‌های بعدی بارداری ضروری نیست.
بعلاوه افرادی که به بیماری‌های قلبی یا بیماری‌های انسدادی ریه مبتلا هستند، نباید از این روش استفاده کنند. در واقع لاپاروسکوپی برای افرادی که مشکل خاصی ندارند، سالم و در سنین مناسب هستند، هیچ‌گونه مشکلی ایجاد نمی‌کند. از سوی دیگر، انجام عمل جراحی به روش لاپاروسکوپی در سنین بالای 60سال چندان مناسب نیست و در این مورد پزشک متخصص باید نظر بدهد .